Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/De Koets of Wagen van Pluto
| ← Koetse of Wagen van Vulcanus, voor het Vier | ‘De Koets of Wagen van Pluto’ door Cesare Ripa | Koets of Wagen van Bacchus → |
| Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 275. Publiek domein. |
De Koets of Wagen van Pluto.
EEn naeckt Man, vreeſlijck in ’t geſicht, met een krans van Cipreſſen om ’t hoofd, houdende in de hand een kleyne ſcepter, en een ſteutel, ſtaende op een waegen met drie raeders, voortgetrocken zijnde van drie vreeſelijcke paerden, waer van het eene, gelijck Boccatius ſeyt, geheeten wort Amatheus, het tweede Alaſtor, het derde Novius. En om dat dit beeld te beeter zy bekent, ſoo ſalmen aen zijn voeten Cerberus ſtellen, gelijck dieſelve plagh geſchildert te werden.
Naeckt wort hy gemaelt om te bewijſen, dat de zielen der dooden, die in ’t rijck van Pluto komen, te weeten in de helle, berooft zijn van alle goed en gemack, gelijck oock Petrarcha ſinght.
Schricklijck wort hy gemaelt, om dat de ſchricklijckheyt wel paſt den geenen die daer geſtelt zijn, om anderen over haere ſchelmerye en bedreven miſdaden te ſtraffen.
Hem wort een Cipreſſe krans gegeven, om dat deſe boom Pluto is toegewijdt, gelijck Plinius ſeght, en d’Oude maeckten van deſen boom kranſſen, om dat het een droeve en treurige boom was, want als die eenmael wierde opgenomen, ſoo wilde zy daer nae niet meer bloeyen.
De kleyne Scepter die hy in de rechter hant hout, bediet dat hy koningh is van de laeſte en alderneederſte deelen des Werrelts.
De ſleutel is het waepen van Pluto, want zijn Rijck is op die maniere als geſloten, datter oock niemant kan van weederkeeren, gelijck Virgilius in ’t vi boeck van zijn Æneas ſeyt: Sed revocare gradum &c.
Maer uyt dees Hel ten Hemel ſtijgen,
Kost arbeyt, ſweet en moeylijck hijgen,
Doch weynigh zijnt, die Iupiter ſoo mint.
De Karre bedied de krullen of kromme wegen, van de geene die daer verlangen om rijck te werden: want Pluto is van d’Oude gehouden voor een God der Rijckdommen. De karre loopt op drie raeders om de moeylijckheyt en ’t gevaer, dat rontom haer is, en om d’onſeeckerheyd van de aenſtaende veranderingen uyt te beelden.
Van drie Paerden, als geſeyt is, wort het eerſte Amatheus dat is duyſter genaemt, om dat daer onder begrepen wort de ſotte overlegginge van ’t verkrijgen, en dat van die geene die ’t weinigh van noode heeft, waer mede de gierige gejaeght en getrocken wort.
Het tweede Paerd heet Alaſtor, ’t welck oock ſwart bediedt, aengeſien daer door de ſmerte, vreeſe en droefheyd, van die geene bekent wort, die daer overweeght, hoe hy altijd ſweeft midden in de perikelen. Het derde Paerd is Novius geheeten, ’t welck beteykent Lauw; waer mede te kennen wort gegeven, dat door de vreeſe van ’t gevaer, de heete brand der begeerlijckheyd menighmael Lauw wort.
De Hond Cerberus met zijn drie opgeſparde kaecken worter aen zijn ſijde geſtelt, om dat hy bewaerder is van de helle, weſende van uytnemende wreedheyt en een verſlinder van alles, waer van Seneca in zijn treurſpel van den raeſenden Hercules gedenckt:
Hier boven quam noch uyt dit hol,
De felle Helhond drieſch en dol,
Die al de zieltjens ſchricken doet:
Iae ’t was een wreed en fel gebroet,
Een dryekop buyten alle maet,
Met bangh geblaf en naer gelaet,
Iae ’t ſtont ſeer yſlijck voor de poort,
Met Slangen om zijn hals geboort:
Daer eene Draeck ter ſyden lagh,
Wiens balgh gaf ſchrickelijck gewagh.