Pagina:Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (vyfde druk).djvu/372

360

dan Droogstoppel bleek te zyn, toen hy die benaming voor ’t eerst ontmoette in Sjaalmans pak. (blz. 33)

 

15) Sawah’s, gagah’s, tipar’s. Rystvelden, onderscheiden naar ligging en wyze van bewerking, vooral met het oog op de mogelykheid om ze al of niet van water te voorzien.

16) Padie. Ryst in den bolster.

17) Dessah. Dorp. Elders: negrie. Ook: kampong.

18) Kultuur-emolumenten. Deze zyn, wat de europesche ambtenaren aangaat, afgeschaft. ’t Spreekt vanzelf dat ik, die op de noodlottige werking van deze perspompmekaniek gewezen had, niet genoemd werd by de beraadslagingen over dat onderwerp. Of de maatregel overigens de bedoelde verlichting voor den Javaan ten-gevolge heeft, valt te betwyfelen, daar men verzuimd heeft de vaste inkomsten der europesche ambtenaren in de binnenlanden te verhoogen. Ze zyn en blyven genoodzaakt diensten en leveringen van den Javaan te vorderen, die nergens beschreven staan.

19) Geheele distrikten uitgestorven van honger. Waarschynlyk doelde ik hier op den hongersnood die ’t Regentschap Demak en Grobogan ontvolkte. Na ’60 evenwel — en thans vooral niet minder dan vroeger — zyn de berichten omtrent dergelyke kalamiteiten zoo menigvuldig, dat het de moeite niet loont daarvan geregelde opgave te doen. De bewering dat er op Java telkens hongersnood heerscht, is ’n truismgeworden. Wat Lebak in ’t byzonder aangaat, daar waren ze geregeld-periodisch. Hierop zal ik terugkomen.

20) Aloen-aloen. Kraton. Kotta Radja. De aloen-aloen is ’n uitgestrekt voorplein voor de groep gebouwen die de woning van ’n Regent uitmaken. Gewoonlyk staan er op zoo’n plein twee statige waringi-boomen, uit welker ouderdom blykt dat niet zy op den aloen-aloen geplant zyn, maar dat de regentswoning in hunne nabyheid, en waarschynlyk juist dáár om die nabyheid, is opgericht. Daar ik verzuimd heb op blz. 63 een noot te plaatsen by ’t woord Kratoon – Kraton, Kratoen, Keratoe-an, om ’t even — wil ik die fout hier herstellen te-meer omdat ze my aanleiding geeft tot het bespreken van zeker bedrog dat onlangs van officieele zyde weder jegens ’t nederlandsche Volk gepleegd is, en nog altyd by sommigen z’n werking doet. Men heeft, om de atjinesche krygsbedryven in ’n chauvinistisch licht te stellen, den Kraton des Sultans van Atjin doen voorkomen als ’n vesting welker verovering zeker schitterend succes beteekende. Ik gis dat er te Atjin nooit ’n Kratongeweest is, en zelfs dat de Atjinezen dit woord