CHriſtoffel Colonus[1], doorgaens (hoewel verkeerdelijk) Columbus genaemt, is gebooren in 't arm dorp Arbizolo, gelegen onder d' heerſchappy van Genua, dicht by Savona. Sijn vader leefde by viſchvangſt op de Middelandſche Zee. [2]Sulx Sebaſtiaen Schroter en nevens hem andere geleerde dwaelen, die Colonus ſtellen herkomſtig uit’t vlekke Cucureum en ’t adelijk geſlacht Piliſtrelli: dewijle Peter Bizarus landſman van Colonus onwederſprekelijk bewijs voor des ſelfs geringe afkomft bybrengt: [3]en onder andere hoe ’t gegemeine-beſt van Genua weigerde te ontfangen de rijke erf-maeking die haer Colonus volgens uiterſte wille na liet, dewijl van geen viſſchers ſoon wilde erven, onaengeſien , wegens 't ontdekken van Hiſpaniola: doorde Caſtiliaenſche koning Ferdinand onder de voornaemtſte adel geplaetſt, en met adelijke wapenen voorſien was. [4]Colonus ſwerfde van kinds been af by de zee: konde meer en gewiſſer opmerking uit wind, weder en ſtroomen nemen, dewijl in de wis-konſt en ſtarren-kijkery boven gemein groote kennis had. Onder andere nam hy acht op deweſtelijke winden,die buiten de Straet Gibraltar, eenige dagen achter een ter geſetter tijd waeyden: waer over verſcheide bedenkingen by ſich voede van een Nieuwe Weereld en gemakkelijke togt derwaerds, gelijk Peter Maria Milaner getuigt. [5]Hy bragt inſgelijx veel tijdſoek met pas-kaerten te maeken: en dewijl de Portugeeſen toenmaels bovenandere landaerd yverden om een vaart lanx Africa na Ooſt-Indien te ſoeken, trok derwaerds: ten einde kennis kreeg van d'Africaenſche Kuſten, ſoo verre onlanx ontdekt waren. Zedert nam Colonus fijn huiſveſting op 't eiland Madera. [6]Alhier komt een vreemde ſaek voor. Frans Lopes de Gomeſa ſteld hetaldus ter neder. Een ſchipper welkers vaderland en naem in't vergeedboek geraekt is, (ſommige nochtans brengen hem te huis in Andaluſia, andere in Biſcayen, andere in Portugal) handelende op de Canariſche en Vlaemſche eilanden, wierd beloopen van een ſtorm uit den ooſten, die hem weſtelijk aendreef voor onbekende kuſten. Door ongemak en honger was het ſcheeps-volk vergaen, op drieman na. Ter naeuwer nood geraekte ’t geraebraekte ſchip binnen Maderaes haven, en de ſchipper ten huiſe van Colonus. [7]Des ſchippers naem meld Aldrete Spaenſch hiſtory ſchrijver: hy noemt hem Alfonſo Sanchiez de Huelva. Deſe binnen weinig dagen af-lijvig, liet Colonus by erfmacking na de pas kaerten ontworpen van ſijn ongelukkige togt. Colonus (dathy aldus‚ en niet Columbus, moet
[ Afb ][ 43 ][8]genaemt worden, blijkt aen Peter Martyr Anglerius, die niet alleen even oud is als Colonus; maer ſelf gemeinſaem met hem omging in Spanje) nu meer geſtijft wegens 't gevoelen van [9]een Nieuwe weereld ten weſten, deed opening hier af aen den Raed tot Genua. De voorſlag wierd dwaes gekeurt. Colonus afgeſlaegen vertrekt na [10]Portugal. Een geruime tijd onthield hy ſich binnen Liſſebon aen 't hof des koninx Alphonſus de vijfde; doch ſonder verrichting: alſoo d'ervaerene zee luiden zamentlijk voor beuſelingen hielden, te droomen van een Nieuwe Weereld. Terwijl dan vruchteloos vertoefd, vaerdigt Colonus ſijn broeder Bartholomæus af na d'Engelſche [11]koning Henrik de ſevende, in hoop om hem ſmaekelijk te maeken d'ontdekking des Nieuwen Weerelds. Doch in Engeland ook voor 't hoofd geſlaegen, [12]neemt de laetſte toevlucht tot 't Caſtiliaenſche hof. Te lichterkreeg Colonus gehoor, dewijl toenmaels Caſtilien zeeghaftig praelde over de Granaetenſer Mooren: ſulx de voorſpoed en aengegroeide magt prikkelden, om iets te waegon aen een gewigtige toe leg ter zee: de ſtaet konde 't wel lijden, ſchoon ſelfs de togt qualijk beſlaegde. Ook ſtond Colonus wel by d'hovelingen Alfonſus Mendotius en Alfonſus Quintavilia, die omtrend Ferdinand en Iſabella alles vermogten. Deſe bragten 't werk ſoo verre, dat Colonus met honderd en twintig ſoldaeten, behalven 't boots-volk, ingeſcheept in twee jagten en een pynas, op 's konings koſten, van Cadiz zeil ging, den vierden van oogſt-maend des jaers veertien honderd twee en negentig. Hy wend de ſtevens na de Canariſche eilanden, en van daer zuid-weſt aen. In drie en dartig dagen veranderde de wind geen ſtreek; maer 't ſcheeps-volk haer voorneemen. 't Was een gemeine klagt. Colonus ſtond ſchuldig aen aller dood. Zedert de Canariſche eilanden uit 't geſicht verlooren, hadden niet beſchouwt dan een geſtoorde lucht en zee. Men hardebolde vergeefs met 't onweder. Wie ſag een einde van de togt, lichtvaerdig begonnen,en vol allerlei gevaer? Pal ſtond Colonus tegen ſulk verwijt, ja tegen de dreigementen, om hem't leven te berooven, indien niet huiſwaerd keerde. Eindelijk quamen onderling over een: zy fouden 't noch drie dagen laten door-ſtaen, en als dan over ſtaeg ſmijten, byaldien binnen die tijd geen land ontdekten. Doch ten twee uuren des volgenden nachts vernam Colonus eenig ſchijnfel van vuur in de lucht, en met den morgenſtond een vermaekelijke kuſt aen boord. Met twaelf man te land geroeit, hakte een boom ten kruis: ſtak over na Cuba, alwaer de zee ſoo hol ſchoot, dat afwende, uit vrees voor blinde klippen. Eerlang verviel hy benoorden des eilands Haytin, welk [13]Hiſpaniola noemde. Hier geraekte 't groote ſchip op een blinde rotze,alwaer alle geſneuvelt ſouden zijn, byaldien niet de rotze een boven-vlakte had,en de twee overige jagten 't volk bergden. d'Inwoonders moeder-naekt, verſchrikt door 't beſchouwen deſer vreemdelingen, namen de vlucht na dichte boſſchaedjen. De Spanjaerden achterhaelden een vrouw: welke met Spaenſche