Sinne- en minnebeelden IX
| ← Buyght, oft breeckt | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Die wont maeckt ghesont → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 50 ]
EX VULNERE PVLCHRIOR.
IX.
_(14561571549).jpg)
OVID. DE REMED. AMOR. LIB. I.
Una manus vobis vulnus opemque feret.
Vulnus, Achillæo quæ quondam fecerat hoste,
Vulneris auxilium pelias hasta tulit.
DAN. HEYN. MON. EL. II.
Die wont maeckt ghesont.
Van zijde maeckje veruw, en doet het linnen blosen;
Ghy opent, ende sluyt, ghy heelt oock datje steeckt,
Ghy gheeft meer alsje neemt, ghy maeckt oock datje breeckt.
Ick prijse dit beleyt; ick noem het soete rancken,
Maer handelt my alsoo, ick sal u des bedancken:
Vriendin ick ben ghequetst door uwen soeten mont
O gheeft my doch behulp met dat my gaf de wont.
Ex vulnere, pulchrior.
Pungis & hac ipsa, stamina pengis acu:
Fulget, io, sana cute pulchrior ipsa cicatrix,
Dumque nocet, bysso fert pia cuspis opem.
Cum tua respiciat tenuem dementia pannum,
Mene magis dura conditione premes?
Corda mihi pungis; nec deprecor, o mea, punge
Phylli, genas Tabris tu modo pinge tuis.
Ce que blesse, me dresse.
En picquant peins, Margot, que tu es belle fille!
Tout, que tu as blessé, en est gentil & sain
0 que me traicte ainsi, Margot, ta belle main!
Ruyckende kruyden, stinckende luyden.
Soo leer ick even daer een deel gheslepe kueren.
Besiet, o soete jeught besiet een loosen treck,
Ontrent het meeste gout daer is de meeste pleck.
Wat isser menigh mensch alleen met schijn behanghen!
Wat isser menigh oogh alleen met schijn te vanghen!
Maer tis niet altijt schoon, dat al te schoone blinckt,
Die altijt soete rieckt, tis seker datse stinckt.
Non bene olet, qui bene semper olet.
Quod micat aurato stamine, menda fuit.
Quid picti fictique iuvant mendacia vultus ?
Hanc natura fugit, quæ petit artis opem.
Crimen habet formosa nimis : quae spirat odores,
Crede mihi, vitium quod tegit, ore gerit.
Non nativus honos, sed picta videtur imago,
Semper ubi roseo vetnat honore cutis.
Dessoubs la couverture, se trouvera l'ordure.
As bien appris Margot: ou l'or est, gist le vice.
Tout que te semble beau plus qu'ordinairement,
De nestre beau par tout to trouveras souvent.
NON BENE OLET, QUI BENE SEMPER OLET.
INsolita omnia meritò suspecta esse, prudentiores monent. Nunquam, nisi gravi de causa, in sordido splendorem, in prodigo parsimoniam, in hoste amicitiam aliquis expertus est; nunquam gratuita in superbo comitas, in avaro liberalitas fuit. Nota est pistoris dulciarii frequens fallacia, cui ambustam placentæ partem densiori saccharo tegere, nota acu-pictricis puellulæ fallax solertia, cui pannum, parte qua decolor aut maculosus, auto obducere moris est. Nunquam bona fide (alt Seneca) vitia mansuescunt; submittunt feritatem, magis quam exuunt, &, quum minus exspectaveris, exasperantur; torvitas mitigata cito in naturam suam recedit. Acutè, ut omnia. Tacitus, certissimum sævæ cogitationis indicium est, inquit, in irato homine, iræ occultatio. Tu, cui hæc eveniunt, cave canem; & hostem veterem difficulter amicum, amicum veterem non facile hostem fieri certo tibi persuade.
IUVENAL.
Tot medicaminibus, coctæque siliginis offas
Accipit, & madidæ; facies dicetur, an ulcus?
TERTUL. DE CULTU FŒMIN.
QUantum a nostris disciplinis aliena sunt, faciem fictam gestate, quibus simplicitas omnis indicitur: effigiem mentiri quibus lingua non licet! appetere quod datum non sit, quibus alienis abstinendum! speciem exercere, quibus studium pudicitiæ est; edite mulieres Christianæ, quomodo præcepta Dei custodiatis, lineamenta non custodientes.
'Tis een streeck van voorsichtigheyt alle ongewoone dinghen voor verdacht te houden. Niemant en heeft oyt, sonder merckelijcke oorsaken, besetheyt in een sloef, sparigheyt in een opsnapper, riendelickheyt in sijn vyandt gesien: noyt en werter heusheyt by den trotsen, mildicheyt by den gierighen te vergheefs ghepleecht. Daer de taerte meest verbrant is, stroyt den pasteybacker het meeste suycker: daer het satijn meest ghepleckt is, voecht den borduerwercker het meeste gout. De gebreken der menschen en werden noyt ter goeder trouwen getemt, seyt Seneca, sy houden veel eer haren aert en wreetheyt in, alse die afleggen, en alsmen der minst op verhoet is, so breken sy weder uyt, en wandelen den ouden karre-pat. Wanneer een gram mensche, seyt Tacitus, sijn gramschap inkropt, let dan vry op u stuck, want 'tis een ghewis teycken van een wreet voornemen.
