Sinne- en minnebeelden/Gedichten ter ere van Jacob Cats
| ← Zeeusche Jonk-vrouwen | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | QVOD PERDIDIT, OPTAT → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
DANIELIS HEINSII
IN
Emblemata Clariss. Consultissimique
Viri
D. JACOBI CATZII JCd.
EPIGRAMMATION.
VIdit & ingentem mirata est Itala tellus
Alciatum, tanti mente superba viri:
Seu tonat, & leges facundo edisserit ore,
Seu Themidis dignum numine condit opus.
Hunc quoque ludentem, sed seria, vidit, & illi
De lusu palmam, sed sapiente, dedit.
Alciati curas: & seria vicerat antè
Catzius; ad lusus nunc & amena venit.
Hic quoque, sed triplici palmam sermone meretur,
Vt ter sit victor, qui semel ante suit.
Alciatum, tanti mente superba viri:
Seu tonat, & leges facundo edisserit ore,
Seu Themidis dignum numine condit opus.
Hunc quoque ludentem, sed seria, vidit, & illi
De lusu palmam, sed sapiente, dedit.
Alciati curas: & seria vicerat antè
Catzius; ad lusus nunc & amena venit.
Hic quoque, sed triplici palmam sermone meretur,
Vt ter sit victor, qui semel ante suit.
Ad Amplissimum Consultissimumque Virum
D. Iacobum Catzium J. Ctum. Cognatum suum, & Po-
pularem super Emblematibus ab ipso editis.
QVis novus in nostras oras transmissus Apollo
Ambrosium canit ore meios? quae Belgica Suada
Detinet attonitas divino carmine mentes
Vel brutas tractura feras? non suavius olim
Orpheus in sylvis, nec in aquore lusit Arion, que
Quid mihi, quid Grajos Pallas Tritonia Vates
Obijcis, aut Latios extollis Roma Poëtas?
Non cedit tibi Belga catus, nec littore Deli
Sit licet, Agao nec natus in æquore, nusquam
Catzius antiquo concedit praemia saeclo.
Discite nostrates quantum quoque nostra leporis
Lingua ferat, quos illa favos, quod fundere nectar
Possit, & ut facili flectat modulamina metro.
Blandum Naso canit, blando fluit ore Catulli
Musa salax, miscet varijs prudentia flaccus
Verba jocis, vitiumque vafer perstringit amici.
Bucolicis insignis oves, oviumque magistros
Theiocritus dum pascit agris lepidissima fundit
Carmina, & omnigenae genium depingit amicae.
Omnibus infidi passim cantatur amoris
Ingenium crudele, procax, furiale, bilingue,
Lege, modo, ratione carens, tacitoque meatu
Illinieus Paphio fallax sua toxica fuco.
[ 25 ]Vos ego Pierides testor quod Græcia tota,
Et Latium, totusque Helicon confederit uno
Pectore, & hac nostrâ Paphiae ludibria gentis
Incipiat jam voce loqui, dum stringit in arctum
Catzius obscuro tectos Emblemate sensus
Scaldi Pater, nostras qui præter laberis ovas,
Illius, atque mea prima incunabula vite,
Phænici gratare tuo, tantoque superbus
Plaude viro, celebremque tui cane ruris alumnum,
Qui quid sit pulchrum, quid turpe, quid utile, quid non,
Castius, & melius dotte Nasone recenset.
Mattiaci miramur opus, miramur acumen,
Et linguae nostratis opes, Veneresque Pelasgas,
Et latias, & quodcunque utrobique lepórum est
Posse suo nostros resonare idiomate Belgas.
Illa Dionae mollissima corcula secte
Carmina docta stupent, nequeunt se explere legendo
Infidias quas neclit amor pharetratus amori:
Hic etiam quod discat habet prudentia solers,
Et civis præcepta capit, sic molle Diones
Excipit officium rigidi censura Catonis:
Moxque alias iterum in formas mens vivida Catz!