wijn en lekkernyen wel onthaelt, en een aengetoogen wit hembd, te rugge na haer volk geſonden is. Weder-gekeert vertelt 't goed wedervaeren: waerom dan d'eilanders eerlang aen boord der Spanjaerden komen met ſchuitjens uit een hout uitgeholt: [14] zy verruilden goud tegen koraelen, ſtukken glas, meſſen, ſchellen en andere ſnuiftery. De koning Guaccanarillo gaf bewijs van byſondere toegenegendheid: hielp 't goed uit het gebleven ſchip op viſſchen: deed bericht, hoe ettelijke beeken, van hooge bergen nedergeſtort, onder't zand goud wentelden: onaengeſien by deſe eilanders een vreemde voorſegging lag; namentlijk, dat gebaerde mannen uit verre afgelegene geweſten haer goden ter aerde ſoude werpen en kinderen vermoorden. Voorts beduide Guaccanarillo, om wat oorſaek op der Spanjaerden aenkomſt de vlugtnam. De Canibalen ſtapten ſomtijds te land: ſleepten gevankelijk weg al wat grypen konden de jongens wierden gelubt, en even als kapoenen tot een vrolijke [ 44 ]maeltijd gemeſt: volwaſſene mannen aen ſtukken gekapt, en in tonnen gekuipt: jonge vrouwen geſpaert tot voort-teeling: oude ten ſlaverny. Tien Caribalen zijn beſtendig tegen honderd Haytins. Eindelijk ſtond Guaccanarillo bouwen van een houte huis toe, ten verblijf voor acht en dartig, Spanjaerden, die de gelegendheid des lands naerſtig ſouden doorſnuffelen, [15]terwijl Colonus een keer na Spanjen deed. En deſe was alhier ten hoogſten wellekom: [16]de koning Ferdinand maekte hem ammirael der Oceaen, en ſijn brooder Bartholomæus opper-hoofd op Hiſpaniola. 't Goud, de papegaeyen‚ de maſtyx , d'alöe wonderlijk brood Jucca welker zap 't doodelijkſt vergif heeft, daer de kruin geſond voedſel verſchaft, uit Hiſpaniola voor ’t hof ten toon gebragt, bragt ieder in verwondering. ‘Te meerde vreemde zeden en geſtalten van vier naekte wilden (twee waeren op de togt overleeden) met goude ringen door de neuſen en lellen van de ooren aller oogen na haer trokken. [17]De Caſtiliaenſche koning liet ’t begonne werk geenſints ſteeken. Hy beſteed dan veertien karveelen en drie pynaſſen aen de beruchte ſcheepstimmerman Joan Fonſeca. Eerlang lag de vloot zeil-reed, voorſien van duiſend twee honderd krijgs-knechten, allerlei hand-werkers met wijf en kinderen, paerden, varkens geiten, oſſen. gerſt, terwe, boonen, erweten, fruit-boomen , wijnſtokken en ettelijke monniken. Den tweeden der Herft-maend op ’t jaer veertien honderd drie en negentig ſtakze in zee: liepten anker voor Ferrea, t laetſte der Canariſche Eilanden: alwaer geen drinkbaer water te bekomen was, dan geen druipte van bedauwde boomen in bakken. Zedert verviel Colonus op den een en twintigſte dag, tuſſchen de Caribiſche Eilanden voor een eiland ’t geen hy de benaeming Dominicus toepaſte; doch alſoo onbewoond bevonden wierd, maekt zeil, en ontdekt verſcheide kuſten, alwaer inſchelijx niet vond dan yſelijk groote hagediffen en wel-riekend geboomte. Voort-geſet vond de Canibalen, langs de ſtrand gehuchten van twintig of dartig hutten bewoonende. [18]De hutten ſtaen in de rondte uit hout kloots-gewijs opwaerd getimmert: buiten zijn lange ſparren in daerde geheyt, binnewaerd met korter balken geſchoort: de toppen rijſen, niet ongelijk de leger-tenten, boven ſpits toe: 't dak ſchuilt onder konſtig gevlochte palm-boom blaederen, vry voor in-wateren : de binnenbalken zijn tondom gebonden met touwen van kottoen of wortelen, ſeer gelijk d' Europiſche braemen: over de touwen ſpannenze bombazijne kleden, met bullebakken beſchildert: aen den ingang ſtaen twee rouwe beelden op houte ſlangen, niet tot gods dienſt, maer cieraed: de bedſteeden, hoog boven d'aerde, leggen gevult met hooy en zijde: binnen groote galderyen plaetſenze zuiker. Colonus alhier te landgeſtapt, vond de Canibalen gevlucht: haer huiſen voorſien van kruiken, potten‚ pannen vol gezoode menſchen-vleeſch, papegaeyen en end vogels: billen en ribben van mannen en gemeſte jongens, aen’t ſpit gereegen, voor ’t vuurrooſten: den kop eens jongelings uit welk ’t bloed afdrupte: ſtaepels van afgekluifde beenderen, tot punten aen pijlen geſcherpt. Dit eiland, by d'inwoonders Carucueria, veranderde Colonus haer naem in [19]Guadalupe, ter oorſaek ‘gebergte ſich aldaer vertoonde niet ongelijk de toppen, die Eſtremadura in Spanje verheft, berucht door een wonderlijk Maria beeld. Dartig vrouwen, uit de naeſte eilanden gerooft, ſond hy met giften aen de gevluchte Canibalen: deſe quamen des anderen daegs in groote troppen geſchaert, te voorſchijn; doch ſoo haeft zy de Spanjaerden naderden, keeken malkander aen, liepen gelijkelijk terugge na de boſſchaedjen. Colonus dan, geen goede verrichting beoogende, vernielde de ſchuitjens der canibalen, en ſtak na Matarino over. [20]De verloſte wijven op Gwadalupe deeden bericht, hoe Matanino bewoond wierd van vrou-volk, die geſetter tijd haer met de Canibalen vleeſchelijk vermengden: de meisjens behiel[ 45 ]denze: de knechtjens vielen de vaders te beurt. Zy bewoonen onderaerdſche kuilen uit welke ſterke tegenweer doen mer pijlen, indien eenig man, buiten de gewoonelijke tijd tot by-ſlaepen geſteld, dit eiland derftaen-doen. [21]Voorts liep de vloot voor by verſcheide andere vruchtbaere eilanden, welke Colonus noemde Montſerrato, Redondo, ſant Martijnſant Cruz, by d'inwoonders Ayaya. Aen dit laetſte Eiland vonden dertig Spanjaerden vier honden en ſoo veel vrouwen, die de armen, na de manier van biddende, voorwaerds ſtaken. De dartig verbergden haer in een hinder-laege ten einde eenige der gevluchte Canibalen by de kop kreegen: wanneer uit zee haer op-deed een Indiaenſch ſchuitje , met acht mannen en gelijk getal wijven. De hinder-laege deed zein aen 't naeſte ſchip: van welkers boord geſwind gemande booten af-ſtaeken. Doch eer ſich de Spaenſche voor pijlen konden bergen, wierd een dood-geſchooten en andere ſwaer verwond. Een vrou, voor welke alle eerbiedigheidshalve neder-boogen, trefte ſeer gewis. De pijlen, vol weer-haeken, waeren wegens vergif doodelijk. De Spanjaerden roeyden ter zijde van ’t Indiaenſche ſchuitje diervoegen in, dat het om ſloeg. [22]En aldus eindigde de ſtrijd niet; want ſoo wel vrouwen als mannen ſwommen en ſchooten te gelijk. Eindelijk kregenze een ondiepeklip onder de voeten, en tegelijk nieuwe moed; doch de Spaenſche met nieuwe hulp uit de vloot geſtijft, alle gevangen, uitgezondert de zoon der Koninginne; want die, in de zee-ſtrijd geſneuvelt, was over boord geworpen. De gevangene, voor Colonus weder-ſpoorig getrokken, ſchuim-bekten van ontembaere verwoedheid. Na Caſtilien zedert overgevoert behielden haer wreede imborſt diervoegen, dat den beſchouwers een kille ſchrik om 't hart ſloeg. De Spaenſche-vloot ondertuſchen vervorderde de reis na Hiſpaniola, tuſſche verſcheide eilanden, welker ſommige woeſt en dorre, andere graeſig en boſchachtigſich op-deeden.’t Klein vaertuig liep dicht onder de kuſten: de ſwaere ſchepen hielden dieper zeewaard, dewijl d' Oceaen hol ſchoot‚ en tegen blinde klippen hemels-hoog brande. 't Eiland Burichena noemde Colonus na d’apoſtel Joannes. Alhier behoorden ettelijke der verloſte vrouwen op Guadalupe te huis. Deſe wiſten ſoo veel beſcheid te geven, dat Burichena dicht bewoond was van gaſt-vrije menſchen, dewelke de canibalen aldaer geland, ten weer-wrack, met tanden aen ſlarzen ſcheurden, wanneer d’ overhand kregen: anderſints onthielden ze ſich van menſchen-vleeſch. De Spanjaerden vonden alleenlijk een groot huis, omſet van twaelf andere, alle ſonder inwoonders, die met haer koning Chiaſichio onder de lommer der boſlchadjen vertrokken, wanneer de heedſte dagen ’t land zengden. Colonus kreeg kundſchap van ’t voorverhaelde uit de vier Indiaenen, die hy na Spanje op d’ eerſte hertogt voerde, en nu wederom bragt. Voor Hiſpaniola ter reede geloopen, liet een aen land ſetten, ten einde deſe bericht bragt ſijns weder-vaerens aen de landſluiden. De drie overige dienden ſich van de volgende nacht: ſprongen buiten boord: en kregen door ſwemmen Hiſpaniola onder de voet. Minder ſwaerigheid maekte Colonus in de vlucht deſer tolken, dewijl niet twijfelden, of d'acht en dartig Spanjaerden‚ gelaeten op Hiſpaniola ſouden hem dienſt genoeg doen, om met d’ eilanders te handelen. [23]Te meer alſoo des konink Guaccanarilloos broeder twee goude beelden ten geſchenk aen Colonus behandigde. [24]Doch deſe vond hem ſchandig bedroogen, en de Spaanſche beſetting binnen ’t houte huis toteen toe om hals gebracht. ’t Huis lag in aſſche. Men loſte ettelijke reiſen ’t geſchut, ten einde opſulk teiken te voorſchijn quam, indien noch ergens iemand ſich had gebergt. Maer niemand donderde ooit op. Want (gelijk namaels bleek) d’ inwoonders vermoorden dachten dartig Spanjaerden, wegens ondraegelijke overlaſt gepleegt met rooven, maegden-ſchenden en doodſlaen. De geſanten aen Guaccanarillo, [ 46 ]ten onderſoek des moords afgevaerdigt, bragten beſcheid te rugge: Over ’t magtig eiland Hiſpaniola heerſchten verſcheide koningen, van welke twee gaende, gemaekt door’t gerucht van nieuwe vreemdelingen, met twee heirlegers de vreemdelingen afmaekten. [25]Hy was haer te hulp gekomen; doch bracht niet meer te weeg, dan dat in ſijn been gequetſt wierd: waerom 't beddehield, geplaetſt onder ſeven ſlaep-plaetſen van even ſoo veel by-wijven. Guaccanarillo loogte bot: alſoo de mark-graef Sibilius, die de bombazijne doeken om 't been oplichte, het minſte lid-teeken niet beſpeurde: weſhalven niet getwijfelt wierd, of hy was ſchuldig aen de moord der achten dartig, Spanjaerden. Echter verſcheen Guaccanarillo, des verſocht, voor Colonus, in wiens tegenwoordigheid langwijlige ſpraek hield met een der vrouwen, van ’t eiland ſant Cruz gelicht. De Spanjaerden paſten ze de naem Catharijn toe. Deſe ſprong met ſeven maegden, by duiſter over boord, ſwom weinigh minder als een mijl, eer te land geraekte, en aldaer by den koning Guaccanarillo, welkers toeleg meer en meer ontdekt wierd door duſdaenige voorwal. Weſhalven Colonus drie honderd mannen afvaerdigt, beleid by Melchiorius, HoiedaGorualanus, om 't eiland te door-ſnuffelen, en byſonder om Guaccanarillo elders te vangen. Melchiorius ontdekte een wijde rievier, die mer ſeer kromme bogten tuſſchen hooge heuvelen, weergalmende van ſingend gevoogelt, in zee viel uit een ruime mond, vergroot door twee ſtroomen, wederzijds invloeyende, tot bequaeme berging voor ſchepen. Alhier ſprongen omtrend honderd gewaepende eilanders te voorſchijn: zy ſchreeuwden, wy zijn geen canybalen, maer Taynos‚ ſoo veel geſegt als edelluiden. De Spanjaerden deeden vredens bewijs, op welk de Taynos naderden, en haer geruſt-hielden. Dicht by ſtond een langwerpig-rond huis: de buiten omtrek maekte twee en dartig groote ſchreeden uit: de verwelfſels waeren konſtig uit veel vervig ried gevlochten. Rondom ſtonden dartig mindere woningen. Hoieda ontdekte een vloer uit hoog gebergt neder-geſtort, alwaer d' inwoonders aldus goud raepten: [26]zy groeven een kuil in’t zand ter diepte van een arm; greepen met de ſlinker hand een vuiſt vol zand, en ſochten met de rechter de korrelen gouds: die, ſonder eenige