Van den coninc Saladijn ende van Hughen van Tabaryen
Van den coninc Saladijn ende van Hughen van Tabaryen
|
Van den coninc Saladijn ende van Hughen van Tabaryen | |
| Auteur | Hein van Aken |
| Genre(s) | Ridderroman |
| Brontaal | Middelnederlands |
| Datering | 13e/14e eeuw |
| Bron | Project Laurens Jz Coster |
| Auteursrecht | Publiek domein |
 | |
1
Het doet goet aen den vroeden leren,
Omme datmer alle doecht aen verstaet.
Die hem ten werke wille keren,
Alle wijsheit hi begaet.
Ende sietmen van den groten heren
Enighen doen dat hem messtaet,
Het en es sine vrome no sine ere:
Ens niemen vroet in dommer daet.
2
Een coninc was, hiet Saladijn,
In heydenisse een rijc soudaen,
Hi was die vroomste Sarrasijn
Daer ic noit af conde verstaen.
Wide ende side al tlant was sijn,
Ende al folc was hem onderdaen.
Hi haette dorperlic venijn
Menighe doecht haddi bevaen.
3
Te dier tijd dat dese coninc
Dus regneerde in sinen iaren,
Gheviel dat tfolc voer ende ghinc
Over zee met groten scaren.
Op enen dach men te strijde vinc,
Daer vele vrome ridders waren,
Dat den kerstenen qualiken ghinc,
God ne woudes doe niet bewaren.
4
Een here, hiet Hughe van Tabaryen,
Was daer ghevaen in den strijt
Ende doot bleef sine partie.
Hine hadde den seghe niet bevrijt.
Galylea ende alle die
Van daer omtrent was syn ter tijt.
So sere en scaemde hem ridder nye
Als dat hi nu verwonnen lijt.
5
Vore den coninc brachte men desen,
Diene gruette, ende seide, hine soude
Van der doot niet moghen ghenesen,
Het en ware dat hi hem gheven woude
Hondert dusentich - so moester wesen -
Fynder bisante van roden goude.
Her Hughe die antwerde met desen,
Hem ware onghereet sulke scoude.
6
"Here, al vercochtic al mijn lant
Ende mijn goet oec uten gronde,
Ic en conde so menighen bisant
Niet fineren no die ponde."
Die coninc antwerde hem te hant,
Dat hire met siere trouwen vor stonde,
Hi gave hem een iaer voer dhant,
Op dat hijt hem verghelden conde.
7
Doe antwerde die goede man:
"Here, so moestic weder comen,
Want ic so vele goets niet en can
Ghecrighen, wat mi mochte vromen."
"Ghi selter wel commen an,
Daer omme es goet respijt ghenomen,
Ende bidt uwen lieden dan
Datsi u helpen tuwen vromen."
8
"Want, ghi sijt vromech ende stout,
Ende een ridder van prise goet,
Ende alle die kerstene sijn u hout.
Hets recht datmen dor u doet."
"Gods loons u, here, menichfout.
Nu willic wech. God gheve mi spoet
Dat ic verghelde dese scout."
"Ghine selt: u vaert noch bliven moet."
9
Doe leidene die coninc onghespaert
Alte hant tere cameren binnen.
"Her Hughe", seidi, "maect mi ter vaert
Ridder. Ic moet ridderscap kinnen,
Ic hebt langhen tijt begaert.
Wat ridderscap es doet mi versinnen,
Leert mi haer wesen ende haren aert,
Om den God, die de kerstene minnen."
10
Her Hughe seide: "Dat moet bliven,
Want u te leerne niet en es.
En mochse aen u niet becliven,
Daer omme en es u niet ghetes.
Men mach gheen hogher dinc bescriven
Dan ridderscap, sijt seker des.
Ic soude een vremde dinc bedriven,
Cledic met samite mes."
11
"Want, here, het sijn so hoghe saken
Ende so vol heilicheden,
Dat ghire niet an moocht gheraken,
Ghine wert van der kerstene seden.
Daer soude oec mijn ere in laken
Ende minen lof in allen steden."
"Her Hughe, ghi moet mi emmer maken
Ridder, wat helpter omme ghestreden?"
12
"Ghi secht, daer soude af mendren sere
U lof, ende u ere tegaen!
En mach: ghine hebbes gheen onnere,
Bedi ic hebbe u hier ghevaen,
Daer omme moetti in allen kere
Altoes te minen wille staen!"