Versa sacros aperit sensus, tabulisque sub ijsdem
Casta Venus, divina fides, prudentia prostant.
Scilicet in triplices (hec vita tempora nostrae)
Etates partitur opus: Pars prima juventa
Gaudia, & imbelles argutè taxat amores:
Altra sapit, monitisque virum civilibus implet
[ 26 ]Virgineos desueta jocos: Pars tertia caños,
Grandevumque senem studijs cælestibus ornat.
Haec canit, her docto ore sonat, neque lingua Poëtae
Sufficit una, triplex sua format acumina sermo,
Et Belga, & Gallus loquitur, mediusque superbit
Romani decor eloquij. Bene premia vati...
Sunt data, emerità circumdata tempora fronde.
Nos quoque virtutum, Catzi, levis umbra tuarum,
Ire tuas etiam in landes, & dicere grates
Cogimur, & facili tibi vota rependere versu.
Donec amor geminos in mundo nettet amantes,
Donec amor morum, vitaque adolebit honesta
Donec amor pietatis erit venerabilis orbis
Atque hominum varia referentur imagine casus,
Vives vivent istis tua carmina saeclis.
Ambrosium canit ore meios? quae Belgica Suada
Detinet attonitas divino carmine mentes
Vel brutas tractura feras? non suavius olim
Orpheus in sylvis, nec in aquore lusit Arion, que
Quid mihi, quid Grajos Pallas Tritonia Vates
Obijcis, aut Latios extollis Roma Poëtas?
Non cedit tibi Belga catus, nec littore Deli
Sit licet, Agao nec natus in æquore, nusquam
Catzius antiquo concedit praemia saeclo.
Discite nostrates quantum quoque nostra leporis
Lingua ferat, quos illa favos, quod fundere nectar
Possit, & ut facili flectat modulamina metro.
Blandum Naso canit, blando fluit ore Catulli
Musa salax, miscet varijs prudentia flaccus
Verba jocis, vitiumque vafer perstringit amici.
Bucolicis insignis oves, oviumque magistros
Theiocritus dum pascit agris lepidissima fundit
Carmina, & omnigenae genium depingit amicae.
Omnibus infidi passim cantatur amoris
Ingenium crudele, procax, furiale, bilingue,
Lege, modo, ratione carens, tacitoque meatu
Illinieus Paphio fallax sua toxica fuco.
[ 25 ]Vos ego Pierides testor quod Græcia tota,
Et Latium, totusque Helicon confederit uno
Pectore, & hac nostrâ Paphiae ludibria gentis
Incipiat jam voce loqui, dum stringit in arctum
Catzius obscuro tectos Emblemate sensus
Scaldi Pater, nostras qui præter laberis ovas,
Illius, atque mea prima incunabula vite,
Phænici gratare tuo, tantoque superbus
Plaude viro, celebremque tui cane ruris alumnum,
Qui quid sit pulchrum, quid turpe, quid utile, quid non,
Castius, & melius dotte Nasone recenset.
Mattiaci miramur opus, miramur acumen,
Et linguae nostratis opes, Veneresque Pelasgas,
Et latias, & quodcunque utrobique lepórum est
Posse suo nostros resonare idiomate Belgas.
Illa Dionae mollissima corcula secte
Carmina docta stupent, nequeunt se explere legendo
Infidias quas neclit amor pharetratus amori:
Hic etiam quod discat habet prudentia solers,
Et civis præcepta capit, sic molle Diones
Excipit officium rigidi censura Catonis:
Moxque alias iterum in formas mens vivida Catz!
Versa sacros aperit sensus, tabulisque sub ijsdem
Casta Venus, divina fides, prudentia prostant.
Scilicet in triplices (hec vita tempora nostrae)
Etates partitur opus: Pars prima juventa
Gaudia, & imbelles argutè taxat amores:
Altra sapit, monitisque virum civilibus implet
[ 26 ]Virgineos desueta jocos: Pars tertia caños,
Grandevumque senem studijs cælestibus ornat.