andere moeyte, den Spanjaerden toereikten: de meeſte korrelen hadden eens cicers groote, hoewel ook ſommige negen oncen haelden: [27]hoedaenig Peter Martyr raedsheer van Kaiſar Carel betuigt geſien te hebben in’t Spaenſe hof, door Colonus overgevoert. Voorts kreeg hier Hoieda bericht, hoe deſe goudſtroom ſijn oorſprong nam in’t rijk, gehoorig onder Cacicus Gaunaboa, beduidende een Koning van 't huis des gouds. [28]Ondertuſſchen verkoos Colonus de grond voor een nieuwe ſtad op een verheeven heuvel, in't noorden van Hiſpaniola. Dicht by den heuvel rijſt een berg, verfchaffende ſteen en kalk: ter andere zijdeleid een ruime vlakte, diervoegen vruchtbaer, dat nauwelijx de ſon ſoodaenig landſchap beſchijnt. Deſe vlakte, beſproeit van verſcheide ſtroomen, welker grootſte een veilige haven tegen de wallen der nieuwe ſtad maekt, brengt overvloedig allerlei gewas voort, niet min ſpoedig als ſmackelijk. [29]Meloenen komen tot volkoomen rijpheid in ſes en dartig dagen, terwe binnen twee maenden. Tweemael's jaers brengen boomen en planten vruchten voort. 't Zuikerried krijgt eens arms dikte op den vijftienden dag. De wijngaerden draegen overvloedige troſſen in’t tweede jaer. Aen duſdaenig vermackelijke vlakte bouwde Colonus de ſtad Iſabella, voorſien van grachten en wallen tegen alle vyandelijke indruck. Bartholmeus Colonus wierd tot ſlee voogd geſteld. Ondertuſſchen ging d’Ammirael met vier honderd mannen, om goud-mijnen op te ſoeke. Twee enſeventig mijl leid de valleye Cibaua van
Iſabella af. Soo verre boorde Colonus over ſnelle vloeden en hooge bergen. Alhier bouwd hy een ſterkte ſant Thomas: en verhandelt voor ſnuiſtery [ 47 ]
groote ſtukken gouds aen d'inwoonders, van welke d'overvloed hadden in haer beeken, wiens ſanden goud wentelden. Voorts beduiden ze: hoe, een halve dag reiſens hooger aen, meer en grooter brokken in zaevelachtige aerde gevonden wierden. Weshalven Luxanus met eenig volk derwaerds reiſt. Nooyt vermaekelijker boſſchaedjen en blijder beemden, als door welke derwaerds trok. Her afgemaeide gras voor de paerden wieſch in vier dagen op de bergen hoger dan de langſte terwe. [30]Colonus, niet ſonder groote ſchat weder gekeert na Iſabella, begaf ſich eerlang mer drie jagten ter zee, om nieuwe kuſten te ontdekken. De toeleg gelukte. Hy geraeckt dan voor Jamaica, alwaer de eilanders een vinnige kanswaegden, ten einde 't landen beletten; doch overwonnen, namen d'aengebooden vriendſchap der Spanjaerden aen. Zedert kreeg hy Cuba in’t geſieht, lanx welkers ſtranden ſoo lang voer, tot bemerkte een eiland te zijn: eindelijk uitgeſtapt binnen een diepe haven, aen den mond met twee hooge rotſen beſet, vond twee kleine hutjens en overvloedig viſch, nevens twee achtvoetige ſlangen, tegen ’t vuur aen houte ſpitten braeden. Nergens kond’ hy menſchen vernemen. 't Volk met de gebraede viſch verſaedigt liep na het naeſt gelegen boſch, alwaer aen de takken ontelbaere ſlangen by dunne touwen ſlingerden, ſommige waeren de bekken toegebonden, andere de tanden en tong uitgeſcheurt. Terwijl dieper voortgaen, beſchouwen ſchielijk omtrend ſeventig mannen op de top van een hooge rotze. De Spanjaerden wenkten en booden geſchenken aen; doch vergeefs. Een eindelijk quam ſchoor-voetende af: tot welken Didacus Colonus (in d'eerſte togt by d'ammirael gedean‚ van het eiland Guanabaini, dicht onder Cuba gelegen, na Spanje vervoert) toe-riep: ſy behoefden niet te vreeſen: haer ſoud geen leed geſchieden. Aldus bericht komen gelijkelijk af: maeken [ 48 ]bekend, hoe door haer koning, die een andere koning ter maeltijd had genoodigt, om viſch te vangen waeren uit geſonden. Bedankten de Spanjaerden, dat ze de ſlangen, ſchaerſer als de viſch te bekomen, en voor de ſmaeckelijkſte lekkerny gehouden, niet hadden opgegeten. [31]Colonus vorderde weſtwaerd ſijn togt: ontdekte een vruchtbaere kuſt, en de mond van een vloed, wiens water ſiedend heet in zee ſtorte. Weinig verder ſag hy viſſchen op een wonderlijke wijſe. De viſch Guaican, niet ongelijk een ael met buiten gemein groote kop, waer over een vel hangt ſaks gewijs, was aen een touw vaſt: ſoo haeft ergens een ſchildpadde of eenige viſch boven water komt, geven ſe uit haer ſchuitjen bot: geſwind ſchiet de Guaican als een pijl uit een boog, op de andere toe, en nijptſe met velletjen overde kop diervougen vaſt: dat niet loslaet, tenſy boven water lucht gewaer werd. De Spanjaerden dienden ſich ter maeltijd van de ſmaekelijke vangſt: hielden voorts ſtreek ten weſten: en liepen vooreen onbewoond eiland, vol ganſen, reigers en leelykehonden, die niet baften. Ondertuſſchen geraekten ſe tuſſchen ontelbaere ondiepten: de kielen ſleepten over ſandige gronden veertig mijlen. 't Water was dik en wit gelijk melk. Eindelijk geraekten ſe wederom in een volle zee, en aan de voet van een hooge berg op Cuba te land, alwaer twee fonteinen ſeer ſmaekelijk water uit borrelden. Een ſchutter bofchwaerd geftapt, terwijl d'andere de leggers vulden en hout hakten, fiet een groot man met een lange witte monnix-rok: achter welken twee andereen voorts noch dartig volgden, even eensgekleed. De ſchutter vlugt: de getabberde wenkten, hy ſoude ſtille ſtaen. Colonus, hier af verkundſchapt, vaerdigt ettelijke gewaepende naland. Deſe vinden aen d'ander zijde der boſſchaedje een groote vlakte; doch ſoo hoog van gras begroeit, dat ’t onmogelijk ſtond door te komen: alſo ’t gras meer als eens mans lengte maekte. Des anderen daegs ſtapten vijfentwintig andere uit, die niet vonden dan voet-ſtappen van groote