omheiningen — werken nadeelig. Dat samendringen van buffels, waaronder bezette wyfjes, veroorzaakt vroeggeboorten…
Op deze aanteekening volgt ’n plan om eenige honderden buffels te onderwerpen aan ’n ander régime. Dáárop weder zou volgen de vergelyking van de aldus te erlangen toename, met het normaal aangroeien van den veestapel. O, als ik drie, twee, ja, al ware ’t maar één ten-honderd kon winnen…dat zou ’n triomf wezen, niet waar?
Maar dan klinkt my in ’t oor: »toen die buffel hem was afgenomen door ’t distriktshoofd…en men begrypt dat alle lust tot bescherming van den veestapel op statistisch-ekonomische wyze vergaat.
En men doet verkeerd, zulke wanbedryven te wyten aan ’n stelsel. Geen stelsel schryft voor, den Javaan te bestelen. Het ligt niet in de bedoeling der voorstanders van Vryen-arbeid, dat de Javaan worde overgeleverd aan de hebzucht van partikulieren. Maar evenmin lag het in de bedoeling van den Graaf van den Bosch, dat de inlander door de hoofden zou beroofd worden van z’n eigendom. De fout ligt niet in ’n stelsel, de fout ligt in slechte uitvoering van ’n stelsel, in beginselloosheid, in lauwheid, in schippergeest, in egoïsme, in gebrek aan veerkracht en eerlykheid by de personen die namens Nederland dat prachtig ryk besturen…de fout ligt aan de Gouverneurs-Generaal.
Indie heeft geen genie noodig…wat ook zeer ongelukkig wezen zou! Indie heeft noodig: ’n braaf man die waarheid zoekt, en die den moed heeft de waarheid in bescherming te nemen!
Schaam u Nederland, als ge zulk ’n man niet kunt aanwyzen. [1]
De vereenigde O.I. Compagnie heeft ’n zware verantwoordelykheid achtergelaten. En ook later tyden…
- ↑ (Noot van 1875.) Tot-nog-toe hebben die man en die schaamte zich schuil gehouden. De politiekery houdt nog altyd le haut du pavé.
