Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Ira (1)

← Benevolenza o Affettione. Goedwilligheyt of Genegentheyt

‘Ira. Gramschap, Toorn’ door Cesare Ripa

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 185-186. Publiek domein.

[ 185 ]

Ira. Gramſchap, Toorn.

EEn jonge Vrouwe, ros van verwe en duyſter van geſicht: en om dat dit paſt totte [ 186 ]hoedanigheyt van toornige Menſchen, gelijck Ariſtoteles in ſijn vi en ix cap. van ſijn Phyſiogn. verhaelt, ſoo ſal zy met breede ſchouders, opgeblaſen kaecken, vierige roode oogen, een rond voorhooft, en een ſcherpe neuſe met wijde gaeten geſchildert zijn, ſoo men ’t kan te paſſe brengen. Zijnde op haeren Helm gewapent met een Beyre kop, die vier en roock uytſpouwt, houdende in de rechter hand een bloot ſweerd, en in de ſlincker een brandende toortſe, heel in ’t root gekleet.
De Gramſchap wort jongh gemaelt, want Ariſtoteles ſeght, dat de Iongelingen haeſt tot Toorn en Gramſchap konnen werden verweckt, en zijn oock vaerdigh om haeren toornigen aenval uyt te voeren, waer van zy dickwijls overwonnen werden. Maer om datſe eergierigh zijn, ſoo konnen zy niet lijden, datſe werden veracht, waerover zy bitterlijck ſullen treuren alſſe bevinden datſe worden gelaſtert.
Het Beyre hoofd ſtaet op ſijnen Helm, om dat dit Dier, boven maeten, tot Gramſchap is genegen, waer uyt dit ſpreeckwoort voortkomt, Fumantem urſi naſum ne tetigeris, dat is, Raeckt den roockigen neuſe van den Beyr niet aen. Als zijnde vol roock en vier, dat daer by geſchildert wort, om dat de Gramſchap een ontſteltniſſe van ’t gemoed is.
De bloote Deegen bediet, dat de Gramſchap de hand haeſtigh aen ’t geweer ſlaet, om ſich te wreecken.
Door de ontſteecken Fackel wort het hert van den toornigen Menſch verſtaen, ’t welck geſtadigh aen, verbrant en verteert wort.
De opgeblaeſen kaecken bedieden, dat de Gramſchap ſich dickwijls ontſtelt, en ’t licchaem verandert door de opſiedinge van ’t bloet, die oock de oogen, als vier, doet ontſteecken.