Door nú de economische en budgettaire problemen aan te pakken wordt voorkomen dat huidige én volgende generaties de rekening gepresenteerd krijgen in de vorm van structurele werkloosheid, blijvende economische problemen en de noodzaak om de overheidsfinanciën alsnog op orde te brengen. Voor een perspectief op herstel zijn moeilijke maatregelen nu nodig. Bijna alle burgers zullen er komend jaar in koopkracht op achteruitgaan. De lasten zullen echter zo veel mogelijk evenwichtig worden verdeeld. Bovenmatige stijging van topinkomens in de marktsector en in de semi-collectieve sector wil de regering met passende maatregelen tegengaan.
Om groei van de werkgelegenheid te bereiken is matiging van loonkosten essentieel. De overheid zal hieraan actief bijdragen door de ontwikkeling van de ambtenarensalarissen en de uitkeringen te beperken. Werkhervatting en het vinden van passende arbeid is het uitgangspunt in een nieuw WAO-stelsel. De periode waarin werkgevers bij ziekte loon doorbetalen zal vanaf 2004 worden verlengd van één naar twee jaar. Daarbij zal de inkomensvoorziening het tweede jaar beperkt blijven tot 70%. Alleen wie duurzaam en volledig niet meer in staat is om arbeid te verrichten, krijgt een permanente inkomensbescherming.
De regering wil de toelatingseisen van de WW aanscherpen en acht de afschaffing van de vervolguitkering geboden. Eigen verantwoordelijkheid en arbeidsparticipatie staan ook in het wetsvoorstel werk en bijstand centraal. Wie niet zelfstandig werk kan vinden, krijgt ondersteuning in de vorm van een reïntegratietraject. Zolang dat nodig is, wordt een bijstandsuitkering verstrekt. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de gemeenten. Ook ouderen moeten zo veel mogelijk blijven werken. De fiscale faciliteiten voor vervroegd uittreden en prepensioen kunnen in dat licht niet worden gehandhaafd. Vooral mensen in de leeftijd tussen 30 en 50 jaar hebben dikwijls moeite om arbeid en zorg te combineren. De invoering van een levensloopregeling zal dit gemakkelijker maken.
De productiviteit van de Nederlandse economie zal structureel worden versterkt door te investeren in onderwijs, kennis en innovatie. Om een impuls te geven aan de Nederlandse kenniseconomie heeft de regering het Innovatieplatform ingesteld, waarin leden van het kabinet met gezaghebbende deskundigen uit bedrijfsleven, wetenschap en onderwijs gezamenlijk ideeën ontwikkelen. Ruimte scheppen voor ondernemers is eveneens wezenlijk voor de verhoging van de productiviteit. Mensen die een onderneming willen starten zullen minder barrières ondervinden en gericht worden ondersteund. De regering spant zich in om ook de belangrijke agrarische sector een duurzaam en innovatief karakter te geven.
De economie en de concurrentiepositie zullen tevens worden versterkt door te investeren in onderhoud en beter gebruik van de bestaande infrastructuur. Voor een betere doorstroming op de weg zal het programma voor spitsstroken bij de ernstige knelpunten versneld worden uitgevoerd. De regering acht daarnaast de ontwikkeling van de luchthaven Schiphol en de haven van Rotterdam van wezenlijke economische betekenis voor Nederland.
