Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Riforma (2)

← Ri­for­ma. Her­stel­lin­ge, Her­vor­min­ge

‘Ri­for­ma. Her­stel­lin­ge, Be­te­rin­ge’ door Ce­sa­re Ri­pa

His­to­ria. Ge­schie­de­nis­se →

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 199-200. Publiek domein.

[ 199 ]

Riforma. Herſtellinge, Beteringe.

EEn oude Vrouwe met een ſlecht en kort kleet, ſonder eenigh cieraet, houdende in de ſlincker hand een ſnoeymes of ſcheere, in de ſlincker een open boeck waer in deſe woorden geſchreven zijn: Pereunt diſcrimine nullo amiſſæ leges, dat is, de verlooren Wetten vergaen door geen gevaer.
Oud wort zy gemaelt, om dat de Oude, totte verbeteringe en om andere te regeeren, alderbequaemſt zijn. Derhalven verſtaen wy het reformeren of verbeteren te weſen, het goede gebruyck dat nae de Wetten gerecht is, ’t welck door ’t misbruyck der ongebondene Menſchen verwaerlooſt zijnde, daer na wederom in ſijn eerſte ploye wordt gebracht. Beſtaende deſe verbeteringh, voornaemlijck, in ’t uytwendige en inwendige.
Met het ſlechte korte kleed wortſe gemaelt, om dat de koſtlijcke en gecierde kleederen niet alleen teykens zijn van overtolligheyt, maer oock van wiſpeltuyrige gewoonten, en daerom veroorſaecken dieſelve kleeders ſachtigheyt en weeckgebackentheyt, in ’t ouder van ſoodaenige perſoonen, dieſe te overtolligh gebruycken.
Het ſnoeymes is een klaere bediedeniſſe van de verbeteringh: Want gelijck de boomen en tacken, die te overvloedigh waſſen, worden verbetert, wanneer men ’t geene te overtolligh is, weghneemt, en al ’t geene dat den boom van haere kracht berooft. Alſoo neemt de verbeteringh, oock in alle dingen, de misbruycken van de Menſchen wegh, als wanneer men ſich wijder verloopt als de [ 200 ]Wetten toelaeten. Van gelijcken kan men oock van de Scheere ſeggen, die oock het overtollige beſnoeyt en wegh neemt, gelijck een yder bekent is.
Het boeck, vertoont de Wetten en inſtellingen, waer nae de Overtreders moeten leven en ſich verbeteren, en alhoewel, voor ſoo veel haer aengaet, de Wet verlooren is om dat zy die niet onderhouden, maer daer recht tegen doen. Soo vergaen daerom de Wetten ſelf niet in eeniger maniere, gelijck ’t ſelve Lucanus in ſijn iii boeck uytdruckt:

Of ſchoon de Wet al ſchijnt vergaen,
Soo blijft zy vast en eeuwigh ſtaen.

En gelijck door dit boeck, de naegelaten Wetten, nae ’t gebruyck der Ouden, wederom voor den dagh worden gehaelt, ſoo wel in de gewoonten als in ’t gebruyck en maniere van kleedingen, alſo wort by de Menſchen, van nieuws de Deughd, door ’t gebruyck en de ſtaet van de goede regeeringe, herſtelt en verbetert:

Wat Zeeden, Wet en Reeden leert,
Die worden by ’t misbruyck verkeert:
Want ſoo de boom in ’t wilde schiet,
Een rijpe appel geeftſe niet.
Soo oock wanneer de Sonde bloeyt,
Dan leyt de Deughd in ’t hert geboeyt,
Dies moet de ſtraf het ſchandigh kruyd,
Beſnoeyen, datter ’t goed komt uyt.