Haec canit, her docto ore sonat, neque lingua Poëtae
Sufficit una, triplex sua format acumina sermo,
Et Belga, & Gallus loquitur, mediusque superbit
Romani decor eloquij. Bene premia vati...
Sunt data, emerità circumdata tempora fronde.
Nos quoque virtutum, Catzi, levis umbra tuarum,
Ire tuas etiam in landes, & dicere grates
Cogimur, & facili tibi vota rependere versu.
Donec amor geminos in mundo nettet amantes,
Donec amor morum, vitaque adolebit honesta
Donec amor pietatis erit venerabilis orbis
Atque hominum varia referentur imagine casus,
Vives vivent istis tua carmina saeclis.
Adrianus Hofferus.
Ad Clariffimum Virum
D. IACOBVM CATSIVM
Poetam insignem.
I ngenij dotes raras mirabitur illi C
A rdua mens tanti,queis nobis docta caman A
C urabit studio vigilanti emblemata rara u T
O mnes sic fuperet, Musarum gratia vel quet S
B landa farvet: merito tollunt ad sidera doct′ I
V ndig: perge tuo tot vates vincere vers V
S olus eos inter Phebus velut ipse sedebi S
A rdua mens tanti,queis nobis docta caman A
C urabit studio vigilanti emblemata rara u T
O mnes sic fuperet, Musarum gratia vel quet S
B landa farvet: merito tollunt ad sidera doct′ I
V ndig: perge tuo tot vates vincere vers V
S olus eos inter Phebus velut ipse sedebi S
Anagramma
VISV CATOS CIBAS.
Epigramm.
SVnt multa multorum virum
Doctorum in orbe Emblemata
Insignia, & clarissima:
Sed unus hic in omnibus
Præclarus eminer viris
Vt Phæbus inter cæteras
Mufas & ingeni cata
Emblemeta indicant tui.
Quibus Cibas Visv Catos
O dulcis ille guftus omnibus
Videntibus, legentibus
Cibas Visv Catos, quibus
Tam grata præbes fercula
Macte ergo Visv qui Cibas
Catos Cibas Visv, & datur
Iacobvs en his Catsius.
Doctorum in orbe Emblemata
Insignia, & clarissima:
Sed unus hic in omnibus
Præclarus eminer viris
Vt Phæbus inter cæteras
Mufas & ingeni cata
Emblemeta indicant tui.
Quibus Cibas Visv Catos
O dulcis ille guftus omnibus
Videntibus, legentibus
Cibas Visv Catos, quibus
Tam grata præbes fercula
Macte ergo Visv qui Cibas
Catos Cibas Visv, & datur
Iacobvs en his Catsius.
Ad Amplissimum Ornatissimumque
Virum
IACOBVM CATZIVM I. Ctm.
Hominem triplici Emblemate graphice
exprimentem.
AMphitryoniades cluet inclytus, unam animam quod
Exuerit triplici corpore Geryonis:
Te quantò major, Cats I cate, adorea lustrat,
Qui triplici corpus unum animas animâ?
Scilicet hoc potior Genij vis enthea nervis,
Hâc maltus veterum robora fumma prais.
Artubus utque alij & nervis praeconia captant,
Sic graphicis furgant artibus illa tibi.
AD EVNDEM
QVi ludens, tetricas ut demat pectore curas;
(Quas consultor ei curia quasque parit)
Erudit, & triplici conformat pectora gnome;
Quae genus omne hominum promonuisse valet.
Seria quanta dabit, quantâ dabit indole digna,
Si vacuus nervos tenderit ingenij!
(Quas consultor ei curia quasque parit)
Erudit, & triplici conformat pectora gnome;
Quae genus omne hominum promonuisse valet.
Seria quanta dabit, quantâ dabit indole digna,
Si vacuus nervos tenderit ingenij!