"So willict dan doen gherne, here,
Nadien dat emmer moet sijn ghedaen."
13
Her Hughe dede den coninc dwaen
Sijn hoeft ende sceren sinen baert,
Daerna dedine in een bat gaen,
Daer hi wel in ghedweghen waert.
"Her Hughe", seit hi, "doet mi verstaen
Wat dit bediet in ware waert
Ende waer omme dat ghijt hebt ghedaen,
So machict prisen, eest prisen waert."
14
"Here, dat bat, daer ghi in baedt,
Wildijt weten, dat leric u:
Dats dat ghi alle oncuusheit versmaet,
Ende maect u alre scalcheit scu,
Ende ghi in oetmoede maet
Ende leyt een reine leven nu,
Ende dat ghi alle dinghen haet
Daer men in mach venden fu."
15
Dit dochte de coninc herde goet.
Men leidene op een bedde scone.
"Het Hughe", seit hi "nu maect mi vroet
Wat dbedde bediet, dat u God lone!"
"Here, ghi selt setten sin ende moet
U bedde te makene in Gods trone,
Daer ghi ewelike op geroet,
Want God den sinen daer spannet crone."
16
Nuwe linen cleder witte
Dedi doe den coninc ane.
"Her Hughe", seit hi, "wat bediet ditte
Ende wat ghevet ons te verstane?"
"Here, dat ghi van alre smitte
Reinre sijt dan wit es een swane,
Ende dat u gheen archeit aen en sitte.
Hier in pijnt u te volstaene."
17
Her Hughe cledene enen roc root.
Die coninc vraechde waer omme hijt dade.
"Here, ghi selt gheven cleyn ende groot
Na uwer macht, vruech ende spade,
Ende ghi selt recht toter doot
Vorderen altoes goede dade,
Ende daer die Heilighe Kerke heeft noot,
Moetti bescermen ende staen in stade."
18
Twee swerte cousen hi hem an dede.
Die coninc vreeghdem waer omme hijt doet.
"Here, dat ghi overmoedechede
Altoes selt werpen onder voet,
Ende dat van eerden al u lede
Sijn, daer ghi weder toe moet.
Oetmoet maect inden hemel stede
Den sinen ende hevet met Gods spoet."
19
Een wit gordelkijn goet van prise
Gordi den coninc te dien stonden.
"Here, dit bediet, in maechdoms wise
So sidi in reinicheit ghebonden.
Luxurie haet God, also doedise,
Met hem mach sijn gheene sonden.
Cuysheit gheeft ons der inghele spise,
Als wi in reinicheiden werden vonden."
20
Hi spien hem twee verguldene sporen.
Die coninc vreeghde waer omme het ware.
"Here, dat ghi coenlec al te voren
Rijt in uwer vianden scare.
Laet u blootheit niet becoren,
Dat si u bringhe in eneghen vare.
Ende bi den goude sidi besworen
Gode te dienne al uwe iare."
21
Doe gordi den coninc tsweert,
Dien dit algader wel behaecht.
Wat dat bediet heeft hi begeert
Te wetene ende heves ghevraecht.
"Here, sijt gherecht ende onrecht weert,
Soe wien ghi veronrecht saecht,
Dat ghi als een leeu ghebeert
Op onrecht, tote dat ghijt veriaecht.
22
Noch bediedet tsweert een ander sake,
Dat es grote ontfarmechede,
Alse arme liede sijn tongemake,
Wedewen ende wesen mede,
Seldi met daden ende met sprake
Bescermen haer goet ende hare lede,
Waer hem ane riken yet ghebrake.
Dits der karitaten sede."
23
Een huve, die wit was als een snee,
Sette hi opt hoeft her Saladijne.
"Here, nu en steet u nemmermee
In ghere wijs hoverdech tsine.
Hoverde es met Gode ghevee.
Hi worpse in de helsche pine,
Daer si in doeghet menech wee
Ende baedt in den helschen fenine."
24
Die coninc seide:"Ghebrect yet mi?"
"Jaet, here, in uwen hals enen slach!"
"So gheeften mi! In der" "Waer bi?"
Om dat ics niet doen en mach,
Om dat ic u ghevanghene si;
Daer omme hoert daer toe verdrach:
Ridder die slaen sal, moet sijn vri.
