55
mensch, voor hij een productieve handeling verricht, een balans op van "nut” en "kosten”, — is dit onjuist. Er moest staan "tusschen het eene” en het andere "nut". Wat zijn toch "Kosten” als zij niet het middel zijn om een "Nut” te verkrijgen? Dietzel erkent dit zelf, want iets verder schrijft hij 1): verlies ik een reproduceerbaar artikel en reproduceer daarna het verlörene, dan derf ik een hoeveelheid "behoeftebevrediging”, die wordt gemeten door de hoeveelheid arbeidskracht, welke wordt vastgelegd door deze reproductie, doch anders ter productie van andere nuttige goederen, onver- schillig welke, had kunnen besteed worden”. Men zal toch wel mogen aannemen, dat niet het bezit van de „arbeids- kracht”, maar dat van de "anderen nuttige goederen” een behoefte bevredigt, zoodat het hùn waarde is die van het bezit van het "reproduceerbare artikel” afhangt.
Deze waarheid wordt echter door Dietzel telkens uit het oog verloren, en het gevolg is, dat hij ook met de praktijk in strijd geraakt. Ook Dietzel experimenteert met den "langwei- ligen Probierbengel” Robinson. 2) Robinson die per dag 3 L. water en 10 visschen gebruikt, heeft in een grot 9 Liter water en 30 visschen geborgen. De 9 Liter water zijn geput ten koste van een wandeling van 5 uur, en met 5 uur hengelen vangt hij gemiddeld 10 visschen. Nu zegt Dietzel, zal Robinson op de vraag, of hij liever zijn voorraad water of 10 visschen verliezen zou, antwoorden, dat hem dit volmaakt onverschillg is. Beide vertegenwoordigen 5 uur arbeid, en zijn ten koste daarvan te reproduceeren; Robinson rekent niet met nuttig- heidswaarde, maar met kostenwaarde en de kosten van beide zijn volkomen dezelfde.
Mij dunkt dat het antwoord, door Dietzel Robinson in den mond gelegd, volstrekt niet altijd door dezen gegeven zal
1) l.l. р. 587.
2) l.l. р. 590.
