Wikisource

Rijmbijbel/2 Koningen

< Rijmbijbel

1 Koningen 3 Koningen

f57r

bewerken
Na sauls doot die droeve dinc
Quam gevloen ∙i∙ iongelinc
Uten wighe in cyselech

9730

Ende neech davidte david sprac sech
Wat maren brincstu saul es doot
Ende sine kinder ende menich genoot
Waer bi weetstuut sprac david
Hi antworde ic was in den striit

9735

Ende sach saule vallen in onmachte
Hem rusten up sine scachte
Ende hem naecte der viande scare
Doe seide hi temi com hare
Doot mi du best besneden man

9740

So en slaen mi niet dese honde dan
Ic deet ic was sonder waen
Seker dat hi niet mochte ontgaen
Ic bringedi te liiteken die crone
Ende anders sine cierheit[1] scone

9745

Ebreusche seggen dat die gone
Iongelinc was doahs[2] sone
Ende hem die vader daer saul lach
Doot dat gaf als hiit versach
David te dragen dat hi van desen

9750

Tebet siin vrient soude wesen
Ende doe hi hadde gewiist die crone
Doede hi hem selven daer na die gone
David entie methem waren
Scorden hare cleder te waren

9755

Ende si weenden ende vasten mede
Den dach dure na die wet sede
David die sprac den bode toe
Sech hoe waerstu so coene hoe
Dat du dine hant te dinen onneren

9760

Daets anden sacreerden ons heren
Du doemes di selven dat sal die scinen
Doe hiet hi ∙i∙ vanden sinen
Dat hi den knecht sloege doot
Het was gedaen dat hi geboot

9765

Doe maecte david ene claghe[3]
Van vresen[4] met hantgheslage[5]
Up saulle ende up ionathas
Ende sanc hoe vromelic elc was
Die lieve[6] clagede hidaer naer

9770

Die hadde gewesen menich iaer
Tusschen ionathase ende hem mede
Doe vermaledide hi die stede
Daer meinich starf ende dese tvee
Den hogen berch van gelboe

9775

Sulc scriift dat si te waren
Nuttelic van vruchte waren
Ende si niet ne droegen sint
Sulc scriift datmen niet en vint
No dau no reyn nembermee

9780

Up dat hogeste van gelboe
Daer na voer david te lande
In ebron also als ict bekande
Want hem riet onse here
Daer was hi met groter ere

9785

Coninc vanden gheslachte iudas
Ghesacreert recht als ic las
Die derde ewe neemt hier ende
Die iare hadde als ict bekende
Lx∙C ∙xl∙ ende tve

9790

Lettel min ofte mee
Abner die sauls drossare was
Nam ysobet siit seker das
En sacreerden in manahim[7]
Ende maectene coninc van beniamin

9795

Ende vanden gheslachte van israel
Tien tiden wart torloghe fel
Tusschen dese ii coningen enten haren
Abner quam met ere scare
Ende ioab david drossate mede

9800

Tenen stride up ene scone stede
Daer quamen si ere vorwarden an
Dat van elken die xii man
Souden vechten tusschen den ∙ii∙ scaren
Elc nam den sinen sonder sparen

9805

Ende stacken mitten swerde dure
Daer bleven si alle ter selver ure

f57v

bewerken
Abner vlo ende sine scare
Ioab hadde ∙ii∙ broeder dare
Asael[8] ende abysay[9]

9810

Dese ∙ii∙ ghelovets mi
Waren davids suster kinder sarien[10]
Ende asael dies horic lien
Die was snel gelic den ree
Ende was up abner embermee

9815

So dat abner sprac nu ga
Bet af dat ic di niet en sla
Ende ic ioab niet verwerke[11]
Asael die volgede sterke
Ende vacht up abner met crachte

9820

Doe stac hine dor metten scachte
Die broeder volgede hem al in een
Also lange als die sonne sceen
Ende abner entiesine quamen
Up ∙i∙ berch altesamen

9825

Dus es verscheden elc van andren
Ende elc ginc thuus wert wandren
Tusschen desen ∙ii∙ was lange striit
Mar davis wies talre tiit
Ende isbosets rike nam af

9830

Want het was gods belof
David wan kinder in ebrom
Siin oudste sone hiet amon
Die ander hiet celafus
Die derde absalon wi lesen dus

9835

Dattie scoenste was van live
Die ye quam van ardschen wive
Maad[12] was siin moeder genant
Ende was geboren uter heidine lant
Coninc tholomais[13] was haer vader

9840

Dlant van iessur[14] was siin algader
Die vierde hiet adonias[15]
Entie viifte safachias[16]
Die seste hiet ietram[17]
Inder selver tiit so quam

9845

Abner entie was besmet
In viantscapen iegen ysboset
Want hi bi sauls amie[18] lach
Ende wert sceldende als ict sach
Ghescreven in waren boeken

9850

Doe dede abner vrientscap soeken
An david ende sprac ghelovers mi wel
Aldat lant van israel
Ghemaket dathet di dient
Eist dattu wesen wilt miin vrient

9855

Doe sprac david doe weder comen
Michol die mi es genomen
Entie mi die coninc saul gaf
Ende alle die nide vallen af
Doe sende hi hem weder die vrouwe

9860

Ende abner quam als die getrouwe
In ebrom daer hi was ontfaen
Wel van davite sonder waen
Ende beloefde dat hi wel
Alle die gene van israel

9865

Onder hem soude bringen saen
Doe abner was wech gegaen
Quam ioab ende sine scare mede
Ende hadde met sire vromichede[19]
Vele rovers doot geslegen

9870

Ende brochte den roef gedregen
Doe hi mare vernam van desen
Dat abner daer hadde gewesen
Ende hem die coninc groot ere dede
Sende hi ∙i∙ bode oec mede

9875

Abnerre daer in diere gebare
Als oft van davite ware
Entoe hine hadde daer hi geboot
Sloechmenne mordelike doot
Ende wrac sinen broeder asael

9880

Mar david verdroecht niet wel
Ende togede dat hi ontschuldich ware
Van sulker mort al openbare
Hi sprac mire zuster kinder sarien
Siin mi te hart moetic lien

9885

Teerst dat osboset verhorde
Abners doot ten eersten worde
Wart hi droeve ende also wel
Methem die van israel
Doe waren ∙ii∙ man isn siin rike

9890

Die prencen waren gemeenlike
Over die rovers verre ende na
Rachab[20] ende banaa[21]
Die hadden iegen hem geset
Ende wilden met ysboset

9895

Coninc maken ionathas sone
Want hi comen was de gone
Van coninc sauls oudste kinde
Die ii die isboset niet minde

f58r

bewerken
Rachab ende banaa

9900

Quamen ysboset so na
Dat si den man slapende vonden
Ende oec mede tien selven stonden
Sliep die portwardre mede
Daer quamen si ter selver stede

9905

Ende sloegen den coninc doot
Dat hoeft namen si albloet
Ende brochtent in ebrom davite
Ende seiden sie nu bestu quite
Van hem die stont na diin leven