L. M. P.
J. Lyraeus.
AV TRES-DIGNE
d'Honneurs & Bon-heurs, le Tresdocte
SIGNEVR
IAQVES CATS, I. C.
Sonnet Encomiastique
Sur ses EMBLEMES tripliques
MOn Dieu m'ayant osté men loisyr de jadis
(Quand je rendoiz Angloiz du Bartas & sa race)
I'avoiz ja dict adieu aux dames de Pernasse;
Pour mieux m'accommoder a ceux a qui je suis.
Mais, non-obstant ce vœu, me retenir ne puis
De maintefoiz mirer, & admirer la grace.
Des chantres grave-gayz, dont la rvoix haute-basse
Tire de Terre au Ciel les bien-nayz beaux Esprits.
Tel, tel es tu, mon doux-docte-divin de Cats,
Qui, en fin medicin, sucrant, dorant tes doses,
Fais avaller aux tiens saines & sainctes: choses,
Dont, sans cest art, grand part taster ne voudroit pas,
Pourtant, si bien meslant avec le doux l'utile,
Triple Laurier j'appends a ton tri-lingae stile.
(Quand je rendoiz Angloiz du Bartas & sa race)
I'avoiz ja dict adieu aux dames de Pernasse;
Pour mieux m'accommoder a ceux a qui je suis.
Mais, non-obstant ce vœu, me retenir ne puis
De maintefoiz mirer, & admirer la grace.
Des chantres grave-gayz, dont la rvoix haute-basse
Tire de Terre au Ciel les bien-nayz beaux Esprits.
Tel, tel es tu, mon doux-docte-divin de Cats,
Qui, en fin medicin, sucrant, dorant tes doses,
Fais avaller aux tiens saines & sainctes: choses,
Dont, sans cest art, grand part taster ne voudroit pas,
Pourtant, si bien meslant avec le doux l'utile,
Triple Laurier j'appends a ton tri-lingae stile.
Iosuah Sylvester.
Aen den Hoochgeleerden
D. IACOB CATS,
Op het Boeck van sijn Konst-rijcke
SINNE-BEELDEN.
Van de welcke sijn gunst mijn een vereert heeft.
BEn ick O CATS! de eerft, die ghy dit Boeck vereert?
Soo sal ick zijn de eerst, die daer uyt wert gheleert
Te sien de feylen die ick in mijn groene jaren
Bedreven heb, die zot, doch nimmergeyl en waren
En styghen hooger op, verjaghen wulpse Min,
En halen in zijn plaets d'eerwaerde Reden in:
Die sal den nevel, door haer glans,wel doen verdwijnen
Van jonge domme Ieucht. Dan sal ick niet het schijnen
Van vele dingen, (daer het meer deel van de Lien
Haer aen vergapen) maer het ware Zijn, eens sien
Dan sal noch Hoop, noch Vrees, 't gemoet niet meer ontstellen,
Begeert' van Rijckdom, Staet, noch Eersucht, my niet quellen.
Ist niet belachens weert, dat d'arme Mensch soo wroet,
En slobt, en slooft, en sweet, om onnut overvloet?
Ist niet beschreyens weert, dat menich wel sou wagen
Goet, bloet, Ia Ziel, om een dienstbare kroon te dragen?
Dits Redens eerste les: en als ick die wel ken;
Soo salse voorts-gaen, en mijn leeren wie ick ben.
Meesterse, doet u best! Maeckt (bid ick) my afkeerich.
Van Ondeucht. en tot Deucht, heel neerstich en begeerich
Maeckt dat ick met miin selss, en al de VVerelt spot,
En ftell, voortaen alleen miin hart, en hoop op God.
