Sinne- en minnebeelden XVII
| ← Ick ben het licht der werelt... | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Vlam eerst geweken, haest weer ontsteken → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 98 ]
FLAMMA FUMO PROXIMA.
XVII.
_(14561570388).jpg)
LUCRET. LIB. 6.
Abstergere sibi, atque alio convertere mentem.
OVID.
Flamma recandescit quæ modo nulla fuit.
PLUTARCH.
AMor quamquam discedit aut tempore aut ratione victus, non tamen penitus relinquit animam remanetque in ea vestigium veluti silvæ exustæ aut fumantis. [ 99 ]
Vlam eerst gheweken, haest weer ontsteken.
Ick voelde, met vermaec, mijn eersten brant vercoelen,
Al watter over bleef was maer een cleyne vonck,
Soo dat mijn welich hert van enckel vreuchde spronck:
't Gheviel eer langhen tijt dat ick het vier ghenaecte,
My dacht, ten was gheen noot, foo icket niet en raecte;
Dus stont ick maer en keeck, en noch eer ick vertrac,
Een vlam viel uyt de vlam die mijnen rooc ontstac.
Flamma, fumo proxima.
A regno Domine qui modo liber abis.
Vera nec ora vide, moveat nec imago salivam;
Nec digitis gemmas, quas tulit illa, gere.
Vulnus erit, leviter modo tacta sit, agra cicatrix,
Ardorem revocat fomitis ita silex:
Fax extincta recens trahit, ah! trahit eminus ignem,
Et redit in flammam, quod vapor ante fuit.
Flambeau qui fume, tost se rallume.
Sa flame, a ton flambeau jectant comme un peillade,
(En cas que seulement l'approches tant soit peu)
D'un traict non apperceu te mettra tout en feu.
Eens ghebrant, haest ghevlamt.
Die eens is licht geweest raect licht in nieuwe schande
Een doove kool ontvonct als sy maer vier en rijdt,
De tintel wort tot vier door al dat vier ghelijckt.
Hoe licht vervalt de mensch tot alle quade streken
Die van een slim ghebreck eerst onlancx is gheweken!
Een die sich waghen derf, eer dat hy recht ghenas,
Gheraeckt licht in het vuyl, daer hy te voren was.
De facili natura recurrit.
Fax extincta, novo protinus igne calet:
Pieriis fomes sua lumina reddit alumnis,
Vix bene scintillam cum dedit ista silex.
Inveterem flecti quam cerea corda figuram!
Crimen in antiquum pectora sponte fluunt:
Dum veteris scintilla mali modo parva supersit,
Semper ad ingenium mens malesana redit.
En vertu novice, rechet bien tost en vice.
O ne t'approche pas a ta vielle flame;
Car bien que t'estre esteint te semble ce flambeau,
En l'approchant du feu, il brusle de nouveau.
[ 101 ]
DE FACILI NATURA RECURRIT.
LEgem olim ab Atheniensibus latam fuisse in nautas, qui Athenis salaminam transmitterent, memoriæ proditum est. Ea cautum erat, ut ei, qui semel infœliciter navigasset, tamquam naufragio infami, navigatio in posterum interdiceretur. Et quidem eius plebiscite ratio inter alias, hæc dari solet: Homines quàm facillimè in eundem impingere lapidem, ac in antiquum redere: cum plerumque, ex regulâ iuris, qui semel malus, semper præsumatur malus in eodem genere delicti. Id ob unicum lapsum Atheniensibus si ita visum decernere; quid de ijs tandem statuendum erit, qui crebrâ vitiorum repetitione consuetudinem peccandi contraxisse, & peccata in naturam transtulisse videri possunt? tales (tametsi aliquandò per intervalla melioris frugis speur de sese præbere videantur) non levi de causa in bonorum numerum transscribendos censent oculatiores. Remanet plerumque concussio aliqua, etiam post febrim. Mare post tempestatem etiam dum ea agitatur, qui diu in vinclis fuerunt, etiam soluti claudicant. Vitii diu assueti, etiam cum ea deserunt, quædam retinent vestigia, ac in eadem facile recidunt.
IUVENAL
Damnatos, fixa & mutari nescia.
Paul, in L. si unus, vers. Pactus, ff. de Pact.
Daer zijn voormaels in Griecken-landt sekere keuren gheweest, over de veerschepen tusschen Athenen en salamyne, mede brenghende dat alle schippers, die eenmael bevonden wierden hun schip omgheseylt te hebben, dadelijck souden vervallen zijn uyt het schippers gilde, ende de vryheden van dien. In ghevalle de Atheniensers een eenighe misgrepe soo hooghe hebben opghenomen, wat sullen wy ghevoelen van de gene, die door menichvuldighe feylen, als een ghewoonte van quaet doen hebben aen-ghenomen? Voorwaer schoon de sulcke by horten somwylen eenighe teyckenen van beterschap schynen te tonnen, soo en machmen op de selve evenwel niet staen. De zee oock dan als den storm al ophoudt, blijft evenwel swalpende en dynende. Men ghevoelt noch al wat huyveringhe na de kortse. Die langhe in banden gheseten hebben, hincken veeltijdts oock los ghelaten zijnde. Menschen die eenighe slimme ghebreken eens hebben aenghehanghen, schoon sy haer oude rancken verlaten, selden isset datse niet eenighe overblijfsels daer van en behouden, waer door sy lichtelijck tot haer vorighe parten komen te vervallen.
