Sinne- en minnebeelden II
| ← Lijt, sonder spijt | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Grijpj’et wel, soo is ’t maer spel → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
QVA NON NOCET.
II.
_(14725207586).jpg)
PLAUTUS.
Amor & melle, & felle est foecundissimus.
Eurip. Amores nimii
Cum accesserint, non bonam famam,
Neque virtutem attulêre
Hominibus: si temperata accesserit
Venus, non alfa Dea
Adeo gratiosa.
DE BAYF.
Cupidon pour dieu adoré,
Tire d'un petit arc doré
Deux traicts de differente sorte;
L'un d'eux rend l'amour honoré,
Et l'autre trouble & malheur porte.
[ 9 ]
Grijpjet wel, soo ist maer spel.
Maer op gelijcken voet van ieder aen te raecken;
Want of men naer het Vyer, of nae de Minne spoet,
Daer is een seker konst hoe dat men grypen moet.
Tast daer het leyt en gloeyt, ghy sult het laten vallen;
Tast daer het niet en brant, soo is’et om te mallen:
De liefde, soete Jeught, is, ick en weet niet wat,
Sy dient, of dient u niet, na datse wort gevat.
Quâ non nocet, arripe.
Hæc impune mams tangitur, ilia nocet.
Dextra voluptates Veneris serit, altera curas:
Hinc iuvat, aligeri fax nocet inde Dei.
Elige, quisquis amas, sed, quæ iuvat, elige partem:
Ipse Cupido facem, quâ caret igne, tenet.
Tristia Democriti salso delude cachinno,
Lude, jocus Venus est; nil nisi ludus, Amor.
En bien prenant, n'auras tourment.
En bien hantant l'amour, ne sentiras sa rage:
Pour voir de tes desseins heureusement le bout,
Manie bien ton cas : le manier est tout.
Slaet de handt, daer't niet en brandt.
Grijpt hier, ’t is sonder noot; grijpt daer, het sal u krencken:
Wie is’et die terstont de vingers niet en schroeyt,
Indien hy vat het hout juyst daer het leyt en gloeyt?
In vreught is dickmael pijn, in plaghen, volle zeghen;
Ten is niet in de saeck, maer aen den man gheleghen.
Wel, draeght dan met gedult al wat den hemel doet,
Zijt willigh, datje zijt, en datje wesen moet.
Omnia in meliorem partem.
Hinc poterit tangi, sauciat inde manum.
Res humana bifrons : tu, qua iuvat, arripe quidquid
Te super æthereâ de regione fluit.
Damna suum lucrum, sua gaudia luctus habebit,
Excipis incumbens, si sapienter, onus.
Morosum nec læta iuvant, &, rideat orbis,
Quod gemat ille tamen, quodque queratur, habet.
Tout au meillieur bout.
Bien prise & mise avant, est manié sans peine.
De joye, & de bon-heur, n'aura jamais defaut,
Qui bon & mœur advis oppose a tout assaut.
OMNIA IN MELIOREM PARTEM.
APpofitè ad rem, de quâ hic agimus, dixisse mihi visus est Epictetus, unamquamque rem habere ansam suam, eâuque appræhendendam esse ei, qui fæliciter hac uti velit, scire enim quorsum quæque res spectet, & quis ejus sit usus, non minima pars est civilis Prudentiæ. Apis ex Thymo, herbâ amarissima, suavissimum mel extrahit; Hirudo contra ex sano corpore vitiosum sanguinem. Sapiunt, meâ quidem sententiâ, non qui ex lætis tristia, sed qui ex tristibus læta norunt elicere. Echini semper spinis involuti sunt; quid mirum? cum eas ex sese gignant. Magna pars hominum misera est, non aliâ de causâ, quàm quia querulus ipsis est animus. Melius Caesar, qui in terram prolapsus etiam casum suum benignè interpretatus est. Teneo, inquit, te Terra mater; quòdque morosior aliquis mali præsagij loco habuisset, ille in victoriæ bonum omen, non minus lepidè, quam animosè, convertit. Et Zeno omnibus rebus naufragio amissis, Iubet me Fortuna, inquit, expeditius philosophari.
OVID.
Leve fit, quod bene fertur onus.
Senec, de Tranq.
ASsuescendum est conditioni suæ, & quidquid habet circa se commodi, apprehendendum: invenies in quovis vitæ genere oblectamenta, & remissiones, & voluptates. Nihil tam acerbum est in quo non æquus animus solatium inveniat.
Besold. Axiomat. Philosophico-theol.
CUr quidam sunt divites, cur alij mendici, ambo probi? quia nihil refert utrumvis sies, si utroque sciveris uti.
