Sinne- en minnebeelden XIV
| ← Kost en kleederen hebbende... | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Bly, door slaverny → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 80 ]
AMISSA LIBERTATE LÆTIOR.
XIV.
_(14561573909).jpg)
GENES. 29. 20.
SErvivit ergo Iacob pro Rachael septem annis, & videbantur illi pauci dies, præ amoris magnitudine.
BILL, ANTHOL SACR.
Qui viget affectu, non gemit imperio.
Bly, door slaverny.
Doen leyde ick even staech een stil, en droevich leven,
Maer na dat my de min bracht in den soeten dwangh,
Doen word mijn tonghe los, en maeckte bly ghesangh :
Ick lach, ick raes, ick speel, en schoon ick sta gesloten,
Gheen tijt heeft my verveelt, geen dingh heeft my verdroten;
O soete flaverny, en aenghenaem ghevvelt!
Het is een minnaer vreucht, dat ander lieden quelt.
Amissa libertate lætior.
Carcere secludi servitiumque pati:
Tunc, cum liber eram, solâ spaciabar in umbra,
Mæstus, inops, tacitus, nec vigor ullus erat.
Ex quo dia Venus me carcere clausit amoris
Ex illo lepidâ garrulitate loquor:
Nunc cano, nunc vocum non est simulantior alter:
Quo mihi libertas? Sors mea ferre jagum.
Prison gaillard m'a faict..
Ic rie, & fais des chants, je parle doux langage.
Chacun,fils de Venus, qui porte au cœeur ton dard
Est morne en liberté, & en prison galliard.
Dwanck leert sanck.
Sy hadde daer gheleyt een woest en beestigh leven,
Maer nu sy door bedwangh by menschen is gheleert,
Soo komtet datse spreect, en in het hof verkeert.
Is yemant oyt ghesint om eere na te jaghen,
Hy moet van eersten af, hy moet ghewilligh draghen
Alwat de tucht ghebiet. Bedwangh ontrent de jeught
Wort eere metter tijdt, en niet als enckel vreught.
Magistra virtutis, disciplina.
Nec caveâ viridis claussa fuisset avis;
Non, regum conviva dapes, non ore falernum
Gustet, aurato non recubet thalamo:
Nec lepidos daret ore fonos, nec amabile murmur
Nec domino posset dicere, Cæsar ave.
Fræna det ingenio, juvenilibus imperet annis,
Optati ingreditur quisquis honoris iter.
Pœur, grand inventeur.
Ma langue n'eut jamais parlé humain langage,
Me voila bien appris par supporter tourment;
Sans estre assoubjecty nul ne devient sçavant.
[ 83 ]
Op het selve beelt een andere sin.
Wil enckel uyt de koy, en door de sporten pranghen,
Maer alsse gheenen troost in dit ghewelt en siet,
Soo steltse zich gherust, en singht een gheestich lict.
Wanneerder eenich mensch met druck is overladen,
Ick weet hem groot behulp tot alle groote quaden,
Want, als de gantsche ziel met plaghen is vervult,
Daer is gheen beter dingh,als lijden met ghedult.
QVÆ NOCENT, DOCENT.
NUllus equus recte sessori paret, nisi arte domitus; nullum ingenium non ferox, nisi proba educatione, & præceptis cicuretur. Qui assidue in rebus prosperis ac lætis versati sunt, eos vix sapere prudentiores censent; quos vero sors adversa aliquoties exercuit, magis ad prudentiam ac cautionem compositi putantur. Nec immerito ; ut enim aspectus a circumfuso aëre lumen accipit, sic animus ab imminentibus calamitatibus. Cum Romanis, inquit Hannibal, bonis malisque meis bellare didici. Mihi, clamat Mithridates, Fortuna, multis rebus ereptis, usum dedit bene suadendi. Ad omnia necessitas naturam instruit: illa simias decore saltare, Elephantes docte digladiari, picas ac psittacos distincte logui docet. Quid multa? res dura bestias ad actiones humanas, homines ad divinas erigit.
Carceris impatiens se quoque ledit avis;
At cum nullo fugæ ratio, nec abire potestas,
In medio tandem carcere dulse canit:
Cilicet ærumnis patientia fola medetur,
Non aliâ melius pellitur arte dolor.
incula dura magis luctantia crura fatigant,
At tandem leve fit,quod benc fertur onus.
Hor. in Art. Poet.
Multa tulit fecitque puer sudavit, & alsit,
Abstinuit Venere & Baccho. Qui pythia cantat
Tibicen didicit prius extimuitque magistrum.
