Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Corte

‘Corte. ’t Hof’ door Cesare Ripa

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 201-203. Publiek domein.

[ 201 ]

Corte. ’t Hof.

EEn jonge Vrouwe met een ſchoon hulſel op ’t hoofd, gekleet in groen weerſchijn, houdende met beyde handen haer kleed voor op, ſulx datſe de knyen ontdeckt, draegende in de opgelichte ſchoot veele kranskens van verſcheyden ſlagh van bloemen, en met eene van beyde handen houtſe angels aen groene ſyde draeden, leunende een weynigh aen het beeldeken van Mercurius, dat voor haere voeten ſtaet: en aen d’ander ſyde heeftſe twee gulden of yſere boeyen, diemen aen beyde beenen plagh te ſluyten, waer van de keetens oock van goud ſullen weſen, zijnde het aerdrijck, daer zy op ſtaet, ſteenachtigh, doch met veele bloemen beſtroyt, die van ’t kleed af vallen, hebbende loode ſchoenen aen de voeten.
Het Hof is een verſamelinge van Mannen van aenſien, tot dienſt van een treflijck en voornaem perſoon. En alhoewel ick daer van met goede grond, ſoude konnen ſpreecken, van den tijd af die ick van mijn Iongheyd aen, tot deſen tijd toe, daer mede hebbe verſleten, ſoo ſal ick nochtans alleene het lof van eenige verhalen, die daer ſeggen, dat het Hof een Groot-Meeſterſche is van ’s Menſchen leven, een onderhout van de nettigheyt, een ladder van welſpreeckentheyt, een tonneel van eere, een trappe van hoogheyt, een open velt van ommegang en vrientſchap: dat daer leert gehoorſaemen en gebieden, een Vrije en een Slave te zijn, te ſwijgen en te ſpreecken, eens anders wille te volgen en zijne eygen te veynſen, den haet te verbergen datſe niemant beſchadige, de gramschap te verheelen datſe niemant quetſe. Dat daer leert ſtaetigh te zijn, geſpraeckſaem, mild en ſpaerlijck, geſtrengh, geneughlijck, ſaert en lijdſaem, die alle dingen weet, die alles verſtaet, ſoo van de geheimniſſen der Princen als van de macht der Koningrijcken, ’t verſorgen der Steden, van de onderhoudinge der fortuyne: En om alles met een woort te ſeggen, ſo is ’t van alle dingen het eerlijxte en waerdigſte dat ter werld is, waer in ſich al ons arbeit en verſtant grontveſt en verſekert. [ 202 ]Daerom wort zy oock met allerleye ſlagh van kranskens, in ’t opgelichte kleet, afgemaelt, die haere welrieckende hoedaenigheyt, die zy voortbrenght, vertoonen: alhoewelſe in der waerheyt veeltijts aen veelen wort belet, ſoo door de ſchade van haer eygen middelen, als door ſeecker gevaer van eere, en door het geſtadigh quaed vermoeden van datmen de gunſte heeft verlooren, als mede om dat de tijd is verloopen, ’t welck alles door de bloote knye bediet wordt, zijnde naeſt by de plaets daer men de ſchaemte vertoont, als mede door de boeyen, die haer breydlen en verhinderen. Waer over Alciatus aldus ſeyt:

Het ydel Hof temt haer geſind,
Die zy in gulde kluyſters bind.