9910

Nu hort wat hem david sal geven
Ghi hebt seithi uwen here doot
Sonder scout dats quaetheit groot
Dies moetic u doen vanden live
Daer dede hi die valsche keitive

9915

Hande ende voete af slaen
Ende bider kele hangen saen
Ysbosets hoeft dedi graven
In abners graf met diere haven[22]
Yboseth[23] hadde gewesen

9920

∙ii∙ iaer coninc als wi lesen
Doe quamen dysraelsche oude
Te davite ende swoeren hem houde
Ende sacreerden wet dat wel
Coninc te sine van israel

9925

Dit sacreeren leest men ∙iii∙ warf van hem
Talreerst in betlehem
Daer na in ebron also wel
Nu over tvolc van israel
Doe hadde david xxx iaer

9930

Ende ∙xl∙ wet vor waer
Dat hi was coninc van israel
Mar dat suldi verstaen wel
vii iaer over iudas gheslachte
Ende die xv iaer entie achte

9935

Over altvolc van israel
Doet tegader ende rekent wel
So vindire xxx iaer te samen[24]
Hort hoe die zaken quamen
Die coninc david nam siin here

9940

Ende voer winnen met groter were
Iherlin[25] dat sere vast steen
Nochtan wonderde den iebuseen
Mar doe hire vore quam
∙I∙ iebuseen die hiet ornam[26]

9945

Gaf hem up die stede beneden
Dupperste daer si ane streden
Datmen nu heet den tor syon
Mochten si niet lichte onderdoen
Doe beloofde hem die coninc mede

9950

Wie so eerst aldaer ter stede
Sloeghe daer den eersten iebuseen
Hi soude hemgeven over een
Die constavelie[27] vanden here
Doe ginct altoe met groten ghere[28]

9955

Mar ioab was vor die partien[29]
Ende wan die constavelie
Dus wan david den tor al dare
Ende verdreef verre ende nare
Uut alder stat die iebuseen

9960

Ornam blever ende el ne geen
Doe veste david bet die stede
Die oestside hiet hi mede
Davids stat ende maecte wale
Daer in ∙i∙ coninclike zale

9965

Van tyren die coninc yram
Sende hem ceder hout als ict vernam
Ende temmermanne die consten houwen
Doe trouwede david meer vrouwen
Ende wan in iherusalem

9970

Noch ∙xl∙ sonen an hem
Iherusalen hiet eerst iebus
Melchisedech wi lesent dus
Die gaf hem den name zalem
Doe hiet david iherusalem

9975

Die filistiene traken tesamen
Doe si horden ende vernamen
Dat david ende nieman el
Coninc ware in israel
Ghemeenlic sochten si him

9980

In dat lant van rafahim[30]
Niet verre van iherusalem
David quam ute iegen hem
Also als hem god geboet
En sloeger menigen te doot

9985

Hi was blide die ontvlo
Ende haer afgode lieten si do
Some van selvere ende van goude
Die nam david met ghewoude
Ende smaltse ende hiltden scat

9990

Ander warf quamen si na dat

f58v

bewerken
Intselve dal ende brochten mede
Haer afgode daer ter stede
Ende david nam uphem den striit
Ende verwanse daer ter tiit

9995

Alshi te voren hadde gedaen
Dus waren si verwonnen saen
Ende tote gasen oec verdreven
Dat si thoeft niet up en heven
David dede daer na maken

10000

∙I∙ tabernacle van dieren zaken
Daer hi darke in setten soude
Ende somighe cortine oude
Die moyses entie sine
Hadde gemaect in die woistine

10005

Mar die columme ende andre cierhede
Hilt hi besegene[31] tere ander stede
Ende voer om darke van dan
Hi nam xxx dusent man
∙I∙ goet man hiet aminadap[32]

10010

Hadder af die heerschap
David namse met sine magen
Ende settese up ∙i∙ wagen
Aminadaps ii oudste kinder
Menden bede den wagen ginder

10015

Ayoth[33] ende oza[34] hordicse nomen
Ende waren beide van levi comen
Oza ginc achter aioth voren
David ende dandre als wiit horen
Haerpten daer voren ende speelden sere

10020

Ende loefden sere onsen here
So dat die wagen storten soude
Oza die vernam wel houde
Helt die arke mar altehant
Verdrogede hem die rechter hant

10025

Daer hise mede soude hebben gedragen
Alse hem die vader hadde gewagen[35]
Ende hi bleef uptie stede doot
Nu mogen si hebben vrese groot
Die ten lichame gods nu gaen

10030

Vule besmit mit sonden saen
Dattie ziele becopen sal
In darke was niet anders al
Dan aarons roede ende manna
Entie wet gods nu mercter na

10035

Dat oza bleef daer omme doot
Dat hi onwerdic ende albloet
Sine hand an die arke dede
David die ontsach hem mede
Diese in siin huus wilde hebben geset

10040

Ende voeretse teens huus hiet obet[36]
Entie was comen van levi
Der was soe ∙iii∙ maent seitmen mi
Doe deedse david saen na dat
Bringen in siin eigiin stat

10045

David ginc harpen ende singen
Daermen die arke soude bringen
Sauls dochter michol die sach
Daer soe te haren venstre lach
Dat david voer die arke spranc

10050

Ende harpte ende sanc
Dat hadde hare onwert mede
Doe darke was aldaer ter stede
Gheset was daer offerande gedaen
Ende dat volc al wel ontfaen

10055

Teerst dat hi in siin huus quam
Bespotten michol ende was gram
Si seide hoe eerlic[37] siin spel
Togede die coninc van israel
Alst ware ∙i∙ ribaut[38] ontcleet

10060

David antworde dient was leet
Ende seide voer gode willic spelen
Ende mi oetmoedigen in velen
Die mi vor dinen vader coes
Om dit spot en hadde altoes

10065

Michol geen kint ende starf
Ende mit hare die vrucht bedarf
Michol bediet die oude wet
Die synagoga die es besmet
David bediet marien kint

10070

Die van hem wert geboren sint
Dat soe sach in iherusalem
Ihesum naect soe spotte met hem
Ende hilden over enen ribaut
Bedi wart soe also benaut

10075

Dat soe daer na bleef kindeloes
Dats sonder vrucht die altoes
Tehemelrike niet comen mach
Mar up haren lesten dach
Leesmen dat michol kint gewan

10080

Ten ioncsten dage hout u daer an
Sal haer dye synagoge bekeren
Ende houden an die wet ons heren

f59r

bewerken
Ende so sal comen vrucht van hare
Want altemale die iodsche scare

10085

Bliift behouden het moet wesen
Dit meent die ieeste die wi lesen
Doe davit sat in sine sale
Tevreden utermaten wale
Ende sine viande lieten rusten

10090

Begonste hem in sine harte lusten
Te makene een huus ons heren
Darke in tesetten thare eren
Met hem was nathan die prophete
Hi dede vele bi sinen gehete[39]