En dient niet al te veel gheraeckt;
Want schoon het nu al duyct, en swijgt,
Wanneer't zijn oude parten krijght
Soo isset weer al even fel,
En quetst zijn eyghen meester wel.
Die goet van quaet wort metter vaert,
Vervalt licht tot zijn ouden aert.
[ 102 ]
ESAI. 42.3.
De glimmende wiecke en sal hy niet uytblusschen.
Sy leyt als sonder glans, en niet ghelijc te voren,
'Tis maer een damp alleen, die als een teycken gheeft
Dat noch in eenich deel haer eerste wesen leeft;
Maer als wy 'thelder licht van Godes woort genaken
Soo wort de rooc een vlam, de geest begint te waken;
Hoe groot is dijne gunst ontrent de menchen, Heer,
De wieck die maer en rooct en blustje nimmermeer.
Dum spiras, spera.
Fax, decor ille mei pectoris, alma fides;
Ad verbi, Pater alme, tui jubar ora reflecto,
Eque tuâ supplex lumina luce peto:
Sponte tui nobis venit obvia flamma favoris,
Flamma, vel extinctas docta ciere faces.
Quanta tua in miseros dementia, Rector Olympi,
Qui moribunda novâ lumina luce beas!
MATTH. 5. 6.
Bien heureux sont ceux qui ont faim & soif de justice: car ils seront rassasiez.
Tu n'esteins pas, mon Dieu, la my-esteinte mesche
Quant je regarde a toy, mon já debil flambeau
S'esclaircit derechef d'un lustre tout nouveau.
DUM SPIRAS. SPERA.
CUm vitæ nostræ decursus continuam peccatorum seriem præ se ferat, nihil miseris solatii restare, facilè colligimus, nisi Deus quispiam nobis adsit, cui vita continua benevolentiæ scaturigine placidè decurrat. Talis auteur in omni rerum natura solus tu, mitissime Iesu, cuius animum ab omni asperitate alienum quoties intueor, toties extra spem positus sperare tarnen audeo. Moysen miracula edidisse legimus, sed Aegyptum afflixisse: Eliam, sed cœlum clausisse: Elisæum, sed belluas in pueros evocasse: Petrum, sed homines morte multasse: Paulum, sed Elymæ visum ademisse. Tu verò, qui mel mecum, aut piscium multitudinem in retia egisti, ut cibus largior homini suppeteret; aut aquam in vinum mutasti, ut potus liberior sufficeret: Tu motum paraliticis, visum cæcis, sermonem mutis, sanitatem ægrotis, munditiem leprosis, mentem sanam dæmoniacis, vitam mortuis reddidisti: In nullum tu durus, nisi in ventos, sed quia ij in homines duri: nisi fortè in ficum, sed quia fructum non ferret: nisi forte in discipulos, sed cum pœnas cogitarent. Licet ergo conscientia, peccatorum mole, ingruat nunquam me desperatio ad laqueum, semper poenitentia ad Christum evocabit.
ESA. 9.
HAbitantibus in regione umbræ mortis, lux orta est.
BERN. SERM. 7.
Si insurgant adversum me proelia, si mundus sæviat, si fremat malignus, si ipsa caro adversus spiritum concupiscat, in te sperabo, tu arundinem quassatam non franges.
Nademael ons gheheele leven niet anders en is, als een ghestreckte keten van alderley sonden: soo hebben wy billicklijcken te dencken, dat voor ons gheen troost voor handen en is, ten zy wy eenich Goddelijck wesen opsporen, wiens gheest in teghendeel niet anders en zy als gheheel ghenade en goedertierentheydt. Ende nadien sulcx by dy alleene te vinden is, Heere Iesu, soo willen wy op dy alleene hopen, oock dan, als wy buyten hope zijn. Want siet! niet en is by dy oyt ghedaen, of gheseydt, als tot voordeel der menschen. Moyses heeft ('tis wel waer) wonder-wercken ghedaen, maer Ægypten gheplaecht, Elias, maer den hemel ghesloten, Elisaeus, maer kinderen doen verslinden, Petrus, maer menschen ghedoodt, Paulus, maer Elymam met blindtheydt gheslaghen. Maer du, Heere Iesu, hebst dyne wonderdaden als van melck en honich doen overvloeyen: Hier hebdy, menichte van visschen inde netten besloten, tot volheydt van spijse: daer, water in wijn verandert, tot overvloet van dranck. De gheraeckte hebdy beweginghe, de blinde het ghesichte, de stomme de sprake, de siecke ghesondtheydt, de melaetsche reynicheyt, de besetene goede sinnen, de doode 'tleven gheschoncken. Over al zydy dan goedertieren gheweest, nerghens straf, behalven teghens de winden, maer om dat die straf waren teghens de menschen. Behalven teghens den vyghenboom, maer om dat die de menschen gheen vrucht en gaf: behalvens teghens uwe jongheren, maer om dat die de menschen wilden straffen. Niemandt is dan uwe vyandt, als die vyant is van de menschen. Mits welcken, hoe groot mijn misdaden zijn, soo en sal my noyt de wanhope totten bast, maer altijdt de hope tot Christum afleyden.