Alle dingen, seydt Epictetus, hebben hare handt-have, ende diese wel handelen wil, dientse daer by te grijpen. 't Recht ghebruyck der dingen wel te verstaen, is eene van de nutste wetenschappen des Burgherlijcken levens. De Bye trect soeten honich uyt bitteren Thym, de Yle ofte Bloetsuyger bedorven bloedt uyt een gesont lichaem. Wyse luyden suygen soet uyt bitter, dwase bitter uyt soet: den Benen is goets moets, selfs midden in swaricheden, den anderen klaecht en knaecht hem selven, oock dan alst hem wel gaet, soeckende altijt een knoop in de biese, ende (soomen seyt) een manneken in de mane. Een Egel draecht het lijf vol stekels; ist wonder? hy brengtse selver voort. Veel werdender ghequelt, alleenlijck daerom, om datse een quellijcken gheest hebben. 'rIs moeyelijck met yemant om te gaen, die alle swaricheden inkropt en ter herten neemt, alle vermaeckelijcke dinghen daerenteghen onghevoelijcken laet voorby gaen. Wech Egels, wech Ezels. Hoe veel beter dede Cæsar, als hy ter aerden neder ghestort zijnde, selfs sijnen val sich ten goeden naduyde, Ick houde u vast, ô aerde onser aller moeder, seyde hy, treckende tot een voorteycken van toekomende overwinninghe, dat een swaerhooft ontwijffelijck als een voorbode van ongheluck soude hebben genomen. Ende Zeno door schipbreucke alle zijn goet verloren hebbende, my wert nu, seyde hy, gelegentheyt ghegheven om sonder beslommeringe en bekommeringhe naer wijsheyt te trachten. Merckt hoe een pack wel ghevat, ende ghewillichlijck ghedraghen lichter werdt. [ 12 ]
IEREM. 21. 8.
Siet ick legghe u voor een wegh ten leven,
ende een wech ten dooden.
Maer daer geen voncken fijn daer isset aen te raken,
Gheen mensch en grijpe toe alleen op lossen waen,
Want die het qualijck vat die is’er qualijck aen.
De zeghen met de vloeck, de doot, en oock het leven
Die sijn u, weerde ziel, van Gode voorgeschreven;
Wel neemt dan, lieve, neemt het goede by der hant,
En vlucht naer Zoar toe ter wijlen Sodom brant.
Quâ non urit.
Hinc nocet, illæsam calfacit inde manum.
Ecce! bonum Deus, Ecce! malum mortalibus offert,
Quisquis es, en tibi mors, en tibi vita patet.
Optio tota tua est, licet hinc, licet inde capessas;
Elige, sive iuvet vivere, sive mori:
Quid tibi cum Sodoma? nihil hic nisi sulphur & ignis,
Quin potius placidum, Loth duce, Zoar adi.
ECCLESIASTIQ 15. 16.
La vie & la mort, le bien & le mal sont en la prefence des hommes...
Sans te brusler; de lá, feras reduit en cendre;
Prens le costé, ou Dieu est gracieux & doux,
Ne touche pas l'endroit, ou brusle son courroux.
QVA NON VRIT.
IN peccatoris conversione tria requiri satis decisum est, Verbum nimirum, Spiritum Dei, & Voluntatem hominis. Nec enim ut passiva tantum voluntas humana consideranda est, sed actionis non nihil eidem, in prima animi mutatione, adscribendum esse credimus. Quoties enim aliquis convertitur, Deus opus illud non in invitum, sed in volentem exercet: Atque eo ipso quidem momento, quo fit conversio, Dei gratia mediante, conversionem suam vult, is qui convertitur. Hinc recte August. Serm. 15. de Verb. Apost. Qui te creavit sine te, inquit, salvare te non vult, sine te. Et rursus; Voluntatem nostram, ut bonum aliquod opus bene faciamus, requiri certum est, atqui io etiam ex nobis, nostra potentia, non habemus; voluntatem quippe in nobis operatur Deus. Ecce enim! eo ipso tempore, quo gratiam Deus largitur, hoc ipsum quoque nobis confert, posse velle, & actu velle recipere.
DEUT. 30. 19.
TEstes invoco hodie cælum & terram quod proposuerim vobis vitam & mortem, benedictionem & maledictionem. Elige ergo vitam, ut & to vivas & semen tuum.
PROVERB. 14. 16.
LE Sage craint, & se retire du mal: mais le fol s'escarmouche, & se tent seur.
IN de bekeeringe des sondaers drie dingen van noode te zijn, te weten, het Woordt, Godes gheest, ende den Wille des menschen, wert by God-salige mannen in deser voegen, toegestaen : te weten, Dat des menschen wille niet slechtelijck als lijdende, maer oock als eenighe werckinghe in haer hebbende, in de eerste veranderinghe des ghemoets, haer vertoont. Want so wanneer de mensche bekeert wert, Godt de Heere en werckt op den selven niet tegens danck vanden selven, ende als onwillich, maer met sijn danck, ende als gewillich : in voegen dat, dien selven oogenblick
dat de bekeeringe aengaet, den genen, die bekeert wert, by middel van Godes genade, sijn bekeeringhe selfs oock wil. En hierom seyt Augustinus seer
wel. Ser. I 5. de verb. Apost. De ghene die u gheschapen heeft sonder u, en wil u niet salich maken sonder u: ende wederom, Onse wille van noode te wesen om een goedt werck te doen, is gants vast en seker. Maer dese selve wille en hebben wy nochtans door eyghen macht niet, noch uyt ons selven: maer de Heere werckt dit selve willen. Want siet! ter selver stondt
dat God ons sijne ghenade schenckt, so geeft hy ons met eene dat wy connen willen, en dat wy het willen metter daet konnen aennemen.
Godt geeft ons 'troeren en den wil.