beeſten en leeuwen, als oock in een boſch troffen druiven, welker ranken door hooge boomen gevlogten hingen. Colonus zeilde nog weſtelijk langs de bogtige ſtranden van Cuba: vond een kuſt met water overſtroomt: aldaer overvloed van peerelmoſſelen: en ſedert ’t gantſche land vol bergen, welker toppen rookten. In middels wierd de vloot ſeer geraebraekt door d' ondiepten, waer over de kielen nu en dan ſtieten. De ſpijs was beſchimmelt. ’ Water liep tuſſchen de reeten in. De nood vorderdede hertogt. De ſtevens dan omgekeert borſten eerlang tegen ſchildpadden, met welkede zee gelijk bezaeid lag. Colonus, voor 't laetſt op Cuba uitgeſtapt, vond een naekt oud man, die aldus hem toe ſprak: Didacus voornoemd verſtond de tael, dewijl met die van Hiſpaniola eenigſints over een quam: anderſints was bevonden, dat Cuba groote verſcheidentheid van ſpraeken heeft. Gy hebt, ſprak hy, tot aller verwondering, dit magtig landſchap, uit een andere weereld herkomſtig, beſigtigt. Ik vermaene u, niemand te beſchaedigen; want de zielen der booſdoenders verhuiſen na duiſtere plaetſen: terwijl alle vermaek te wachten ſtaet voor lief-hebbers der gemeine ruſt.Colonus deed tegen-berigt: hy quam ter wraeke van de moorddaedige Canibalen: en om goede Indiaenen te beſchermen. [32]Op Hiſpaniola gekeert vond alles bijſter over-hoop. Van de beſtierders binnen Iſabela, onderling verbittert, waeren de Benietijner monnik Boilus en Peter Margarites na Spanje gekeert, om haer klagten aen ’t hof te doen. De beſertelingen hadden goddeloos omgefprongen met d'ingeſetenen: maegden-ſchenden, rooven, moorden ging dagelijx in ſwang. Weshalven de Indiaenen ten weer-wraek alle Spanjaerden, ſoo meenig om een hoek kregen, afmaekten. Ook lag Caunaboa rondom de ſterkte ſant Thomas: en hield Hoieda ſtreng belegert; maer verkundſchap van Colonus aenkomſt, brak op: en geraekte eerlang in Spaenfche banden. Ondertuſſchen hadden de inwoonders [ 49 ]ers op Hiſpaniola’s jaer te vooren de, zaey-tijd laeten voor by gaen, en alle eedwaren bedorven, met inſicht, ſich om der Spanjaerden quyt te macken door hongers-nood: welke diervoegen d'overhand nam, alſo haer eigen ſelf niechadden voorſien, dat binnen weinig maenden vijftig duiſend menſchen by gebrek van levens middelen ſneuvelden. De eilanders bemerkten de miſſlag: te meer nadien de Spanjaerden op duſdaenige voet niet konden verdreven worden, als de welke dagelijk nieuwe huiſen binnen de ſtad Iſabella bouwden: de reddeloſe ſchepen vernieuwden en digt onder de goudbergen Cipangi op een heuvel, uit welk verſcheide fonteinen borrelden, 't ſlot Conception timmerden. Groot voordeel trokken ze door deſe vaſtigheid: werwaerds niet alleen overvloedig amber, barnſteen, vermengt bergwerk uit ſilver en goud, en braſilien-hout; maer ook goud toe-gevoerd wierd: en zy ſouden tienmael meer hebben bekomen, ten zy, tot vadzigheid en welluſt geneegen, den arbeid ſchroomden. Echter bragt de vloot dit jaer boven de twaelf honderd pond gouds na Spanjen over. [33]Ondertuſſchen vielen d' inwoonders klagtig by Colonus over de Spaenſche ſoldaten, die, onder den dek-mantel van goud te ſoeken, ondraegelijke overlaſt bedreven: weshalven verſochten, dat hy de krijgsknechten binnen haer beſetting wilde houden: zy ſtonden volvaerdig, om alle drie maenden kottoen, amber, braſilien hout, goud, na een geſtelde ſchatting, op te brengen. Colonus wiens geſach over ſijn ſoldaeten ſeer klein was, ter oorſaek ſommige moedwillige met de dood had geſtraft, bragt evenwel de voorſlag ſo verre, dat aengenoomen wierd, hoewel ſonder gevolg; want alſo d'eilanders door hongers-nood aemachtig naeuwelijx 't leven behielden by kruiden en planten, die 't veld of boſlchaedjen leverden, konden debeding-putten niet na-komen. Terwijl dan ’t werk aldus bleef ſteeken, ſtapte Cibauus broeder des gevangen koninx Caunaboa ter been met vijf duifend man. De Spanjaerden trokken hem, geſchaert in vijf ſlag-ordens onder d' oogen; doch alſoo naekt vogt, ſonder ander geweer dan pijlen en knodzen, geraekte na weinig tegenweer door de ruitery verſtrooyt, op de vlucht, en uit de vlucht in ketenen. Een groot deel bergde ſich op ſpitze bergen. [34]Kort na deſe veld-ſlag ontſtond een groot onweder, diergelijk niemand beleefde. De donder-ſlagen ſloegen hier en daer yſelijke brokken van de bergen af. De wind rukte uit 't ooſten boomen en huiſen ‘t onderſte boven. Sommige vloogen een ſtuk weegs door delucht. Drie ſchepen ſlingerden in de haven van nieuwe kabels af, en ſtieten aen flarzen. De Spanjaerden verwachte den uit een nare duiſternis den jongſten dag. d' Eilanders ſchreven de oorſaek van 't woeden des hemels de Spaenſe godloosheit toe. Colonus ſtelde ſedert orde op 't bouwen van twee nieuwe ſchepen: wanneer de zee twee voeten hoog daer Hiſpaniola ſtroomde, daer anderſints de ſtranden nooit ſtormen of ebbe of vloed gevoelen. In lentemaend des jaers veertienhonderd vijf en negentig keerde Colonus na Spanje: alwaer binnen Medina del Campo voor ’t hof opening doed, wegens de ontdekte landſchappen,t dootvonnis gevelt over ettelijke Spanjaerden, en byſonder d'handel der Benedictiner Boilus, die hem uit enkle bitterheid in de miſſe met d'hoſtie voorby ging, terwijl aen andere ſonder onderſcheid toereikte: [35] als ook, hoe ſijn broeder Bartholomæus ſeſtig mijlen boven Iſabella, niet min diepe als oude putten had gevonden, welker bovenſte gront ſesduiſent ſchreden lang, gezift, overvloedig goud leverde: voorts had hy aldaer 't ſlot Aurea geſticht, met kleine moeite binnen drie maenden; want de aerde uit welk 't goud ſochten diende gelijk ten ſtoffe voor drie bolwerken. Maer ter oorſaek deſpijs ſchaers om quam, vond ſig benoodſaekt op te kramen: liet tien mannen voor beſetting in de nieuwe ſterkte: ſond drie honderd eilanders met haer opper-hoofd gevankelijk na Spanje: bouwt 't ſlot Dominico aen de zuid zijde van Hiſpaniola: van waer diep landwaerd in-trekt tot de ſtroom Naiba. Langs deſe oever had ſich de koning Beuchio Anacauchoa tegen de Naibenſers neder-geſlaegen [ 50 ]