[ 54 ]
IACOB. 1. 12.
Salich is den man die verfoeckingbe verdraecht, want als hy beproeft sal zijn, sal hy de kroone der heerlickheyt ontfanghen.
En meynt noch evenwel de sijde nict te breken.
Want als de sneghe maeght haer naelde wederhout,
Waer eerst de steke was, daer is dan enkel gout.
O! stelt u weerde ziel om met ghedult te draghen
Al wat van boven komt. Al zijn het harde slaghen,
Ten brenght u gheen verderf. Des Heeren wonder hant
Gheneeft, oock alse quetst; en koelt oock, alse brant.
Sanat, quod perculit.
Mille foraminibus serica, virgo, notes
Quod laceravit acus, rutilo mox splendet in auro,
Pulchrior ex ipso vulnere tela redit.
Quos eremis, Alme Deus, non opprimis; arrige mentem,
Qui gemis æthereâ vulnera facta manu
Perfer, erit sana cute pulchrior ipsa cicatrix;
Et dabit baud dubiam vulneris Auctor opem.
D'un costé Dieu oingt, de l'autre it poingt.
De tout cela pourtant ton cceur ne s'en soucie;
L'ouvrage en est plus beau. Dieu par son chastiment
Guarit le cceur humain, sa playe sains nous rend.
SANAT, QUOD PERCULIT.
QUod in bysso virgo acu-pictrix, id in nobis agit Deus. Quem, pretor, unquam honoravit magnus ille opifex, quem non antè oneravit? Quem unquam è suis aut gratia spirituali imbuit, aut honore corporali egregiè decoravit, nisi præmissa, in utroque, insigni aliqua calamitate? Non antè patriarcha Iacob opulentus, & ingenti famulitio, tanquam exercitu, stipatus ad suos redijt; quam solus bacillo innixus in exteras regiones profugus abijsset. Non antè Iosephus regali splendore emicuit, quam carceris squallore sorduisset. In spiritualibus: non antè Paulus impios a morte revocavit, quam in piorum mortem consensisset; Ecclesiam non propugnavit, quam eam oppugnasset; lucem denique Evangelii, nisi cæcus, non vidit. Quid multa? utiles sunt fidelibus afflictiones, etiam animi. Si quando ergo affligi te contigerit, 0 mens pia, corpore, sive animo in solatium tui hoc, aut simile, argumentum deprome. Deo est propositum me honorare, infamia enim afficior: me firmare, quippe debilitor: divitijs me cumulare, in paupertatis angustias detrudor: gaudio me afficere, doloribus cruciandum me tradidit. Nam ut ait:
AUGUST. SUP. PSALM. 21.
INtelligat homo medicum esse Deum, & tribulationem medicamentum esse ad salutem, non poenam ad damnationem, sub medicamento positus ureris, secaris, clamas: Non audit medicus ad voluntatem, sed audit ad sanitatem.
Perkin. Tract. de Spirit. Desert.
DEi gratia incipit, perficitur, ut plurimum; per contraria.
APOCALYP. 2. 10.
NE crain rien des choses que tu as a souffrir: Sois fidelle jusques a la mort; je te donnerai la couronne de vie.
GHelijck een maghet met haer borduyrwerck, so handelt de goede Godt metten mensche. Wie heeft hy oyt vereert, die hy te voren niet belast en hadde? wie wande sijne heeft hy oyt tijdelijck oft gheestelijck gheseghent, die hy te voren in beyde niet en hadde besocht? den oudtvader Iacob en is niet eer met vrouwen, kinderen, knechten, maechden, en vee als met een heyrlegher omringhelt totte sijne ghekeert, voor by met een staff alleene inde handt veltvluchtich was vertrocken. Ioseph en is niet eer tot conincklijcken glans verheven gheweest, voor by in't duyster des kerckers was nederghelaten. In gheestelijcke saecken: Paulus en heeft niet eer de goddeloose uyt den doodt ghetoghen, voor hy inde dood vande Godtsalighe hadde bewillicht: hy en heeft voor Godes kercke niet eer ghestreden, voor hy die wel heftelijck te voren hadde bestreden: hy en heeft het licht des Evangeliums niet ghesien, dan doen hy steke-blint gheworden was. Om kort te maecken, den Godtsalighen strecken selfs hare swaricheden, 'tzy in ziele of in lichame, gantsch en al ten goede: ende daerom mach een Christelijck ghemoet wel sekerlijck aldus reden kavelen: de Heere wil my tot eeren verheffen, en waerom doch? want my wert oneere aenghedaen. Hy wil my verstercken, want ick ghevoele mijne swackheyt. Hy wil my verrijcken, want hy besoeckt my met armoede: hy wil my verblijden, want hy zo treft my met droefheden. Siet daer! een seltsame, doch een vaste, maniere van reden cavelen vande kinderen Gods.