Bernhard. Epist. 113.
0 quam compositum reddit omnem corporis statum, nec non & mentis habitum disciplina ! Cervicem submittit, ponit super cilia, componit vulgum, ligat oculos, cachinnos cohibet, moderatur linguam, frænat gulam, sedat iram, format incessum. [ 84 ]
Rom. 6.20.22.
Dienst-knecht der gherechticheydt is vry van sonde.
Noch leefd ic evenwel in veelderhande sorgen,
Het ruyschen van een riet, het drillen van een blat,
Dat bracht my inden schrick van,ick en weet niet wat:
Nu ben ick (naer het schijnt) en sooje meent gevangen,
Maer vrient,het is gemist, 'ken hebbe geen verlangen
Te weten dat ick was, een harde slaverny
Die maect oock inden dwangh een reine ziele vry.
Bonorum servitus, libertas.
Ne caperer, timido pectore semper eram:
Carcere nunc claudor, sed an hoc sit carcere claudi?
Janua sæpe patet, nec iuvat ire foras.
Vincla placent, mihi dulce iugum, mihi carcer amœnus
Ah! dum vita foret libera servus eram.
Libertas servire Deo est, huic subdere discat,
Qui sibi servari libera colla velit.
A Dieu servir, est regner.
I'ay pris congé des boix, prison m'est agreable:
Sauvage vie a Dieu, tu n'as felicité:
S'assujettir a Dieu, est vraye liberté.
[ 85 ]
BONORUM SERVITUS LIBERTAS EST.
SI quis mundi voluptatibus etiamnum immersus, fidelium mores ac tetricam (ut videtur) vivendi rationem inspiciat; nil præter ærumnas, dolores, ac veluti ergastuli angustias, meramque captivitatem eam esse facile pronuntiabit. Quippe, ex sese coniecturam faciens, nil nisi quod oculis, quod auribus, ac abdomini blandiatur, in bonis habendum putat. Aliter censet animus verè pius; & enim ex dolore gaudium, ex fletu plausus, ex captivitate libertas, tanquam è limpido fonte, scaturire videtur: Ille in quâvis conditione servitij, liber est (inquit Ambrosius) qui amore non capitur, metu criminis non obligatur, quem non terrent præsentia, qui securus exspectat futura. Servit contrà, quicunque vel metu frangitur, vel delectatione irretitur, vel cupiditatibus ducitur, vel indignatione exasperatur, vel mærore dejicitur. Omnis passio servilis est.
2. COR. 3. 17.
Ubi Spiritus Domini, ibi libertas.
AUGUST. IN IOHAN.
VIs ut serviat caro animæ tuæ : Deo serviat anima tua : debes regi ut possis regere.
ECCLESIASTIQ. 6. 24.
Mon enfant escoute, recoi mon propos & ne refuse point mon Conseil.
25 Mets tes pieds dedans ses ceps & ton col dedans son carquant.
30 Et ses ceps te seront comme une place forte & ses carquants pour accoustremens honorables.
Yemant inde wellusten des werelts verwerret zijnde, die sijn ooghen slaet op het doen wande Godsalighe, ende haer strenghe maniere van leven (soo by meynt) insiet, laet hem duncken dattet al ongheval, druck ende herten-leet wesen moet, daer in dese luyden haren tijdt besteden: ja dat de selve als in eeuwighe gevanckenisse ghehouden zijn. Want, na sijn eyghen herte oordeelende, meynt datter niet vermaeckelijcx en kan ghevonden werden, dan dat de ooghen, noren, en den buyck aengenaem is, en wel bevalt. Een Godsalige ziele ghevoelt hier van gheheel anders, want die weet blijdtschap uyt droefheydt, herten lust uyt weedom, vermaeckelijckheydt uyt tranen, en vrydom uyt slavernije te trecken. Den desen, seydt Ambrosius, is wry, oock in alderley manieren van dienstbaerheyt, die met gheen malle liefde beseten en is, die met den bant van giericheyt niet ghebonden en is, die door vreese van sijn quade daedt, t'elcken niet wech gheruckt en werdt, dien het jeghenwoordighe niet en verschrickt, het toecomende niet bevreest en maeckt. Hy is daerenteghens een rechte slaef, die door vreese ontset werdt, die door wellusten vervoert veert, die door begheerlijckheden herwaerts en derwaerts ghetoghen werdt, die of door gramschap werdt verbittert; of door droefheydt werdt neder-ghedreven. Int Corte, elcke quade gheneghentheyt, is als een nieuwe slavernye.