met een groot heir, om die, nevens andere nabuurige volkeren, onder ſijn gebied te brengen. Bartholomæus vordert Anacauchoa ſchatting af, 't welk aenſtonds belooft op te brengen: ja hy dankt’t leger af, geleid Bartholomæus, dartig mijlen weegs, langs een pad weder-zyds of met hennip bezaid, of met katoen-boomen beplant, na ſijn paleis Xaragua, gelegen in 't weſte van Hiſpaniola. Niet ſonder merkwaerdige ſtaetſie ging d' intreed toe. [36]Dartig gemaelinnen des konnix hadden de voor-rang: alle moedernaekt, uitgeſondert de ſchaemelheid met een bombazijne kleedje bedekt, droegen lange palmtakken: ſongen niet min vreemd als zy danſten. Achter deſe volgden een merkelijk aental maegden, buiten gemein ſchoon, doch ſonder eenig dekſel. Bartholomæus Colonus met Anacuachoa binnen 't paleis geſtapt vond een tafel vol allerlei lekkernyen toegediſt, en allenthalven een vriendelijk onthael. Des anderen daegs uit geleid tuſſchen reyen van danſende juffrouwen na een ruime vlakte, ſag onvoorſiens van achter een berg twee heir legers op malkander los gaen, niet ſonder weder-zijds verlies. Ten zy Colonus verſocht hadde ſtrydende te ſcheiden, meer bloed was geſtort. En deſe, ettelijke dagen vriendelijk bejegent, keert na de ſchanſen Iſabella, Sperancia, Catharina, ſant Jacob, Turrita, Conception en Dominico: bevind ſtijf drie honderd spanjaerden uit ſchaersheid van levens-middelen geſneuvelt, behalven meenigte zieken. By ſulk ongemak quam een twede. Guarionexius ‚door de Spaenſche overlaſt lang geringeloort, kreeg vijftien duiſend man by malkander, met welke noch eens een kans wilde waegen tegen Colonus. Maer Colonus hier af heimelijk verkundſchapt viel de ſaemen-geſwoorene diervoegen onvoorſiens op 't lijf, dat de toeleg te loor liep, en alle de bevel-hebbers in hechtenis geraekten. Om de ingezetenen te verplichten, die haer koning Guario-[ Afb ][ 51 ]nexius verbaeden, liet Colonus hem los, ſcherp gewaerſchouwt ſich in 't toekomende voor muitery te wachten. Niet minder quam de ontſlaekte na; want niet langer duldende de mishandelingen die de Spaenſe hopman Roldanus Ximenez dagelijx pleegde, nam ſijn toe vlugt tot de woeſte landaerd Ciguauos, herkomtſtig uit de Canibalen, neder-ge-ſlagen op ſteile bergen: verſoekt haer byſtand tegen de Spanjaerden: krijgt toeſegging en ſoldaten, met welke hy 't land wyd en zyd af-ſtroopt: ſoo menig Spanjaerd in handen verviel, diende tot een ſmaekelijk wild-braed. Ondertuſſchen wierp ſich Ximenes tot een hoofd op van ſeventig muitelingen, die gelijk raſende bloed-honden d' ingezetene jammerlijk mishandelden. Terwijl alles aldus over hoop lag in 't eiland Hiſpaniola, ſtak d'ammirael [37]Chriſtoffel Colonus voor de derde reis uit de haven van Barrameda met acht zeilen na Hiſpaniola, den dartigſte van bloey-meand des jaers veertien honderdacht en negentig. Om de Franſche zee-ſchuimers, die greetig paſten op de Indiſche ſchatten, te mijden, ſette hy ſtreek na Madera een vruchtbaer eiland van koorn, wijn, zuiker, waſch en beeſten, tot het jaer veertien honderd twintig onbewoond. Alhier ter reede gelopen, vaerdigde ſes ſchepen voor af na Hiſpaniola: hy ſelf volgde met twee zeilen: wend de ſtevens op de vlaemſche eilanden of Acores: de eerſte benaeming is ontleend van de Vlaemingen eerſte bevolkers, de tweede van de meenigte ſperwers eertijds aldaer gevonden. [38]Voor Angra hoofdſtad op Tercera wierp hy 't anker in de grond. Tercera begrijpt ſeſtien mijlen ommegangs, is vol bergen, welker toppen puntsgewijs toe-loopen: uit de reten waſſchen ſchoone wijngaerden: 't vlakke land brengt overvloedig koorn voort; doch kan niet langer als een jaer goed blijven. Door aerd-bee-ving word de grond meenigwerf geſchud: en uit verſcheide ſulferagtige plaetſen vliegen tuſſchen een dikke ſmook flikkerende vlamme hemel-waerd. Onder de ſtad Angra ſpringt een fontein, wiens water 't hout in ſteen verandert. De ſtormen wayen allhierſo fel, dat ze de gebouwen niet (alleen om verre werpen; maer ſelſ yſer en allerlei metſel-werk allenskens ſlyten. Binnen Angra onthoud ſich de opper-geſach-hebber over de negen Vlaemſche eilanden. De ſtad rondom beſlooten van ſpitze rotzen, leid na de zee-kant half-maens gewijs, alſoo aen de twee uiterſte einden de bergen Breſijl weder-zyds diep in d'Oceaen uit-ſteeken. De top ten weſten is voorſien van een hooge zuil: diergelijke ſtaet ook in’t ooſten. Op beide legt geduurig wacht; welker eerſte vijftien mijlen verre de ſchepen uit Ooſt-en Weſt-Indien ontdekt, d' andere die van Euroope zeil-gingen. Als 't vaertuig meer getal dan vijftien uitmaekt, waeyd 't grootſte koninx vaendel boven op de rotze af. Voorts is Angra in verſcheide ſtraten geſchikt afgedeelt. De ſtee-voogd en aerdsbiſſchop bewoonen elk een prachtig, paleis. Vijf beſiens-waerdige kerken brengen geen klein cieraed toe. De zee valt boven gemein vis-rijk; doch word in de wintermaenden niet gevangen, wegens d' onſtuimige golven. Chriſtoffel Colonus, voor Angra ververſcht, liep langhs d'Africaenſche kuſt tuſſchen de dartien Heſperides door. Onder de middag-lijn door ſtilte en hette diervoegen gequelt‚ dat ‘t vaertuig ſcheen te branden: de hoepels ſprongen van de leggers af: 't water liep door 't ruim: ſulx niet dan een gewiſſe dood voor oogen ſag, wegens ondraegelijke hette en dorſt. Acht dagen duurde nu 't ongemak, wanneer de wind uit den zuid-ooſten opſtak, ſulx na't weſten een groote gang maekte. De laetſte der hooymaend ontdekt hy drie hoogebergen. 