77
productie ook, inderdaad bereikt moet worden is niet wel te loochenen 1)), dan heeft dit ten gevolge, dat de productie minder snel dan vroeger het thans besproken culminatiepunt nadert.
Op grond van al het bovenstaande meen ik gerechtigd te zijn tot de bewering, dat onze maatschappij nog een onaf- zienbare weg heeft af te leggen vóórdat het punt bereikt zal zijn waarop de toestand van algemeene overproductie intreedt, waarmede van collectivistische zijde zoo vaak gedreigd wordt. Dat thans dit punt reeds of bijna bereikt zou zijn, schijnt mij een onhoudbare bewering; dat het in abstracto onbe- reikbaar zou zijn, echter evenzeer. Voorloopig kan men intus- schen veilig doen, als ware zulk een toestand van overpro- ductie volmaakt ondenkbaar; in ieder geval zal de strijd over de vraag, individueel of collectief eigendom der kapitaalgoe- deren, op andere gronden dan het wijzen op een zóo verren toekomst beslist moeten worden.
Intusschen het bovenstaande geldt alleen dan, wanneer de prijs in werkelijkheid aanwijst, waar de dringendste behoeften bevrediging vragen. Dit nu is niet altoos het geval. Dit brengt ons tot het tweede der op pag. 70 genoemde punten in de moderne waardetheorie, op grond waarvan het collectivisme de leus: gemeenschappelijk bezit der productiemiddelen, zou kunnen willen gronden. Dit punt is de vraag: welke invloed wordt door de weeldeverteringen geoefend op de volkswel- vaart? en brengt ons midden in de waardetheorie. Het schijnt mij een opmerkelijk feit, dat de vraag, of weelde uit economisch oogpunt nadeelig is te achten, die toch niet schijnt te behooren tot de moeielijkste der oeco- nomie, nog steeds een opene is 2); reeds de Grieken en
1) Cf. Mr. Falkenburg l.l. p. 108 v. v.
2) Nog op 26 Febr. dezes jaars, werd door Mr. D.A. Ribbe, te Leiden, de stelling verdedigd: "uit economisch oogpunt is weelde nuttig noch schadelijk". Zie de
stellingen achter zijn proefschrift "Het Spaarbankwezen in Nederland".