De bloemen die op de dorre, onvruchtbaere en ſteenachtige aerde geſtroyt zijn, vertoonen alleen de ſchoone ſchijn van den Hoveling, diewelcke konſtiger en gemaeckter is, om ſijnen Heere wel te believen, alſſe uyter natueren is, om ſich ſelve te voldoen.
Het hulſel meeſterlijck op ’t hoofd gemaeckt, is een teycken van ſaertigheyt en hoflijckheyt, en een bewijs van hooge en eedele gedachten.
Het weerſchijne kleed vertoont, dat het Hof oock ſoo veranderlijck is, gevende en wegh nemende in korter tijd, nae haer welgevallen, de goedgunſtigheyt van den Prince, en te gelijck mede alle ſijne middelen, eere en Staet.
Zy hout met d’eene hand de Angelroede aen een groene ſyde draed gebonden, om te vertoonen, dat het Hof den Menſchen, door de hope, vanght, gelijck de Angelroede den Viſch doet.
De loode ſchoenen betoonen, datmen in den dienſt moet ſtatigh zijn, en niet licht beweeght worden, door den wind van woorden, of door t’ſaemenrottingen van anderen, om niet te vervallen in haet, gramſchap, treurigheyt en nijdigheyt, nae den wenſch of genegentheyt van andere luyden.
Zy wort neffens het beeld van Mercurius geſtelt, dat van de Oude voor een beeld van de Welſpreeckentheyt was gehouden, diewelcke men ſiet, dat een geſtadige medegeſellinne van den Hovelingh is.
Zy is van veele perſoonen op verſcheyden manieren geſchildert, nae de veranderingen der Fortuyne, diemen aen haer kan kennen en mercken. Onder andere heeft de Heer Ceſar Caparale van Perugio, een Man van een treflijck verſtand, geleertheyt en ernſthaftigheyt, haer afgemaelt, gelijckmen uyte volgende Dichten eenighſins kan ſien:

Het Hof vvort als een Vrou gebeelt,
Die ’t voorhooft rieckend’ opgeſtreelt,
Met een verſchrompelt aengeſicht,
Seer teeder, ’t groene kleed verlicht.
Die naebootſt Herclis Leeuvven dracht,
Doch haer bedeckt een Eeſels vacht:
De keeten, die haer hals omringht,
Is hart die haer tot traegheyt dvvinght.
Van glas en beeſſems heefts’ een kroon,
En ſit met d’eene voet op ’t ſtroom,
En in ’t bordeel, by ’t licht geſpuys,
Maer d’ander rent nae ’t bedel-huys:
Een penninck daer de Hoop op ſtaet,
Die is haer trooſt en toeverlaet,
Zy vvacht vaſt op het gladde ys:
De tijd vvort oud, beloften grijs.
En of zy ſuyr of vrolijck ſiet,
Zy hoopt vvat groots, maer vordert niet.
Den Vleyaert ſiet zy van ter ſy,
Die ſolt en vverpt haer in de ly,
En blaeſt haer op gelijck een ton,
En ſpeelter mee als een Ballon.
De Muſen brenght hy voor den dagh,
VVaer door ’t hert vvat verlichten magh,
De Deughd eylaes! die leyt verdruckt,
En is door d’armoe vvegh geruckt,
Dies ſlaet zy alles in de vvind,
En draeght een laſt die haer verſlint.
En ’t Avontuyr, dat nimmer ſtaet,
Dat is een ſnoode toeverlaet.
Zy heeft een gulde angelroe,
Met harde en koſtle ſpijs daer toe:
Doch heel onſtrecklijck en verduft,
Is ’t brood verſchimmelt en vermuft.

Anton. Cataldus beſchrijft het Hof aldus:

EEn wanckelbaere Staet, en een te ſnel geluck;
Een ongewiſſe winst, en een gewiſſe druck;
Een leven vol gevaers, een arbeyd vol van ſtrijd,
Daerm’ om den dienst van ’t lijf, wort eer en leven quijt.
Een kercker van ’t gemoed, een ſtrick die ons beknelt,
En daer men vryheyt veylt, om een onſeker gelt,
En daer men ſtraf verwacht in plaets van eerlijck loon,
Dits, dat men in het Hof ſtelt in ’t gemeen ten toon.
Hier heeft Pluymſtrijckery, haer herbergh ingebracht,
Bedrog dat heerſcht by daeg, en Deugde ſchuylt by nacht.
Daer heeft de Nijd een nest, Eergierigheyt haer ſtoel,
Daer loertmen op bedrogh op laegen en gewoel. [ 203 ]
Wie Meeſter is van ’t ſpel, dien eertmen als een Godt,
En een oprecht gemoed, dat wort een ontrou Sott.
En haelt ſoo grooten lof, dat yder een verſucht,
En roept o tijd! o zee’n! ’t is hier een bange lucht.