Pagina:Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (vyfde druk).djvu/404

Deze pagina is gevalideerd
392

reiken. Integendeel, hy, waarlyk niet minder dan z’n vele voorgangers en opvolgers, stond altyd alle verbetering in den weg door de Natie bezig te houden met byzaken.

 

151) Ik meen te kunnen bewyzen dat het aantal vergiftigingen — ook in Europa — schrikbarend groot is, doch bewaar dit treurig betoog voor ’n andere plaats. Wat het in den tekst behandeld voorval aangaat, de officier van gezondheid Bensen heeft kort na ’t verschynen van den Havelaar, in de N. Rotterdamsche Courant meegedeeld dat de heer Carolus na z’n tehuiskomst van Parang-koedjang niet „weinige uren” had geleefd, maar nog — ik meen — twee dagen. Ik neem deze getuigenis van den heer Bensen, dien ik voor ’n achtenswaardig man houd, onvoorwaardelyk aan, en erken alzoo dat òf de weduwe zich vergist heeft, òf dat ik haar verkeerd had verstaan, òf dat in 1859 toen ik den Havelaar schreef, m’n geheugen my bedroog. De terechtwyzing van den heer Bensen is my te meer welkom:

  1. omdat hy, deze aanmerking makende op ’n zaak van ondergeschikt belang, stilzwygend de juistheid staaft van m’n opgaven omtrent de hoofdzaken in ’t algemeen.
  2. omdat hy, in ’n stuk dat blykbaar bestemd is de door my behandelde voorvallen aan de stipte waarheid te toetsen, niet terugkomt op ’t leverabcès in ’t byzonder.
Indien ooit ’n démenti op z’n plaats ware, zou ’t hier geweest zyn!
 
152) Het is my onbekend of ’t lyk myns voorgangers is opgegraven tydens het in 1860 door den G.G. Pahud ingesteld onderzoek. Wel weet ik dat by die gelegenheid het Distriktshoofd van Parang-Koedjang ontslagen werd. De Regent werd gestraft met kwytschelding van genoten voorschot en — naar my werd meegedeeld, doch zeker ben ik hiervan niet — met traktementsverhooging.
 
153) Ik had alzoo my bezig gehouden met het nakomen der verplichting die my door eed en instruktie uitdrukkelyk waren voorgeschreven.
 
154) Pantjens en Kemits: onbezoldigd wacht- en dienstvolk. Poendoetan: levensmiddelen en andere artikelen die geheven worden zonder betaling. Dit is ’n ware indische kanker, en Tamerlan (blz. 212) schynt het geweten te hebben. Maar onze Regeering weet het nog altyd niet! Wat, byv. een zoogenaamde inspektiereis van ’n Gouverneur-generaal kost — zoogenaamd, want de man wordt by den neus geleid! — loopt in ’t ongelooflyke. Juist dezer dagen gewerd my uit Engeland ’n courant waarin dit ontwerp behandeld wordt naar aanleiding der voorgenomen reis van den