10095

Nachts sprac god seit dese vite[40]
Nathan sech den coninc davite
Dat hi miin huus te maken hoede
Want hi es besmet mit bloede
Siin sone die na hem sal siin here

10100

Sal maken ∙i∙ huus in miin ere
Ic sal vast maken ewelike
Siin sitten[41] ende siin rike
Hi sal miin kind siin ende ic siin vader
Bi desen worden wilmen algader

10105

Seggen dat salmon si behouden
Doemen dit seide davite den ouden
Nochtan so wart hi harde vro
Ende dankets onsen here aldoe
Dat siin kint van gode telone

10110

Na hem soude dragen crone
Doe sloechi die filistiene echt
Ende nam hem die macht ende drecht
Dat si hadden in israel
Den moabiten also wel

10115

Nam hi hare macht ende haer lant
Ende maketse eygin altehant
Van live ende van goede mede
Ende sloechse met groter mogenthede
Azadeser[42] den coninc dar na

10120

Die droech crone in saba[43]
Die van damasch ende van surie
Holpen des conincs partie
Esaus gheslachte van ydumeen
Dier sloech david menich een

10125

xviii∙M wet voer waer
Ende xii∙M dat es waer
Ende maecte eygiin ydumea
Daer wart vervult dat rebecca
Te voren van gode hadde verstaen

10130

Dat doudste soude siin onderdaen
Den ioncsten dat sprac god ter moeder
Esau was douste broeder
Ende daer af quam ydumea
Iacob wert geboren na

10135

Daer tvolc van israel af quam
Diese eerst i eygiindome nam
David brochte met gewout
In iherusalem selver ende gout
Dat hi uptie viande wan

10140

Ende offerde onsen here dan
Ende coper van corinten mede
Daer salmon wilen up dede
Maken die cyerheit vanden temple
Daermen hier na af sal horen exemple

10145

Daer na nam hi misiboset[44]
Ionathas sone ende heeftene geset
Te sine broeder in sine zale
Want siin vader verdienets wale
Nu starf die rike coninc naas

10150

Die van amon coninc was
Ende die tien tiden onthelt[45]
Doe hi ontvlo sauls gewelt
Amon die ontfinc die crone
Naas sone ins vader trone

10155

David sende boden met rade
Tehem ende bat dat gestade
Die vrientscap bleve ende maende das
Also alse in naas live was
Mar die princen mesrieden sere

10160

Amon den coninc haren here
Ende seiden david sent om spien[46]
In dat lant ende doet besien
Daer dede hi davids boden scande
Dat si met lachtren quamen te lande

10165

David balch om dese zake
Ende sette hem ter wrake
Doe amon sach dat al israel
Ende david up hem was fel
Hurdi al tvolc van surien

10170

David sende met sire partien
Ioab die voer doe up rabat[47]
Dat was hare alre vaste stat
Die van surien hilden tvelt
Die ander die stat met gewelt

f59v

bewerken

10175

Ioab sciet siin here bedi
Die helft gaf hi abysay
Sinen broeder ende helt die helft
Uptie surien wan hi tvelt
Die lieten hem met swerde iagen

10180

Doe dat die van amon sagen
Voer si voren abysay mede
Ende ontvoeren[48] in hare stede
Doe kerde in iherusalem
Ioab ende al siin volc met hem

10185

Die van surien volgen dies
Dat si hadden dat verlies
Ende namen ∙i∙ mere here
Davit sette hem ter were
Ende sloegher ∙xl∙ dusent man

10190

Daer na maecten si pais nochtan
Den nieuwen iare doe tcoren ende gras
Te sinen eersten comen was
Dede david met groter weren
Dlant van amon destrueren

10195

Ende beleggen oec rabat
Selve bleef david in die stad
Eens dages ginc hi in sine zale
Ende sach ∙i∙ wiif volmaect wale
Ende hiet bersabe urias wiif

10200

Die met fonteynen coelde haer liif
Ende wart met hare minnen bevaen
Ende namse ende kinnetse[49] saen
Entie vrouwe ontfinc
Doe david wiste die dinc

10205

Dedi urias ombieden
Die voer rabat lach mitten lieden
Om dat hi wilde openbare
Dat hi waende dat tkint siin ware
Mar doe urias ten coninc quam

10210

En wildi niet als ict vernam
Met sine wive slapen gaen
Hi seide ic sach die arke staen
Up tvelt ende ioab liggen up teerde
Ende gods here met groter werde

10215

Soudic dan gaen te minen wive
Dit wort roefden van den live
Want david hem lettre gaf
Ende screef ioab daer af
Dat hine sette inden swaersten stoet

10220

Daer hi ember bleve doot
Dus keerde urias metten brieve
Ende bleef doot voer die heidine dine
Also als david daer geboet
Dese man bleef wel doet

10225

Bersabe verhorde die mare
Dat haer man verslegen ware
Doe bewenetse na de zede
Daer na trouwerse david mede
Doe sende god ten david den man

10230

Sine prophete natan
Diene scalt ende seide keitiif
Du heefs geroeft urias wiif
Ende heefsten verslegen mede
Om te decken die dorperhede

10235

Bedi sal altoes onder tsweert
Dien gheslachte siinhier achterwaert
God sal upti doen risen plage
Van dinen huse in corten dage
Doe antworde david saen

10240

Ic hebbe in gode mesdaen
Daer ginc hi ute sinen trone
Sitten uptie erde onscone
Hi en scaemde hem niet voer die liede
Te liene wat hem mesciede

10245

Ghelic als ∙i∙ gelovich man
Doe sprac die prophete nathan
God heefti dine sonden vergeven
Dine verlies no rike no leven
Mar tkint bestervet sonder keren

10250

Du heves die viande ons heren
Den name gods doen lachter spreken
Die heidine seggen in hare treken[50]
Hi es onrecht die god van israel
Dat hi saulle was so fel

10255

Ende david meer heeft misdaen
Nochtan laet hi siin rike staen
David bad gode vor dat kint
Het starf en diede twint
Doe doot was maecte hi hem vro

10260

Des wonderde den menigen do
Ende seide du en aets twint
Ende weendes doe leefde tkint
Alst doot es laetstu varen dat
David sprac ic weende bat

10265

Doet leefde nu eist doot
Min wenen holpe clene no groot

f60r

bewerken
In cans weder geroepen niet
Ic sal hem volgen alst god gebiet
Daer na wonnen si ∙i∙ kint tesamen

10270

Dat hiet salmon bi namen
Betsabe ende david haer man
Dat hilt die prophete nathan
∙I∙ kint wonnen si hiet ycida[51]
Ioab vacht up rabat daer na

10275

So dat hi davite comen dede
Ende seide here neemt up die stede
Datmen mi niet den zeghe tie[52]
David nam up die stede vrie
Melcon[53] haren god nam hi die crone

10280

Die diere van goude was ende scone
Daer in staende diere stene
Selve maecti daer af ene
Daer hi in sette ∙i∙ sardone
Men wiste so diere no so scone