Soo sal ick zijn de eerst, die daer uyt wert gheleert
Te sien de feylen die ick in mijn groene jaren
Bedreven heb, die zot, doch nimmergeyl en waren
En styghen hooger op, verjaghen wulpse Min,
En halen in zijn plaets d'eerwaerde Reden in:
Die sal den nevel, door haer glans,wel doen verdwijnen
Van jonge domme Ieucht. Dan sal ick niet het schijnen
Van vele dingen, (daer het meer deel van de Lien
Haer aen vergapen) maer het ware Zijn, eens sien
Dan sal noch Hoop, noch Vrees, 't gemoet niet meer ontstellen,
Begeert' van Rijckdom, Staet, noch Eersucht, my niet quellen.
Ist niet belachens weert, dat d'arme Mensch soo wroet,
En slobt, en slooft, en sweet, om onnut overvloet?
Ist niet beschreyens weert, dat menich wel sou wagen
Goet, bloet, Ia Ziel, om een dienstbare kroon te dragen?
Dits Redens eerste les: en als ick die wel ken;
Soo salse voorts-gaen, en mijn leeren wie ick ben.
Meesterse, doet u best! Maeckt (bid ick) my afkeerich.
Van Ondeucht. en tot Deucht, heel neerstich en begeerich
Maeckt dat ick met miin selss, en al de VVerelt spot,
En ftell, voortaen alleen miin hart, en hoop op God.
Anna Roemers
GHEDICHT
Ter eeren van den hooch geleerden
D. IACOB CATS,
op sijne Konst-rijcke
SINNE-BEELDEN.
DE Minn end hier natuer, haer eyghen'schap end' krachten;
Des Barghers schult end plicht, end seden ryck betrachten;
't Vermaken van de Ziel, de weghen naer om Hoogh
Stelt ons dit kunst-rijck Boeck in Dicht end' Prent voor d'oogh.
Dies ghy o jeughdich Volck, in't minnen onervaren,
Verraden van u oogh', bedroghen van u jaren,
Wien, door een domme kracht, Natuer ghevoelen doet,
Veranderingh' van sinn verwisselingh' van bloet;
End' ghy gheletter Volck, die met verstant end' reden,
Naer wijfheyts Even-naer, dijn paden wilt betreden,
Dien tot behout end heyl, de Borgherlijcke wet,
Als recht-snoer van u doen end' laten is gheset;
Ghy oock ô heylich Volck, ghenomen uyt veel volcken,
Die steets, met hert end sin, gaet dringhen door de wolcken,
Tot in den Hemel toe, dte 't werelts Doen veracht.
Omdat u ziel, hier naer, een beter Goet verwacht:
Komt hier, komt alle dry, en brenght yets tot vereeringh'
Van hem, die Dicht end Prent, een yder stelt tot leeringh'
Koomt hant aen hant; end' eer hem al u leven gheeft
Die, tot vermaeckend leer, dit Boeck gheschreven heeft.
Des Barghers schult end plicht, end seden ryck betrachten;
't Vermaken van de Ziel, de weghen naer om Hoogh
Stelt ons dit kunst-rijck Boeck in Dicht end' Prent voor d'oogh.
Dies ghy o jeughdich Volck, in't minnen onervaren,
Verraden van u oogh', bedroghen van u jaren,
Wien, door een domme kracht, Natuer ghevoelen doet,
Veranderingh' van sinn verwisselingh' van bloet;
End' ghy gheletter Volck, die met verstant end' reden,
Naer wijfheyts Even-naer, dijn paden wilt betreden,
Dien tot behout end heyl, de Borgherlijcke wet,
Als recht-snoer van u doen end' laten is gheset;
Ghy oock ô heylich Volck, ghenomen uyt veel volcken,
Die steets, met hert end sin, gaet dringhen door de wolcken,
Tot in den Hemel toe, dte 't werelts Doen veracht.
Omdat u ziel, hier naer, een beter Goet verwacht:
Komt hier, komt alle dry, en brenght yets tot vereeringh'
Van hem, die Dicht end Prent, een yder stelt tot leeringh'
Koomt hant aen hant; end' eer hem al u leven gheeft
Die, tot vermaeckend leer, dit Boeck gheschreven heeft.
