haast beledigend, deed ik mijn best anderen en me zelf tot vertrouwelijkheid te dwingen; maar het gevoel, dat men mij duldde, doch niet genegen was, te veel doorzag en niet genoeg doorgrondde, groeide met de dag aan. Daar kwam bij, dat het werk—evenals elk werk—mij al gauw tegenstond, wat de burgemeester niet ontging. Mijn lusteloosheid nam toe; mijn beetje wilskracht verlamde. Het gebeurde dikwijls genoeg vooral op warme namiddagen, dat ik over mijn papieren in slaap viel en de talloze goede voornemens, die in mijn avonduren rijpten, waren geregeld de volgende morgen ontkleurd, verschrompeld, verdord.
Toch hield ik 't twee jaar op die secretarie uit en misschien ware ik er nog langer uit traagheid blijven hangen, als ik geen kennis had gemaakt met een jongmens, die zich bekwaamde voor de Amsterdamse universiteit.
Ofschoon zijn ouders in het dorp zeer gezien waren, had niemand met hem op. Men vond hem loens, stroef, egoïst, en jong en oud vermeed zijn gezelschap, voor zover dit op een kleine plaats doenlijk is. Ook mij gaf hij een alleronaangenaamste indruk; maar toch trof het me, dat wij zoveel van elkander weg hadden. Op zich zelf ware dit nog geen reden voor me geweest om zijn bijzijn te zoeken; doch de gelijkenis viel toevallig in mijn voordeel uit. Ik was iets minder schuw, iets minder onmondig en dit gaf me een ongekend behaaglijk zelfvertrouwen. Vrienden—voor zover mensen als wij vrienden kunnen zijn—werden we eigenlijk pas op een bruiloftsfeest, toen hij zich als een schaduw aan me vastklampte en ik me vrijmoedig voelde worden alleen door de gek te steken met zijn angst.
Van die dag af sloot hij zich met een zeldzame hulphoevendheid steeds bij me aan en het bewustzijn van een steun te wezen oefende zulk een bekoring op me uit, dat ik zelf het plan opperde hem naar Amsterdam te volgen.
„En dan gaan we 's avonds op avontuur uit, hé?"
Ik hoor 't me nog zeggen op de toon van iemand, die op dit gebied al heel wat ervaring heeft en ik achtte me op