10285

Int lant van amon dandre steden
Brac hi al met mogentheden
Ende dede die liede vanden live
Kinder man ende wive
God geselde david om tgone

10290

Amon davids oudste sone
Minde absalons suster siins broeders
Die comen was na absalons moeder
Ende amons halve suster was
Thamar hie soe als ict las

10295

Hi maecthem siec om dat hi woude
Dat soe siins plegen soude
Ende doe soe hem heimelic was bi
Seidi suster lech bi mi
Ende wasser daer met crachte mede

10300

Ende aldaer ter selver stede
Verhaethise[54] ende stacse uut[55]
Doe ginc soe wenende overluut
Ende hevet absalone geclaget
Die swiget entie dinc verdraget

10305

Over ∙ii∙ iaer maecte absalon feeste
Ende bat met hem alle die meeste
Sine broeder des coninx kinder
Amon die quam mede ginder
Inder feesten dedi saen

10310

Sinen broeder daer verslaen
Ende dandre ontvloen met vare
Alse david quam die mare
Van sinen sone was hi onvro
Mar absalon die ontvlo

10315

Te tolomayse[56] sinen oude vader[57]
Dlant van iessur was siin algader
Doch dat hi versoende daer naer
Die ieeste seit ons vorwaer
Dat nie en was so scone liif

10320

Ghewonnen an manne van wiif
Alse abaslon davids sone
Siin haer was hi te corten gewone
Dat cochten die vrouwe so diere
In const gheseggen in gere maniere

10325

Teerst dat absalon versoent was
Begonsti hem te pinen das
Hoe hi den vader verdreve
Ende selve coninc bleve
Hi brochte liede an sire side

10330

Dies wilden ende dies waren blide
Ende met hem in ebron voeren
Daer si hem hulde swoeren
So dat hi hadde ∙i∙ grote scare
Als den vader quam die mare

10335

Rumdi iherusalem die stat
Want hi ser ontsach al dat
Verliephine daer dat hine hadde vermort
Ende al dat was in die port
Dus streec hi uut ende alle die sine

10340

Om tontvliene in die woistine
Barvoet was hi ende sine scare
∙x∙ amien[58] liet hi dare
Die wachten souden sine zale
Die arke dedi ten male

10345

Met hem den leviten dragen
Om dat hi raet an gode wilde vragen
Mar god antworde niet
Mettien david die arke liet
Weder voeren in die stede

10350

Hi sprac ic entie mine mede
Sellen in die woistine vlien
Die dinc die in die stat gescien
Seldi mi heimelic ombieden
Doe quam hi met sine lieden

10355

Daerne ∙i∙ versach hiet semey[59]
Sauls na maech[60] was hi
Die wierp na hem moddre ende stene
Ende gaf hem menigen vloec onrene

f60v

bewerken
Hi riep nu ga wech bloedig man

10360

Nu slaen di diene sonde dan
Die du ansaule heefs gedaen
Abysai wilden doot slaen
David seide laet dit bliven
Miins selves kint wil mi ontliven

10365

Wat wonder eist van desen man
God senddene hare[61] dan
Om dat hi mi soude vloeken
Nu moete god miins lachters roeken[62]
Een vroet man die thusi[63] hiet

10370

Daer hem david mede beriet
Dicke als hiis hadde te doene
Die quam ende reet tote absaloene
Mar het was bi davids rade dan
David sprac als ∙i∙ wiis man

10375

Ganc wes mit absalon sonder baraet[64]
Ende score acytofels[65] raet
Acytofel was dats bekant
Absaloms raet davids viant
Te iherusalen indie stede

10380

Ende groeten over coninc mede
Absalon antworde saen
Wan werstu met dinen vrient gegaen
Thusi seide ic bens met hem
Dien aldie van iherusalem

10385

Ende god ten coninc heeft vercoren
Als ic dinen vader te voren
Diende willic di dienen mede
Absalon ginc daer ter stede
An daavids amie liggen saen

10390

Datmen te bet moge verstaen
Dat hi den vader ware fel
Aldus riet hem acytofel
Die davite haete in allen doene
Doe seidi tote absaloene

10395

Ic neme best xii dusent man
Ende volghe dinen vader an
Hies moede ic salne lichte ontliven
Dus sal al tvolc andi bliven
Absalon sprac roep thusi

10400

Ic wille hi ten rade si
Thusi sprac dits de raet miin
Diin vader entie met hem siin
Siin starc ende van groter were
Sloegen si yeman up diin here

10405

Tvolc mochte al verroeren[66] daer ni
Mar hore dits de raet van mi
Men sal al israel ombieden
War so yeman es van sinen lieden
Ende hem alle de sinen bestaen[67]

10410

Dus en machiis niet ontgaen
Daer wart thusis raet gepriset
Mar thusi heeft dat gewiset
Diet davite daden te verstane
Doe vlo david over die iordane

10415

Eer die dageraet wert clare
Doe acytofel wart geware
Datmen sinen raet niet dede
Wisti wel die waerheit mede
Dat david soude sekerlike

10420

Weder comen in siin rike
Ende gheweldich werden slands
Dies vervaerdi hem te hands
Absalon gaderde siin here
Upten vader met groter were

10425

Ende voer over die iordane
Conincstavel maecti daer ane
Amasa in ioabs stede
Over al siin here mede
Abigayl was siin moeder

10430

David was selve haer broeder
Dat volc dat woende over die iordane
Dat trac meest davite ane
Ende daden hem ere mettien
Scaerde david siin here in drien

10435

Alse die sone up hem quam
Die ene scare ioab nam
Dander abysay siin broeder
Sernia was hare beider moeder
Die derde scare was beset

10440

Mit enen hiet hethi van geth[68]
Dies wilde david met hem varen
Si seiden du en salt te waren
Men rekent diin liif allene
Voer ∙x∙ dusent man gemene

10445

Om ons sellen si niet vele geven
Si staen alle na diin leven
Ende doe tvolc porten began
Omtrent vii dusent man
Seide david daer si ute traken

10450

Hoet mi boven alle zaken

f61r

bewerken
Absalon miin kint vander doot
Dies dages was die wiich groot
By effraym den foreeste
Dat daer bleven vanden beeste

10455

Vele meer doot dan vanden swerde
Absalons volc vlo sine vaerde
Ende lieter xx∙M man
Absalon nam die vlucht daar an
Bloets hoefs up ∙i∙ muul geseten

10460

So scone man wildiit weten
Ne wart nie van wive geboren
Onder ∙i∙ eke als wiit horen
Quam hi bloets hoefs gereden
Dat dede hi al van contheden[69]

10465

Siin haer sat gesparst[70] wide
Metten winde an elke side
Ende vloech daer die wint geboet
Want so scone was ende so groot
Dat verwarrede in die telgen

10470

Entie muul dies mosti belgen[71]
Daer hi up sat ontliep hem dane
So dat ioab quam te verstane
Dat hi daer hinc ter avonture[72]
Doe staken met ii speren dure