Ter eeren van den selven.
DIe tot vermaeck end leer, Dry dinghen heeft beschreven,
De Minn', de Borgher plicht end′ ′t Gheefteliicke Leven;
Wie wenscht hem niet met my Dry dinghen tot fijn loon?
De Min-vrucht, Borgher-eer, end' Gheesteljicke kroon.
De Minn', de Borgher plicht end′ ′t Gheefteliicke Leven;
Wie wenscht hem niet met my Dry dinghen tot fijn loon?
De Min-vrucht, Borgher-eer, end' Gheesteljicke kroon.
IAC. LVYT. I. C.
KLINCK-DICHT,
Op de drie-sinnighe
SINNE-BEELDEN
Vanden Hooghgeleerden ende Achtbaren
Heere
D. IACOB CATS.
HOe in des weerelts loop den mensch sick heeft te draghen,
VVijst ons dit aerdich werck met Dicht en Beelden aen,
En hoe men van't begin ten eynde toe moet gaen,
Om God, en oock den mensch in alles te behaghen.
Eerst, hoe een jonck ghesel met konste sal bejaghen
Sijn Lief, sijn tweede ziel, sijn vreught, sijns harten luk,
En, om sijn hevich vyer met eer te sien geblust,
Hoe hy't met heus bescheyt een aerdich dier sal vraghen.
Maer wonder boven al!) een en het selve beelt,
Een en de selve stof (merckt hoe de Geest hier speelt)
Leert ons een Borgher-plicht, en oock Godsalich leven.
VVel aen dan! hier is spijs waer med' kan zijn ghevoet
De Min, het Burger-recht, en ′t Cbristelijck ghemoet;
Dies wy, ô groot verstant; dry-dobbel lof u geven.
VVijst ons dit aerdich werck met Dicht en Beelden aen,
En hoe men van't begin ten eynde toe moet gaen,
Om God, en oock den mensch in alles te behaghen.
Eerst, hoe een jonck ghesel met konste sal bejaghen
Sijn Lief, sijn tweede ziel, sijn vreught, sijns harten luk,
En, om sijn hevich vyer met eer te sien geblust,
Hoe hy't met heus bescheyt een aerdich dier sal vraghen.
Maer wonder boven al!) een en het selve beelt,
Een en de selve stof (merckt hoe de Geest hier speelt)
Leert ons een Borgher-plicht, en oock Godsalich leven.
VVel aen dan! hier is spijs waer med' kan zijn ghevoet
De Min, het Burger-recht, en ′t Cbristelijck ghemoet;
Dies wy, ô groot verstant; dry-dobbel lof u geven.
S. de Swaef.
GHEDICHT
Ter eeren den hoochgeleerden.
D. IACOB CATS.
Op sijn konst-rijcke
SINNE-BEELDEN
GHelijck den Medecyn aerdsinnich doet bereyden
Syn bitter-heelsaem kruyt, met een versoeten schyn,
Om, door een vroed bedrogh, den siecken aen te leyden
Tot den bequamen wegh, als die onwillich zijn:
Soo gaet den wysen Cats ons onghetemde jaren
Aen-voeren tot de tucht, door't lock-aes van de Min,
En brengt de wyse deught, die qualijck was te paren
Met de bloet-rijcke jeught, vermomt en sluypend' in;
En leert, met aerdich dicht, hoe met verloop van tyden
De Minn' tot Eeren-sucht, de Eer tot Gods-dienst klimt;
En hoe de Defticheyt en Geylheyt t'samen stryden,
Hoe dat den laetsten stant, den eersten over glimpt,
Ten was gheen dertel vier, tvvelck hem heeft aenghedreven
Te beelden in t'begin vrou Venus, of haer kint,
Maer door een hoogher Vier gheprickelt, heeft beschreven
Hoe dat de liefde Gods de vvereltsch' overvvint,
Als hy in dicht, en prent, seer konst-rijck vveet te malen
En drucken onsen aert en onse seden af
Wel driemael dobbel eer moet hy te recht behalen,
Die Zeelant, op een dagh, een kleyne Weerelt gaf.
