75
beide kunnen verkrijgen ook zonder grondwetsherziening, zij zou zich voor deze niet warm hebben gemaakt en geen rechtstreeksche verkiezingen begeerd. Ideologische vereering der demokratie-om-haar-zelve kan men haar allerminst verwijten.
Gelegenheid tot ontwikkeling van den handel wilde zij, thans tegen gehouden door lasten en rechten, wier opbrengst uit de schatkist rolde in de zakken van gunstelingen, hooge ambtenaren en officieren, in goud regen van traktementen en pensioenen op de oude patriciërs-geslachten neerdaalden. Openbare administratie der staats-gelden, thans in duister verknoeid en verkonkeld: openbaarheid en wettelijkheid der uitgaven, verantwoording der weggemoffelde millioenen eischte zij. Weten wilde zij wat er met haar geld werd gedaan en er over te zeggen hebben. En vooral: weten waar de Indische baten verdwenen en daàrover te zeggen hebben, die gebruiken voor hàre belangen. En hiertoe was noodig: deel aan de regeering, verovering der politieke macht; en als middel daartoe direkte verkiezingen en verantwoordelijkheid van het ministerie,
Dit zijn de idealen geweest waarvoor de Ned. bourgeoïsie in de veertiger jaren heeft gestreden. Aan den emancipatie-strijd der 16de eeuwsche burgerij had de historische ontwikkeling de dubbele schoonheid en roem geschonken waarmee hij uit de diepte der eeuwen ons tegenflonkert. Als strijd voor onafhankelijkhed, strijd voor vrijheid van geweten staat hij in ons bewustzijn, en al het verheven heroïsme en het innig gemoedsleven dier beide motieven, verrijken en sieren hem. Maar de historische ontwikkeling is een karige godin: zoo rijke gave zij over de voorvaders