10475

Sine knapen ende namen na dit
Ende worpen in ∙i∙ diepen pit
Ende droegher up ∙i∙ hoep stene groot
Dus bleef absalon daer doot
Dat volc datmet hem was int here

10480

Vlo thuus wert met groten ghere[73]
Mar doe david wiste die mare
Dat siin kint verslegen ware
Weendhire omme hi hadt gemint
Ende seide absalon lieve kint

10485

Ocht ic sterve mochte vor di
Al tvolc was vervaert bedi
Ende dorste niet comen in die stede
Eert hem ioab weten dede
Ende seide wilstu dus begeven

10490

Die di heden behilden bleven
Du mins die gene die di haten
Ende dine vrient wiltu laten
Sprec vriendelic dinen vrienden an
Ocht metti en bliift geen man

10495

Aldus bliifstu al verdreven
Dus heeft david dwenen begeven
Die gene die met absaloene
Hadden gesiin in genen doene
Pensden om davids weldade

10500

Ende worden alle dies te rade
Dat si halen souden hem
Weder in iherusalem
Si daden sweren daer davite
Dat hi ioab soude quite

10505

Vander constavelie maken
Ende amase bevelen die zaken
Dus keerde david thuus waert
Semey die was vervaert
Ende na hem geworpen hadde stene

10510

Ende bad genade met wene
Abysay wilden hebben ontlivet
Mar david wille dat blivet
Doe ontfingen al israel
Mar ∙i∙ syba[74] was hem fel

10515

Ende versprac den coninc onsachte
Mar die vanden ioedsche geslachte
Leeden met groter mogenthede
Te iherusalem in die stede
Die wiif daer absalon bi lach

10520

Dede david uptien dach
Hi hiet amasa gaderen there
Alte gader daer ter were
Ende syba volgen die hem fel
Maecte die van israel

10525

Amasa dede dat david hiet
Mar te tiit en quam hi niet
Doe sprac david an abysay
Mine knapen nem metti
Ende volge mi vaste syba na

10530

Dat hi ons niet ontga

f61v

bewerken
Abysay nam met hem
Dat starcste volc van iherusalem
Ende amasa quam hem teghemoete
Dien begaedde[75] ioab onsoet

10535

Want hi heeft dien vermort
Hi ende abysay voeren vort
Ende belagen den valschen syba
In ∙i∙ stat hiet abela[76]
Die porters maecten ∙i∙ verdinc[77]

10540

Datmen ginder syba vinc
Ende worpen ioab dat hoeft neder
Dus keerden si ten coninc weder
Daer gaf david die constavelie
Echt ioab van sire partie

10545

Echt wert david vechtende mee
Up dat volc van filiste
Daer hi so vacht als ict las
Dat hi bina gevlone[78] was
Doe versach dat ∙i∙ gygant

10550

Hiet iesbidenop[79] als ict vant
So was siin broeder golias
Van vader ende moeder siit seker das
Hi hadde daer den coninc doot
Mar datter abysay tusschen scoet

10555

Ende versloech daer dien viant
Orpha[80] als ict vant
Droech iiii gigante lese wi
Iesbidenop ende sephi[81]
Ende golias dit waren drie

10560

Den vierden hordic nomen nie
Mar xii vingeren ende xii teen
Hadde die gene wet voer een
David sloech goliase doot
Die so starc was ende so groot

10565

Sire zuster sone abysay
Sloech den andren lesen wi
Die vierden sloech davids broeder soene
Dat was als wi lesen degone
Met xii vingeren ende xii teen

10570

Ionathas wet voer een
Davids neve diene versloech
Davids gheslachte was strc genoech
∙I∙ hiet effron[82] van davids magen
Dus horic iosefus gewagen

10575

Daert al vlo van sire side
Bleef allene in den stride
Ende vellede der viande sovele
Dat si vloen in den niit spele[83]
Mar dor die vrese die david

10580

Hadde gehadt in genen striit
Van iesbidenop den gygant
Swoeren desine altehant
Dat hi nembermeer ingenen tiden
Soude vasren tenigen stride

10585

Want sine doot ware al te fel
Alle dien van israel
Doe david in elke side[84]
In rusten was van allen stride
Maecti den zouter[85] zonder waen

10590

Daer hondert en ∙L∙ salme in staen
Ende ii dusent verse en sesse
Dus eist geset in ware lesse
Ende menich instrument van musike
Daermen scone up mochte striken

10595

Om gode te diene van hemelrike
Wart geseit van den coninc rike
Nu hort bi davite waren
Die starcste vander iodscher scaren
Die bi daghe ende bi nachte

10600

Van sinen live hadde de wachte
Xxxvi ware uut vercoren
Mar die sesse gingen te voren
Ende van den sesse wasser drie
Ut genomen ghelovets mie

10605

Die eerse die hiet nesboas[86]
Diere ccc als ict las
Met ∙i∙ haecs[87] liede versloech
Dit was vromicheit[88] genoech
Eleazarus[89] hiet dander sterke

10610

Davids oems soen als ict merke
Die sloech so vele tenen tide
Die filistene tenen stride
Dat hem die rechterhant ende tswaert
Tegader bestorven[90] waert

10615

Ende hie di hant oec niet en conde
Ondoen in ene lange stonde
Die derde symeya[91]
Doe althere vlo verre ende na
In enen striit alsmen ons telde

10620

Bleef hi allene upten velde
Slaende doot die filistiene
Bi hem wonnent de sine so siene

f62r

bewerken
Dat si des daghes wonnen tvelt
Die iii waren van meester gewelt

10625

Van den andren gelovets mi
Was die eersten abisay
Ioabs broeder seruien[92] kint
Davids neve alsmen vint
Die met sine scachte verwan

10630

Ende doode wel ∙ccc∙ man
Nochtan en mochti niet indien
Gheliken den eersten van den drien
Banaia[93] die was na desen
Die ∙ii∙ prince als wi lesen

10635

Van moab mit eren verslouch
Ende ∙i∙ gygant groot genoech
Die lachter onsen heren sprac
∙I∙ andren hi oec dur stac
Die hadde in die hant ∙i∙ scacht

10640

Ende doden met groter cracht
Ende banayas ∙i∙ roese[94] mede
Doch bestonthine met groter stouthede
Ende wert nachts met hem gemene
Ende versloegen daer allene

10645

Oec sloech hi ∙i∙ liebaert[95] doot
∙I∙ snee was gevallen groot
Entie liebaert was gevallen
In ene cysterne [96] hore wi callen
Dat gat was metten snee bedect

10650

Banayas was sinen wech gerrect
Ende horde gremmen den liebaert
Doe bestont[97] hine metter vaert
Ende sloegen met ∙i∙ stocke doot
Dat was hem ∙i∙ eere groot

10655

Die derde was sobocay[98]
Die slouch den gygant sefi
Dese iii hadden manheit[99] groot
Noit man kinde haer genoet
Die filistiene hadden belegen

10660

Alle die gange[100] vanden wegen
Die gingen te betlehem
Doe was in iherusalem
Waters berste[101] in gere tiit
Doe sprac die coninc david