Syn bitter-heelsaem kruyt, met een versoeten schyn,
Om, door een vroed bedrogh, den siecken aen te leyden
Tot den bequamen wegh, als die onwillich zijn:
Soo gaet den wysen Cats ons onghetemde jaren
Aen-voeren tot de tucht, door't lock-aes van de Min,
En brengt de wyse deught, die qualijck was te paren
Met de bloet-rijcke jeught, vermomt en sluypend' in;
En leert, met aerdich dicht, hoe met verloop van tyden
De Minn' tot Eeren-sucht, de Eer tot Gods-dienst klimt;
En hoe de Defticheyt en Geylheyt t'samen stryden,
Hoe dat den laetsten stant, den eersten over glimpt,
Ten was gheen dertel vier, tvvelck hem heeft aenghedreven
Te beelden in t'begin vrou Venus, of haer kint,
Maer door een hoogher Vier gheprickelt, heeft beschreven
Hoe dat de liefde Gods de vvereltsch' overvvint,
Als hy in dicht, en prent, seer konst-rijck vveet te malen
En drucken onsen aert en onse seden af
Wel driemael dobbel eer moet hy te recht behalen,
Die Zeelant, op een dagh, een kleyne Weerelt gaf.
L. Peutemans.
OP DE DRIE BOECKEN
der
SINNE-DICHTEN ende BEELDEN
vanden hooghgeleerden Heere
IACOB. CATS, I. C.
WIlt ghy een Venus sien, een Venus die van boven
By d'Oude wert gheseyt, te zin ghekomen af.
Vrania ghenaemt, een die eerst wetten gaf,
En toomen in de Min, van yder een te loven;
VVilt ghy sien Venus Kint, maer't beste van de twee
Die Venus heeft ghebaert, dat wacker, eerbaer, Maetje,
Dat met een soet ghelaet en met een aerdich praetje
VVelbeylt (dat heeft bet noch behouden van der zee)
Maer't beylt in eerbaerheyt: den and'ren is een lecker
Die niet en weet dan quaet, en rechte guytery,
Hy tacketeylt te veel, hy jockt en scherst te vry,
Is yemant wat besmeurt, hy maeckt hem driemael gecker.
Dees is van ander stof. Of wildy gaen wat voort,
En mercken hoe bequaem de Leer van goede zeden
U hier wert voorgestelt, met beelden en met reden,
Neemt in de hant dit werck, ghy vintet al foo't hoort.
Terwijl den arghen Mensch met al fijn kromme spronghen,
Der Volcken ampt en plicht verdonckert en verblauwt,
En't rechte zeden-snoer aen hondert stucken knauwt,
En heeft van't Burghes-recht al vry wat afghedronghen;
Soo gaet u desen Boeck seer heerlijck stellen veur,
Hoe wy met eeren by den and'ren sullen leven,
Hoe veel men aen de Eer of Baet-sucht moeten gheven;
Hoe wy in vreught ghestelt zijn sullen en ghetreur.
Terwijlen 't dolle Volck 't rijck Lucifers weer bouwen,
[ 35 ] En willen weten meer, als die haer't weten gheeft,
En willen sien, dat God voor ons verborghen heeft,
En nemen in veel meer als 't hart hun kan verdouwen.
Siet hier dit kloeck verstant, dat ruckt met fijn ghedicht
Ons harten op en leert al stichtelijcker saken;
En gaet ons in den geest, met troost en heyl vermaken,
En doet ons heffen't hooft nae't alder hooghste licht.