Het wert wel op enen andren dach!"
25
Die coninc seide: "Maect mi dan conde
Bediedenesse ende niet messaect,"
Als diet gherne wel verstonde.
Als hi dit vreghede, het Hughe spraect:
"Here, ghi selt pensen in allen stonden
Om hem die u ridder heeft ghemaect,
Ende houden in uwer herten gronde
Wat hi u leerde al onghelaect."
26
"Here, nu willic u visitieren
Vier poente, die sijn so verheven,
Dat ghise emmer moet hantieren,
Seldi leiden ridders leven.
Verraders ende hare manieren
Haet, want God heefse verdreven,
En laet u daer toe niet bestieren,
Dat ghi valsch vonnesse uut laet gheven."
27
"Tander poent laet u gheraden:
Beide, vrouwen ende ioncfrouwen,
Wildi ridder sijn van daden,
Die moetti dienen met trouwen,
Ende met uwer macht staen in staden,
Als ghise in node selt bescouwen.
Doet aen hem altoes u ghenade
Ende ne laet u niet berouwen."
28
"Terde poent es Gode bequame
Ende een hoghe vermeten:
Dats soberheit, een reyne name.
Dies ne wilt niet vergheten:
Hets enen here wel betame
te maten drincken ende eten,
Wat dat hem aen sijn ere quame
Ware hem beter af ghespleten."
29
"Tfierde poent makic u mare:
En dade nootsake enegherande,
Hoert daghelics messe, ten outare
Seldi draghen u offerande.
Bidde Gode dat hi u beware
Ende bescerme voor u viande.
Oetmoet es een rike ware,
Die draghet crone in elken lande."
30
Nu comt die coninc voort ghegaen
Uter camere in die zale,
Daer vergadert sijn ende staen
X X I I I J amirale.
"Her Hughe", seit hi, "ghereet u saen
Hier te biddene, ic raet u wale,
Het mach u lichte so vergaen,
U scult sal mendren van ghetale."
31
Saladijn, here, coninc rike,
Ghi sijt die alre meeste here,
Ende so melde dat uwes ghelike
Niet leeft die nye gaf so sere.
Hets recht dat elc u gherne wike.
Nu willic bidden na uwer lere.
Gheeft mi selve so meldelike
Dat mi vrome si ende u ere."
32
"Bi waerheit, Hughe, dat si!
Vijftich dusent so hebt er dan.
Mi ware leet verloordi aen mi
U bede. Ic bem diet u wel ian.
Ic ne wille oec niet dat ghi
Meer bidt. Ic wille elken man
Die hier es bidden, dat hi
U gheve ende doere sine ere an."
33
Die coninc dede gaen van ringhe te ringhe
Onder alle sine baroene,
Ende bat elken sonderlinghe,
Dat hi ghave den ridder coene.
Men gaf hem ponden ende scellinghe,
So dat hem quamen te sinen verdoene
Tien werf dusentich penninghe
Ghuldin boven sinen rentsoene.
34
Die coninc dede her Hughen gheven
Sijn ghelt sinen Tresorier.
Hine was nye blider in sijn leven,
Hi dancte den coninc goedertier.
Tgheven hadden wel verheven.
Hi nam orlof ende voer wech scier.
Sijn drueven was nu sere bleven,
Dies hem so woech sijn pautenier.
35
Her Hughe was vroe, maer Saladijn
Was dusentwerven also blide,
Dat hi aldus den riddere fijn
So vrome, so wijs wiste van onser side.
Men seit dat hi alt leven sijn
Voort in desen poente gedide,
Dat dedi wel te passe anschijn,
Daer die kerstenen hilden ten stride.
36
Nu siet, ghi riddren, dan mede
Alle die ridderscap begharen,
Dat ghi houdt der ridders seden,
Ochte ghi ridderlijc wilt varen.
Sintmen den heydenen man ridder dede,
Ontsach hi Gode dene wilde sparen.
Ay, riddren, scaemt u der ridderlichede,
Die den anderen om niet bezwaren.
37
O Here, die Here sijt alre heren,
Wiltse alle salich maken
Die over dincken sher Hughen leren.
Het sijn so edele hoeghe saken,
Diese hem te houdene wilde keren
In hemelrike soude hi gheraken.
Dit hevet ghedicht, te love ende teren
Allen riddren Hein van Aken.