10665

Ende prufde die edele fonteine
Die so scone was ende so reine
Van betlehem die vor die port stoet
Hi begeretse in sinen moet
Doe ginc dese sobocay

10670

Banayas ende abisay
Mids dor die viande met stride
Ende halden water in dien tide
Ende voeren weder vechtender hand
Noit was selke daet bekant

10675

Ende gaven davite die fonteine
Hi en wilder groot no cleyne
Hi seide wat sal ic keitive
Den anxt drinken van uwen live
Hi stortese gode te offeranden

10680

Ende dankeths hem met beiden handen
Dat die iii genesen waren
Van alder heidine scaren
Marie die maget reyne
Es dwater van deser fonteyne

10685

Dat david so sere begheerde
Eer some quam up deerde
Begaerde haer coemst menich man
Die ic genomen niet en can
Die iii die twater haelden mede

10690

Bedieden die drievoudichede
Ende god in iii persone
Bi wies cracht dattie scone
Maria ter werelt quam
Dat david dat water nam

10695

Ende hiis niet dranc min no mere
Mar hi offert onsen here
Bediet dat die moeder ons heren
Haer van manne soude keren
Ende gode gheoffert wesen

10700

Dit meent die ieeste die wi lesen
Dese vi daer wi af tellen
Waren die starcste ghesellen
Van des conincs davids here
Doch was hi van der meester were

10705

Selve die coninc davit
Ende starcste in alden striit
Die goedertierenste onder die liede
Ende onder sine meyseniede
Entie sachte diemen wiste

10710

Mar onder sine vianden in twiste
Entie vreselixt in gevechte
Ende als hi sat int gherechte
Was nieman simpelre no wreder
No die ondaer wrac gereder

f62v

bewerken

10715

Hier na verhorde david
Ende ioab daer ter tiit
Dat hi tellen soude wel
Alle die van israel
Dies en wildi ontberen niet

10720

Ioab dede datmen hem hiet
Om dese hovaerde so balch god
Want elc na moyses ghebod
Die daer was ghetelt van den bode
Was sculdich sine offerande gode

10725

Ende dit en was daer niet gedaen
Die coninc david hevet verstaen
Ende bad onsen here daerave
Dat hi hem die missdaet vergave
Mar onse here sende na dat

10730

Sinen prophete die hiet gat[102]
Ende seide kies vanden drien
In diin rike so sal gesien
∙I∙ hongher die sal staen vii iaer
Ochtu salt iiii[103] maende dernaer

10735

Voer dine viande vlien
Oft in diin rike sal gescien
Grote starfte al dure ∙iiii∙[104] daghe
Nu kies hier af ∙i∙ plaghe
Doe pensde die coninc davit

10740

Wart dat hi core die hongher tiit
Dies ontgingen wel die rike
Die arme bestorvent ghemeenlike
Core hi te vliene sonder were
Dat ware verlies vanden here

10745

Ende hi mages al wel ontgaen
Want die starcste bi hem staen
Dachterste plage coes hi gemene
Hem enten volke groot ende clene
Hi sprac hi wilde hem bekeren

10750

In dontfermighe hant ons heren
Doe sende god ten selven daghe
Int volc van israel die plage
Buten iherusalem so storven dan
Des dages lxx dusent man

10755

Die die ingel alle doot sloech
Mettien hi die hant verdroech
Voer iherusalem die stede
Om dat volc te slane mede
Hi scont ter stede als ict vernam

10760

Daer daer te voren abraham
Ysaacke hadde onderhanden
Gode te gevene tere offeranden
David die saggen saen
Met ∙i∙ bloeten swaerde staen

10765

Ende riep ic was die misdede
Kere dine hant entinen onvrede
Upmi ende up die mine saen
Dit volc en heeft niet mesdaen
Om dese biechte van dese sonden

10770

Dat hi hem selven tien stonden
Schuldich gaf vor gode al bloet
Ontfermets gode ende verboet
Dien ingel mee volcx te slane
Entie ingel keerde hem dane

10775

Gad die prophete seide davite
Wiltu wesen der plage quite
Maec daer du sages den ingel staen
Gode ∙i∙ outaer teeren saen
Die coninc deet altehant

10780

Hi cochte saen dat selve lant
Ende maecter enen outaer
Ende offerde onsen here daer
Gad die prophete seide mede
Dat aldaer ter selver stede

10785

Ons heren tempel soude wesen
Indie tiden als wiit lesen
Was die tabernacle ons heren
Die moyses met groter eren
Maecte ende sinen outaer

10790

In gabaon wet vor waer
Mar die arke hadde met hem
David in iherusalem[105]