't Land genaedert kreeg een aengenaeme reuk van liefelijke bloemen in de neus, en eindelijk een bequaeme haeven. Alhier uitgeſtapt vond bezaeide landen, voerſtappen van vee; doch geen menſchen. Des anderen daegs evenwel komt een ſchuitje met vier en twintig jongelingen uit de wal zeewaerd roeyen. De ammirael wenkte vergeefs aen boord; alſoo dies te harder nae land fpoeyden, [ 52 ]ſiende geduurig om met verwondering over de groote ſchepen. Hy gebood dan op trommelen te ſlaen, de trompetten te blaeſen, ten einde haer aldus na ſich lokte. Doch ſy, ſulx opvattende tot een teiken des ſtrijds, vervaerdigen alles tot tegenweer. Ondertuſſchen achter haelde 't groot Spaenſche ſchip d'Indiaenſche ſchuit, in welke een hoeten andere ſnuiſtery geworpen wierd. De eilanders, hier door verſet, maekten mijnen, als of een verſoek te land toe ſtonden; maer pakten eerlang met de vlucht haer weg. Colonus dan vervordert de reis, komt onder Paria, alwaer een viſſchers-pink ontdekt. Dit vaertuig was gelaeden met oeſters: welke, wanneer tot ſpijs genuttigt wierden, zijn bevonden vol peerlen te ſteeken. Deſe koſtelijkheid maekte wegens haer overvloed geen waerdije uit. Voor een gebrooken ſchotel en verroeſt mes ruilden de Spanjaerden vier lange [39]peerl-ſnoeren. Zedert in de ſtroom Cumana ter reede geloopen,kreeg verſcheide naekte mannen aen boord, omhangen met goude armringen en peerlen. Deſe deeden bericht, hoe zy 't goud uit de bergen en ſtroomen verſaemelden, en de peerl-oeſters in de naeſt-gelegene zee viſchten. Eenige Spanjaerden wierden aen land heerlijk onthaelt door de koning en des ſelfs ſoon: geleid binnen haer paleis, zijn geplaetſt op banken, konſtig gewrocht uit ebben-hout: geſwind bragten de dienaers allerlei lekkernyen en ſmaekelijke wijn. Maer dewijl de levens-middelen ſchaers omquaemen voor de vlootelingen, en de terwe door vermufdheid hand over hand bedorf, vond Colonus geraedſaemſt den peerl-handel by beter gelegendheid te hervatten. Voort-ge-ſet bevond de zee hoe langer hoe ondieper: ſulx 't jagt naeuwelijx vlot ging. [40]By dit ongemak quam een tweede. d'Oceaen, vol gras begroeid, weigerde doortogt: een ſtroom, diep dartig ellen, breed twintig mijlen, ſtorte uit bogtige oevers met zulk een drift zeewaerd, dat't water hemels-hoog ſchuimde. Nooit liep Colonus grooter gevaer. Hy ſmijt dieſhalven over ſtaeg: en komt den acht en twintigſte van oogſt-maend des jaers veertien honderd acht en negentig onder Hiſpaniola ten anker. 't Lag alhier byſter over hoop. [41]Roldanus Ximenes weigerde d'orde van Chriſſtoffel Colonus te volgen: ſchreef brieven aen de Spaenſche koning, in welke hy den ammirael en ſijn broeder leelijk afmaelde. En deſe ſweegen niet als die den koning vertoonden de vervloekte ſchelm ſtukken van ontucht, diefſtal, moordery en muytery by Ximenes gepleegt: verſochten hulp-benden, ten einde de ſchuldige verdiende ſtraf ontfing. Ondertuſſchen waeren de Ciguauos van haer bergen met wrede voetſtappen, ſterk ſes duiſend mannen, afgeſtapt. Bartholomæus Colonus voerde tachentig voet-knechten en weinige ruiters tegen dit leger aen, [42]welker gedaente meer duivelen dan menſchen vertoonde; want alle liepenſe van den hoofd-ſchedel af tot de knyen toe, met ſwarte vlakken gefchildert op de naekte huid: 't hair, in duiſend tuiten geſtrengelt, ſlingerde over de ſchouwders. Soo haeft de Spanjaerden door de ſtroom meinden te waeden, quamen ſe uit een naby-gelegen boſſchaedje met yſelijk getier gevloogen: ſchooten duiſenden pijlen, om d'over-togt te beletten. Ten zy de Spanjaerden ſich wiſten te bergen achter groote ſchilden, zy hadden meer volk verlooren. Na eenige tegen weer ſetten de Ciguanos boſchwaerd. d'Overwinnaers gevolgt kregen aldaer een vinnige neep, alſoo haer de kleederen, ſchilden, hand-buſſen en lange pieken tuſſchen de ruigten onbruikbaer waeren: daer de Ciguanos als wilde ſwynen door 't geboomt liepen, en meenig Spanjaerd met pijlen velde. Weshalven Colonus af-trekt na Caprono, alwaer de koning Maiobanexius acht duiſend Ciguauos by een had. Niet ſonder gevaer en gebrek hardebolde Colonus drie maenden achter een, eerſy Maiobanexius t'onder-bragt, ende ſijn land-ſchatting afperſte. Degoede dienſten van de gebroeders Chriftoffel en Bartholomæus[ 53 ]Colonus wierden eindelijk niet wel beloont: alſoo de beſchuldigingen des goddelooſen Ximenes by 't Spaenſche hof geloof verdiende, door opruyen van d'hoovelingen; want verkundſchapt wegens de groote ſchatten in de nieuw-ontdekte landen, jookten ieder om zeerſt derwaerds te gaen met eenig opper-bewind, ten einde ſich verrykten. En dewijl Colonus, aen welk de koning 't hoogſte geſach opdroeg, in de weeg ſtond, moeſt die man aen kant geholpen. De toeleg gelukte. Frans Bombadilla word tot ſtaet-volger van Colonus na Hiſpaniola geſchikt met vier zeilen. [43]Naeuwelijx aldaer te land geſtapt, of hy werpt den ammirael en des ſelfs broeder, beide aen handen en voeten gekluiſtert, in twee ſchepen, die nae Spanje af ſtaeken. Alhier ter reede geloopen wierden door's koninx laſt ontſlaekt, en met ſtatelijk gevolg te