Men heeft tot heden toe ghekneutert en ghekerven,
Off Zeelant oock wel fou uytbrenghen een Poët,
En tot op defen dagh niet veel men noch en weet
Die in de Poësy den gheest om hoogh doen sweven,
Maer nu is ons ghebreckghebetert met ghewin:
Een iffer ons als drie, driebebbel is ons eere,
Ghy vint in sijn Ghedicht, Vreught, Deught,en heylsaem leere,
Heyl in de ziel, en Deught in't leven, Vreught in Min.
By d'Oude wert gheseyt, te zin ghekomen af.
Vrania ghenaemt, een die eerst wetten gaf,
En toomen in de Min, van yder een te loven;
VVilt ghy sien Venus Kint, maer't beste van de twee
Die Venus heeft ghebaert, dat wacker, eerbaer, Maetje,
Dat met een soet ghelaet en met een aerdich praetje
VVelbeylt (dat heeft bet noch behouden van der zee)
Maer't beylt in eerbaerheyt: den and'ren is een lecker
Die niet en weet dan quaet, en rechte guytery,
Hy tacketeylt te veel, hy jockt en scherst te vry,
Is yemant wat besmeurt, hy maeckt hem driemael gecker.
Dees is van ander stof. Of wildy gaen wat voort,
En mercken hoe bequaem de Leer van goede zeden
U hier wert voorgestelt, met beelden en met reden,
Neemt in de hant dit werck, ghy vintet al foo't hoort.
Terwijl den arghen Mensch met al fijn kromme spronghen,
Der Volcken ampt en plicht verdonckert en verblauwt,
En't rechte zeden-snoer aen hondert stucken knauwt,
En heeft van't Burghes-recht al vry wat afghedronghen;
Soo gaet u desen Boeck seer heerlijck stellen veur,
Hoe wy met eeren by den and'ren sullen leven,
Hoe veel men aen de Eer of Baet-sucht moeten gheven;
Hoe wy in vreught ghestelt zijn sullen en ghetreur.
Terwijlen 't dolle Volck 't rijck Lucifers weer bouwen,
[ 35 ] En willen weten meer, als die haer't weten gheeft,
En willen sien, dat God voor ons verborghen heeft,
En nemen in veel meer als 't hart hun kan verdouwen.
Siet hier dit kloeck verstant, dat ruckt met fijn ghedicht
Ons harten op en leert al stichtelijcker saken;
En gaet ons in den geest, met troost en heyl vermaken,
En doet ons heffen't hooft nae't alder hooghste licht.
Men heeft tot heden toe ghekneutert en ghekerven,
Off Zeelant oock wel fou uytbrenghen een Poët,
En tot op defen dagh niet veel men noch en weet
Die in de Poësy den gheest om hoogh doen sweven,
Maer nu is ons ghebreckghebetert met ghewin:
Een iffer ons als drie, driebebbel is ons eere,
Ghy vint in sijn Ghedicht, Vreught, Deught,en heylsaem leere,
Heyl in de ziel, en Deught in't leven, Vreught in Min.
I. Hobius
TOT DEN LESER.
VVIlt ghy op eenen dagh doorsien ons gantsche leven,
VVilt ghy, met een gesicht, des werelts loop verstaen,
VVilt ghy, een langhe tijt, in t korte sien beschreven,
VVilt ghy, met eenen stap, het aertrijck omme-gaen,
VVilt ghy met kleyn beslagh, veel dingen onderfoecken,
VVilt ghy, der menschen aert, haest kennen in't gemeen:
VVat hoeft ghy les of school, of veelderhande boecken?
Leeft maer dit eenigh werck, hier isset al by een.
VVilt ghy, met een gesicht, des werelts loop verstaen,
VVilt ghy, een langhe tijt, in t korte sien beschreven,
VVilt ghy, met eenen stap, het aertrijck omme-gaen,
VVilt ghy met kleyn beslagh, veel dingen onderfoecken,
VVilt ghy, der menschen aert, haest kennen in't gemeen:
VVat hoeft ghy les of school, of veelderhande boecken?
Leeft maer dit eenigh werck, hier isset al by een.
I. P.