Doch gesteld, men zou trachten een der bestaande talen te verheffen tot internationale taal, met behoud van de moedertaal. Ook dat zou weldra blijken een onmogelijkheid te zijn. Immers, alle bestaande talen, zonder uitzondering, bevatten voor hem, die hen moet leren, zooveel moeielikjheden van orthografischen, grammatikalen en syntactischen aard, dat er aan een algemeene invoering niet te denken is. De orthografie van alle hedendaagsche beschaafde talen is zoo incosequent, dat het een zeer groote mooeite kost goed schrijven en goed lezen te leeren. De 25 of 26 letters van het alphabet worden in Europe op ten minste 80 verschillende wijzen gelezen of uitgesproken. En hoeveel uitzonderingen heeft elke taal! De stelregel: „geen regel zonder uitzondering“, is de eenige regel die geen uitzondering heeft. In het fransch heeft meen 310 verschillende uitgangen in de vervoeging der regelmatige werkwoorden; 1755 verschillende uitgangen in de onregelmatige werkwoorden en 200 in de hulpwerkwoorden, dus een getal van 2265 uitgangen, die allen van buiten geleerd moeten worden. In het duitsch regeert bijna elk voorzetsel een anderen naamval, en over mir en mich zijn heele boeken en lijsten geschreven, doch zelfs duitsche taalmeesters weten er soms den weg niet in te vinden. En welk een moeielijkheid in de uitspraak der woorden; maar vooral welk een begripsverwarring in alle bestaande talen! Zoo beteekent, om enkele voorbeelden te noemen, het woord Preis in het duitsch: prijs, bedrag, belooning, lof, premie, waarde; het engelsche bill beteekent: wetsontwerp, voorstel, rekening, wissel; het fransche coup kan beteekenen: slag, stoot, schok, bons, houw, hak, steek, klap, schop, trap, veeg, streep, worp, gooi, schot, greep, trek, beet, prik, val, enz. En verder: de Italiaan