Nota's

bewerken
  1. ↑ cierheit: sieraad, kostbaarheid; volgens 2 Sam.2:10 een armband.
  2. ↑ doahs: Doëg (Vulg. Doec; Hist.Schol. Doeg), opzichter over de herders van Saul. Bijbel: 1 S 21:7, Hist.Schol. Lib.I Reg. Cap.XXII
  3. ↑ claghe: klaagzang, treurlied
  4. ↑ vresen: is versen in andere handschriften.
  5. ↑ hantgheslage: Het tegen elkaar slaan van de handen ten teken van diepe rouw of hartstochtelijke smart
  6. ↑ lieve: Vriendschap, genegenheid, liefde.
  7. ↑ manahim: Machanaïm (Hist.Schol. Manaim), plaats in Gad. In 2 S 2:8 is sprake van per Castra. Bijbel: Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.III.
  8. ↑ Asaël (Vulg./Hist.Schol. Asael), broer van Joab en neef van David. Bijbel: 2 S 2:18, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap. III
  9. ↑ Abisai (Vulg./Hist.Schol. Abisai), broer van Joab en zoon van Davids halfzuster Seruja. Bijbel: 1 S 26:7, Hist.Schol. Lib.I Reg. Cap.XXV
  10. ↑ sarien: Seruja (Hist.Schol./Vulg. Sarvia), halfzuster van David. Bijbel: 2 S 2:13, Hist.Schol. Lib.I Reg. Cap.XXV
  11. ↑ verwerken: Tegen zich innemen; zich onmogelijk maken ten opzichte van.
  12. ↑ maad: Maäka (Vulg./Hist.Schol. Maacha), dochter van Talmai (koning van Gesur) en een van de vrouwen van koning David. Bijbel: 2 S 3:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  13. ↑ tholomais: Talmai (Vulg. Tholomai; Hist.Schol. Tholmai), koning van Gesur. Hij was de vader van Maäka (een vrouw van David). Bijbel: 2 S 3:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  14. ↑ iessur: Gesur (Vulg./Hist.Schol. Gessur), klein Aramees koninkrijk aan de noordoostelijke grens van Israël. Bijbel: 2 S 2:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  15. ↑ adonias: Adonia (Vulg./Hist.Schol. Adonias), zoon van David. Bijbel: 2 S 3:4, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  16. ↑ safachias: Sefatja (Vulg. Safatias; Hist.Schol. Saphatia), zoon van David en Abital. Bijbel: 2 S 3:4, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  17. ↑ ietram: Jitream (Vulg. Iethraam; Hist.Schol. Jetthraam), de zesde zoon van David. Bijbel: 2 S 3:5, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  18. ↑ amie: geliefde, concubine
  19. ↑ vromichede: Moed, dapperheid, stoutheid, heldhaftigheid.
  20. ↑ rachab: Rekab (Vulg./Hist.Schol. Rechab), moordenaar van koning Isboset van Israël. bijbel: 2 S 4:2, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.VI
  21. ↑ banaa: Baäna (Vulg./Hist.Schol. Baana). Hij was broer van Rekab en samen met deze moordenaar van koning Isboset. bijbel: 2 S 4:5-7, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.VI
  22. ↑ haven: giften, gaven ??
  23. ↑ yboset: verschrijving van ysboseth
  24. ↑ rekent wel: Maerlant heeft hier niet wel gerekend: in vers 9930 zegt hij dat David 40 jaar geregeerd heeft en dan somt hij alles op om in vers 9937 tot een totaal van 30 jaar te komen. 2 Samuel 5:4-5 zegt dat hij 40 jaar geregeerd heeft waarvan 7 jaar en zes maand over Juda en 33 jaar over gans Israel.
  25. ↑ Iherlin: Jeruzalem
  26. ↑ ornam: Ornan (Vulg. Ornan; Hist.Schol. Ornam (acc.)), een van de Jebusieten, de oorspronkelijke bewoners van Jeruzalem.
  27. ↑ constavelie: opperbevel
  28. ↑ ghere: IJver, vurigheid, lust, aandrang. In de verbinding met groten, groter ghere: Zeer ijverig.
  29. ↑ partien: (Leger)schare, medestrijders, bondgenoten in de strijd.
  30. ↑ rafahim: In de verbinding dat dal van rafaim Vlakte (van) Refaïm, dal ten zuidwesten van Jeruzalem, in de nabijheid van Betlehem. Vgl. 2 S 5:18 en Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.VIII: in valle Raphaim.
  31. ↑ besegene: gebruiken, bezigen
  32. ↑ aminadap: Abinadab (Vulg. Abinadab; Hist.Schol. Aminadab), priester ten tijde van Saul en David. In zijn huis werd de ark Gods bewaard. In de Vulgaat heet hij eveneens abinadab, maar in een aantal hss. is sprake van verwarring met aminadab. Ook de Hist.Schol. heeft aminadab op de plaatsen waar eig. abinadab zou moeten staan (Lib.I Reg. Cap.VIII; Lib.II Reg. Cap.IX). Bijbel: 1 S 7:1
  33. ↑ ayoth: Achio (Vulg. Haio; Hist. Schol. Aiot), zoon van Abinadab, in wiens huis de ark werd bewaard. Bijbel: 2 S 6:3, Hist.Schol. Lib.II. Reg. Cap.IX.
  34. ↑ oza: Uzza (Vulg/Hist.Schol. Oza), zoon van Abinadab. Hij stierf nadat hij ongewild de ark had aangeraakt. Bijbel: 2 S 6:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IX
  35. ↑ gewagen: Gewagen, gewag maken van iets, het vermelden, ergens melding van maken, ergens van spreken of reppen, iets vertellen.
  36. ↑ obet: Obed-Edom (Vulg. Obededom),een door koning David aangestelde poortwachter. De ark stond een tijd bij hem in huis voor deze naar Jeruzalem gehaald werd. Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IX heeft (in domum) Obed Levitae filii Edom, maar Maerlant heeft hiervan slechts het eerste gedeelte overgenomen. Bijbel: 2 S 6:10
  37. ↑ eerlic: fatsoenlijk; eerbiedwaardig; eervol; betamelijk
  38. ↑ ribaut: hier in de betekenis van: deugniet, boef, schurk, galgenaas; ook wellusteling, hoerenlooper.
  39. ↑ gehete: bevel
  40. ↑ vite: levensbeschrijving, geschiedenis
  41. ↑ sitten: hier in de betekenis van regering
  42. ↑ azadeser: Hadadezer (Vulg. Adadezer; Hist.Schol. Adarezer), Edomitisch stamhoofd en vijand van David. Bijbel: 2 S 8:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.X
  43. ↑ saba: Soba (Vulg./Hist.Schol. Soba), Aramees koninkrijk ten noorden van Damascus, ten tijde van David. Het is onduidelijk waarom de vorm bij Maerlant afwijkt van Vulg. en Hist.Schol., mogelijk was er verwarring met andere aardrijkskundige namen in het spel. Bijbel: 2 S 8:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.X
  44. ↑ mifiboset: Mefiboset (Vulg./Hist.Schol. Mifiboseth), kreupele zoon van Jonathan, dus kleinzoon van Saul. Bijbel: Vgl. 2 S 4:1-5, HIst.Schol. Lib.II Reg. Cap.VI
  45. ↑ onthelt: van onthouden hier in de zin van huisvesten, onderhouden, ondersteunen
  46. ↑ spien: spionnen
  47. ↑ rabat: Rabba (Vulg./Hist.Schol. Rabbath), hoofdstad van de Ammonieten, gelegen op de plaats van het huidige Amman. Bijbel: Dt 3:11, Hist.Schol. Lib.Deu. Cap.II
  48. ↑ ontvoeren: hier in de betekenis van weggaan, verdwijnen
  49. ↑ kinnetse: van (be)kennen; , geslachtelijke gemeenschap hebben met.
  50. ↑ treken: Hier in de betekenis van: handelwijze, wijze van doen, manier, maar vooral een afkeuringswaardige, die het licht niet verdragen kan, ook van uitspraken of uitingen