hoofgeleid: alwaer drie volle jaren ſich onthield. [44]Doch alſoo enkel brande, om nieuwe landen te ontdekken, lichte hy den negende van bloey-maend des jaers vijftien honderd en vier, nevens fijn broeder Bartholomæus, met vier ſchepen d'ankers voor Cadix. Gelukkig liep de togt af tot Hiſpaniola toe; doch alhier door Bombadilla belet aen land te komen, vond zedert d'eilanden Guanixa en Veragua: beloopen van een ſchrikkelyke ſtorm verloor twee zeilen d'andere twee bouwden naeuwer nood zee: de ruimen ſchommelden vol water. Weshalven te rugge na Cuba en Jamaico keert, alwaer een groot deel der vlootelingen door ongemak ſneuvelden. Hier quam by de wederſpannigheid des hopman Frans Poreſius, die ſich met een merkelijk aental bootsvolk in geroofde ſchuitjens der Indiaenen na Hiſpaniola begaf. Weshalven d'eilanders, ſiende Colonus nevens weinige uit-geteerde in onmagt leggen, voor-naemen hem te vermoorden: ten welken einde beletten, dat geen verſch water of eenige eet waeren konde bekomen.[45] En 't had gedaen geweeſt, ten zy ſich diende van een aerdige vond: beduidende namentlijk hoe hy een zoon der maen was: indien zy lijf-togt weigerden, de maene foude wraek nemen, en alle verdelgen: ten welken einde morgen avond ten negen uuren aen-nam een bloedige gedaente. Defe menſchen, onkundig in 's hemels loop, verwonderden haer, als ter geſeider tijd de verduiſtering der maen beſchouwden: weshalven allerley ververſing lieten volgen. [46]Maer Poreſius, die met 't kleine vaartuig geen zee konde bouwen, keerde terugge, van voornemen ſich te dienen van een der ſchepen, voor Jamaico geankert; doch beide waerenſe weinig te vooren in de grond geflaegen. Colonus, hoewel uitermaten verſwakt, trekt Poreſius onder de oogen: en krijgt hem, na een bloedig gevegt, gevangen. Doch aldus eindigde de ſwarigheid niet: ter oorſaek nergens eenig vaertuig te bekomen was, om van Jamaico af te geraeken. Eindelijk word hy eens met d'Indiſche viſichers, die aen-naemen den hof-meeſter Didacus Mendoza na't eiland Dominica Over te voeren: ten einde aldaer twee ſchepen huurde; in welke na Spanje te rugge mogt keeren. De toeleg gelukte. Doch na weinig dagen uit-ruſtens aen 't Spaenſche hof, wierd Colonus overvallen van een ſwaere ſiekte: ſulx, [47]den achtſten der bloey-maend des jaers vijftien honderd en ſes, den geeſt gaf. Ondertuſſchen geraekte 't werk op Hiſpaniola hoe langs hoe meer uit de plooy: alſoo Bombadilla, met Ximenes vereenigt, enkelijk toeleiden, om goud by een te ſchraepen, niet ſonder ondraegelijke quelling der eilanders. De koning Fardinand, hier af verkundſchapt, vaerdigt derwaerds Nicolaes Olanda met dertig zielen. Olanda tot onder-koning gekooren liep na veertig dagen voor Hiſpaniola ten anker. Op ſijn aenkomſt vertrokken Bombadilla en Ximenes. De ſchat van tien honderd duiſend dukaeten en vier honderd Spanjaerden voerden vier en twintig ſchepen na Spanje. Gods wraek volgde de vloot: als welke, eerlang door een yſelijke ſtorm beloopen, nooit tyding over-liet, op wat hoogte gebleven is.
CHriſtoffel Colonus[1], doorgaens (hoewel verkeerdelijk) Columbus genaemt, is gebooren in 't arm dorp Arbizolo, gelegen onder d' heerſchappy van Genua, dicht by Savona. Sijn vader leefde by viſchvangſt op de Middelandſche Zee. [2]Sulx Sebaſtiaen Schroter en nevens hem andere geleerde dwaelen, die Colonus ſtellen herkomſtig uit’t vlekke Cucureum en ’t adelijk geſlacht Piliſtrelli: dewijle Peter Bizarus landſman van Colonus onwederſprekelijk bewijs voor des ſelfs geringe afkomft bybrengt: [3]en onder andere hoe ’t gegemeine-beſt van Genua weigerde te ontfangen de rijke erf-maeking die haer Colonus volgens uiterſte wille na liet, dewijl van geen viſſchers ſoon wilde erven, onaengeſien , wegens 't ontdekken van Hiſpaniola: doorde Caſtiliaenſche koning Ferdinand onder de voornaemtſte adel geplaetſt, en met adelijke wapenen voorſien was. [4]Colonus ſwerfde van kinds been af by de zee: konde meer en gewiſſer opmerking uit wind, weder en ſtroomen nemen, dewijl in de wis-konſt en ſtarren-kijkery boven gemein groote kennis had. Onder andere nam hy acht op deweſtelijke winden,die buiten de Straet Gibraltar, eenige dagen achter een ter geſetter tijd waeyden: waer over verſcheide bedenkingen by ſich voede van een Nieuwe Weereld en gemakkelijke togt derwaerds, gelijk Peter Maria Milaner getuigt. [5]Hy bragt inſgelijx veel tijdſoek met pas-kaerten te maeken: en dewijl de Portugeeſen toenmaels bovenandere landaerd yverden om een vaart lanx Africa na Ooſt-Indien te ſoeken, trok derwaerds: ten einde kennis kreeg van d'Africaenſche Kuſten, ſoo verre onlanx ontdekt waren. Zedert nam Colonus fijn huiſveſting op 't eiland Madera. [6]Alhier komt een vreemde ſaek voor. Frans Lopes de Gomeſa ſteld hetaldus ter neder. Een ſchipper welkers vaderland en naem in't vergeedboek geraekt is, (ſommige nochtans brengen hem te huis in Andaluſia, andere in Biſcayen, andere in Portugal) handelende op de Canariſche en Vlaemſche eilanden, wierd beloopen van een ſtorm uit den ooſten, die hem weſtelijk aendreef voor onbekende kuſten. Door ongemak en honger was het ſcheeps-volk vergaen, op drieman na. Ter naeuwer nood geraekte ’t geraebraekte ſchip binnen Maderaes haven, en de ſchipper ten huiſe van Colonus. [7]Des ſchippers naem meld Aldrete Spaenſch hiſtory ſchrijver: hy noemt hem Alfonſo Sanchiez de Huelva. Deſe binnen weinig dagen af-lijvig, liet Colonus by erfmacking na de pas kaerten ontworpen van ſijn ongelukkige togt. Colonus (dathy aldus‚ en niet Columbus, moet
