schijnt de groote levensfeiten van den geest opnieuw te verzamelen. Zonder moedwil schijnen verschillende hersenen een en hetzelfde denkbeeld hardnekkig te ontwikkelen. Eén groote grensgedachte beleven velen tegelijk en het verschil van ras, tijd en plaats is slechts een feit voor een schraal brein, dat er zelfs niet toe kwam de ontdekkingen van Copernicus als ’n voorbereiding te beschouwen tot het begrip der relativiteit van het absolute, of — wat nog juister is — het absolute der betrekkelyke standpunten te aanvaarden.
De geest kent geen afstanden en geen enkele schaal of maatstaf voor zichzelve. De geest realiseert zich juist in die realiteit, waarin wij zijn aamwezigheid het minst vermoedden. Daarentegen gaat hij ten onder in zijn openbare profaneering van klokgelui, misboeken en ritualieen.
Behalve het wezenlijke verband met de levensconceptie der modernen, zal de »Caminoscopie« ons een wereld toonen uit nieuwe afmetingen en verhoudingen samengesteld. —
I
Een hoofdstuk zonder hoofd. — Ik houd van het electrische genre. Ik veracht Pascoli[1]. Met Croce[2] heb ik medelijden. Ik ben er van overtuigd, dat kunst, religie, philosophie, wetenschap en alcohol, consequenties zijn van den twijfel, doch, zoodra wij de twee dwalingen, waarop wij het leven gegrond hebben overwinnen door de zekerheid, geraken wij in eenen nieuwen levenstoestand, die ons voert tot de souvereiniteit van het bestaan. Ik houd er van de automatiek te ontdekken in de voorzichtige bewegingen der slaapwandelaars, daarin
66
