VIII. VOLKSKRACHT EN VOLKSKARAKTER.
§ 36. Laag bevolkingscijfer op Sumatra.
Op Sumatra wonen 5 millioen menschen en er is plaats voor 100 millioen. Op Java is de bevolkingsdichtheid 270 zielen per K.M.2, op Sumatra 11. Voor de afzonderlijke gewesten is dit cijfer (Inl. bevolking):
| Westkust van Sumatra | 30 | Djambi | 4,5 | |
| Tapanoeli | 17 | Oostkust van Sumatra | 7 | |
| Bengkoelen | 9 | Atjeh e.O. | 15 | |
| Lampoengsche districten | 6 | Indragiri | 1,6 | |
| Palembang | 8,5 |
Het best bevolkte gewest op Sumatra haalt nog geen derde van de bevolkingsdichtheid van het dunst bevolkte op Java (Basoeki).
Waarom Sumatra achterbleef bij Java.
Het is bekend, dat een groote bevolkingsaanwas slechts kan samengaan met het ontstaan van beschaving, welke meebrengt: samenleving in vaste woonplaatsen, het bezit van vaste bouwvelden, verzekerdheid van gezond voedsel voor allen, deelneming aan de oorlogen door slechts een klein deel der bevolking, eenige rechtszekerheid en veiligheid door het bezit van vaste wetten en bestuur, meer succes in den strijd tegen oogstvernielende dieren en tegen ziekten, gezamenlijke strijd tegen epidemieën en epizoötieën, meer regel, zelfbedwang en zedelijkheid in het seksueel verkeer.
Beschaving en bevolkingsdichtheid ontwikkelen zich hand aan hand tot in een vergevorderd stadium der beschaving.
Voor Sumatra gaat in vergelijking met Java deze regel niet op. Op beide eilanden zijn de beschavingselementen uit het Noordwes-
