48
en hij citeert dan als voorbeeld "een maagdelijke bodem”! Meer tastbare onwaarheid is wel nooit in een wetenschap- pelijk werk geschreven. Nieuw ontdekte goudvelden zouden geen waarde hebben, omdat hun productie geen arbeid kostte ! De geheele geschiedenis van de Californische en thans Trans- vaalsche goudvelden, een irrealiteit, alleen bestaande in de fantasie! De eigenaars der goudvelden, die zich rijk wanen door het feit, dat in hun tot dus ver wellicht waardelooze gronden goud ontdekt werd, krankzinnigen die lijden aan hallucinaties! Men mag in waarheid Marx niet verwijten spoedig voor een consequentie van zijn leer terug te deinzen 1).
Verklaart men de waarde uit den arbeid, dan is men trouwens eigenlijk nog niets verder. Want daar in de economie, evenals in iedere wetenschap, de regel wel gelden zal, dat iets niet uit niets geboren kan worden, rijst aanstonds de vraag, van waar de waarde van den arbeid. Als arbeid waarde verleent, dan moet hij zelf waarde bezitten. Afge- leide waarde moet aan de bron gekend worden, vanwaar dus de waarde van den arbeid? Op deze vraag, die inderdaad toch alles beslissend mag heeten, gaf de arbeidstheorie nooit een antwoord 2), еп zij had het onmogelijk kunnen doen zonder haar eigen stelsel prijs te geven. Immers het antwoord
1) Op vele punten is trouwens Marx's leer met de feiten in tastbaren strijd.
Zoo, waar hij beweert dat op de grootte van de te verkrijgen "Mehrwerth"
alleen het aangewend «variabele kapitaal» (de betaalde loonen) invloed heeft en
niet het constante (het in de overige productiemiddelen belegde kapitaal). Ware
dit zoo, dan moest een spoorwegmaatschappij bij wie het "constante kapitaal"
zeer ver overwegend is een uiterst geringe, een dienstverrichting- of glazen-
wasscherij-maatschappij b.v. die juist in 't omgekeerde geval verkeert een abnorm
hooge rente van hun kapitaal maken. Eenheid van rentestand ware dan eenvoudig
ondenkbaar. Verg. ook v. Böhm l.l. р. 445 j°. 408 ۰
2) Het antwoord door Marx gegeven (zie boven pag. 37 v.v.) voert tot een cirkel- redeneering. De ruilwaarde der goederen ontspringt uit den arbeid; en de waarde van deze, uit de goederen den arbeiders als noodzakelijk onderhoud verstrekt, Van- waar dan weder de waarde dezer goederen? Uit den arbeid die in hen is "ver-
gegenständlicht"? Zoo komt men geen stap verder in de verklaring der ruilwaarde.
