23
Vraagt men waaraan de productiefactoren, Kapitaal en arbeid, hun waarde ontleenen, dan moet onderscheiden worden. Kapitaal, voor zoover product ontleent zijn waarde op de
bovengeschetste wijze aan zijn productiekosten 1). De oorsprong
der waarde van den arbeid blijkt niet; haar grootte echter wordt bepaald door de wet van vraag en aanbod 2).
Voor den bodem geldt weder een andere regel. De oorsprong der pachtwaarde van den grond ligt niet in den bodem zelf, maar in de waarde van de producten die hij afwerpt. Graan
in het bovenstaande Ricardo’s waardetheorie met juistheid werd weergegeven :
«if men employed no machinery in production, but labour only, and were all
the same length of time before they brought their commodities to market, the -
exchangeable value of their goods would be precisely in proportion to the quantity
of labour employed. If they employed fixed capital of the same value and of the
same durability, then, too, the value of the commodities produced would be
the same, and they would vary with the greater or less quantity of labour employed
on their production». (p. 21) «It will be seen then, that in the early stages of
society, before much machinery or durable capital is used, the commodities
produced by equal capitals will be nearly of equa! value, and will rise or fall
only relatively to each other on account of more or less labour being required for
their production; but after the introduction of these expensive and durable
instruments, the commodities produced by the employment of equal capitals
will be of very unfqual value, and althfough they will still be liable to rise
or fall relatively to each other, as more or less labour becomes necessary
to their production, they will be subject to another, though a minor variation
also from the rise or fall of wages and profits» (p. 27). «The exchangeable value
of all comodities,..... is always regulated, not by the less quantity of labour
that will suffice for their production under circumstances highly favourable,.....
but by the greater quantity of labour necessarily bestowed on their production by
those..... who continue to produce them under tlıe most infavourable circum-
stances; meaning — by the most. unfavourable circumstances, the most unfavos-
rable under which the quantity of produce required renders it necessary to carry
on the production ». (pag. 37) Vooral deze laatst geciteerde plaats komt mij voor
hoogst belangrijk te zijn, daar er uit blijkt, hoe de grondstelling der waardeleer,
de waarde van elke hoeveelheid goederen, wordt bepaald door de waarde van
«het laatste toevoegsel », door Ricardo reeds werd voorgevoeld. Ik meen er een
voorbode van de latere Grenznutzentheorie in te mogen zien.
1) Principles p. 16 v.v.
2) Princ. р. 12.