  51. ↑ ycida: in de Hist.scol. staat dat nathan hem Ididam noemde wat staat voor: geliiefde door God (commisitque eum in manu Nathan, qui vocavit eum Ididam, id est amabilem Domino). In 2 Sam.13:25 wordt dit Jedid-Jah. Dit is dus een alternatieve naam van Salomo.
  52. ↑ tie: van tiden; hier in de betekenis van toewijzen, toeschrijven ??
  53. ↑ melcon: Milkom (Hist.Schol. Melchon), Ammonitische god. In de Septuaginta komt de naam in de vorm Milkom voor in 2 S 12:30, in de Vulgaat is de naam op deze plaats niet aangetroffen (Bijb.Enc. s.v. Molek). Bijbel: Vgl. 2 S 12:30, Hist.Schol. Lib.II. Reg. Cap.XII
  54. ↑ verhaet: van verhaten, hier in de beteknis van: haat tegen iemand opvatten.
  55. ↑ stacse uut: joeg ze weg, van steken in de betekenis van verjagen.
  56. ↑ tolomayse: Talmai (Vulg. Tholomai; Hist.Schol. Tholmai), koning van Gesur. Hij was de vader van Maäka (een vrouw van David). Bijbel: 2 S 3:3, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.IV
  57. ↑ oude vader: moet eigenlijk oudervader zijn: grootvader
  58. ↑ amien: concubines
  59. ↑ semey: Simi (Hist.Schol./Vulg. Semei), familielid van Saul. Bijbel: 2 S 16:5, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XV
  60. ↑ na maech: afkomstig van ...; maech: bloedverwant; verwant; familielid; familie
  61. ↑ hare: hier, hierheen
  62. ↑ roeken: geven om, zich bekommeren om.
  63. ↑ thusi: (cusi) Chusai (Vulg. Husai; Hist.Schol. Chusai), raadsman van David. Bijbel: 2 S 15:32, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XVI
  64. ↑ baraet: In de verbinding sonder (enich, loos) baraet: zonder arglist, zonder uitvluchten, in alle oprechtheid.
  65. ↑ acytofel: Achitofel (Vulg. Ahitofel, Achitophel; Hist.Schol. Achitophel) de Giloniet. Hij was raadsman van David en spande met Absalom tegen hem samen. Bijbel: 2 S 15:12, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XVI
  66. ↑ verroeren: in beweging brengen; in opschudding brengen
  67. ↑ bestaen: aanvallen; belegeren; overvallen;
  68. ↑ hethi van geth: Ithai de Gethiet 2.Sam. 18:2
  69. ↑ conthede: hoogmoed, trots
  70. ↑ ghesparst: (uit)gespreid
  71. ↑ belgen: Toornig worden (zich dik maken), boos worden, zich kwaad maken.
  72. ↑ avonture: hier in de betekenis van: gevaarlijke situatie, onzekere toestand.
  73. ↑ ghere: ijver
  74. ↑ syba: Seba (Vulg. Seba; Hist.Schol. Seba, Siba), opstandeling tegen het gezag van David. Bijbel: 2 S 20:1, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XVIII, XIX
  75. ↑ begaedde: vab begaden: in een slechte toestand brengen: toetakelen, mishandelen.
  76. ↑ abela: (ebela) Abel-Bet-Maäka (Vulg./Hist.Schol. Abela), stad in Galilea. Bijbel: 2 S 20:14-15, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XIX
  77. ↑ verdinc: overeenkomst
  78. ↑ gevlone: Vlieden, vluchten, de wijk nemen, ook ontvluchten.
  79. ↑ iesbidenop: Jisbibenob (Vulg. Iesbibenob, Iesbidenob; Hist.Schol. Jesbibenob), Filistijn uit het reuzen-geslacht van Rafa, verslagen door Abisai. Bijbel: 2 S 21:15, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  80. ↑ orpha: Rafa (Vulg. Arafa; Hist.Schol. Arapha), stamvader van vier Filistijnse reuzen (onder wie Goliat); in de Rijmb. hun stammoeder. Bijbel: 2 S 21:16, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  81. ↑ sephi: Saf (Vulg. Saph, Saphai, Seph; Hist.Schol. Sephi), reus, afstammeling van Rafa. Hij werd verslagen door Sibbekai, een van Davids helden. Bijbel: 2 S 21:18, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  82. ↑ effron: Efron (Hist.Schol. Ephron), een van de helden van David. De naam, die niet voorkomt in de bijbel, werd door Comestor ontleend aan de Antiquitates van Flavius Josephus: Aliud quoque prealium similiter fuit in Gob, in quo secundum Josephum apparuit vir fortis Ephron, cognatus David (...) (Jos.Ant., ed. Loeb, VII, 12,2). Vijbel: Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  83. ↑ effron: Efron (Hist.Schol. Ephron), een van de helden van David. De naam, die niet voorkomt in de bijbel, werd door Comestor ontleend aan de Antiquitates van Flavius Josephus: Aliud quoque prealium similiter fuit in Gob, in quo secundum Josephum apparuit vir fortis Ephron, cognatus David (...) (Jos.Ant., ed. Loeb, VII, 12,2). Vijbel: Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  84. ↑ side: hier in de betekenis van partij
  85. ↑ zouter: psalter, boek der psalmen
  86. ↑ nesboas: (ietboas of iesboas): Maerlant heeft op basis van Hist.Schol. ‘Paralipomenon vocat eum Jesboam’ de vorm Jesboam ten onrechte (bewust -i.v.m. het rijm?- of onbewust) naar een nominatief iesboas gereconstrueerd. Het had iesboam moeten zijn. In deze versie is de naam dan nog verkeerd gekopiëerd als nesboas. Jasobam (Vulg. Iesboam; Hist.Schol. Jesboam), overste van de helden van David. Bijbel: 1 Kr. 11:11, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXII
  87. ↑ haecs: bijl
  88. ↑ vromicheit: dapperheid
  89. ↑ eleazarus: Elazar (Vulg./Hist.Schol. Eleazar), een van de helden van David. Bijbel: 1 Kr 11:12, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXII
  90. ↑ bestorven: in 2 Sam. 23:10 het het dat ‘zijn hand aan zijn zwaard kleefde’.
  91. ↑ symeya: Samma (Vulg. Semma), een van Davids helden. Hist.Schol. (...) Semma, quem Josephus Semeiam vocat. Bijbel: 2 S 23:11, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXII
  92. ↑ seruien: Seruja (Hist.Schol./Vulg. Sarvia), halfzuster van David. Bijbel: 2 S 2:13, Hist.Schol. Lib.I Reg. Cap.XXV
  93. ↑ Banaias: Benaja (Vulg./Hist.Schol. Banaias), zoon van Jojada, één van de helden van David. Bijbel: 2 S 20:20-23, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXII Benaja
  94. ↑ roese: reus
  95. ↑ liebaert: leeuw. Eigenlijk luipaard maar in het Mnl. en meer bepaald in Vlaanderen gebruikt voor leeuw.
  96. ↑ cysterne: waterput
  97. ↑ bestont: van bestaen, hier in de betekenis van aanvallen
  98. ↑ sobocay: Sibbekai (Vulg./Hist.Schol. Sobochai), een van Davids helden. Bijbel: 2 S 21:18, Hist.Schol. Lib.II Reg. Cap.XXI
  99. ↑ hadden manheit groot: moet eigenlijk zijn: ‘daden manheit groot’; deden grote heledendaden. Wel correct in oudere handschriften.
  100. ↑ hadden manheit groot: moet eigenlijk zijn: ‘daden manheit groot’; deden grote heledendaden. Wel correct in oudere handschriften.
  101. ↑ berste: gebrek
  102. ↑ Gat: een profeet aan het hof van David genoemd in 2 Samuel 24:11-13 en 24:18.
  103. ↑ iiii: de vulgaat spreekt van 3 maanden
  104. ↑ iiii: de vulgaat spreekt van 3 dagen
  105. ↑ Hier eindigt 2 Samuel en begint 1 Koningen
Afkomstig van Wikisource NL, de Vrije Bron. "https://nl.wikisource.org/w/index.php?title=Rijmbijbel/2_Koningen&oldid=39933"