Sinne- en minnebeelden XVIII
| ← De glimmende wiecke en sal hy niet uytblusschen | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Vast, of weest vast → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 104 ]
VT CAPIAS, CAPIARE PRIVS.
XVIII.
_(14561683870).jpg)
2. REG. 13. IO.
DIxit Ammon ad Thamar; veni, cuba mecum, mea soror; quæ respondit ei, noli frater mi, noli opprimere me; neque enim hoc fas est in Israel : Noli facere stultitiam hanc; sed potius loquere ad regem, & non negabit me tibi.
CYPRE. TRACT. DE SPONSAL.
Optimè apud Heliodorum Chariclea Theagenem monet ut à virgine suà abstineat, quoad ei nupta sit & palam in nuptijs tradita, his verbis : φαιδου δέ καί τούτε ώ γαθέ, καί φυλατε νοµíνω γάμω τήν σήν παρθενον καθ ύπνουσ συγγίνου. [ 105 ]
Vast, of weest vast.
Om my tot sijnen roof in haesten wech te voeren!
Hoe comt de lincker hier, en seyt, hy is mijn vrient!
Ick weet dat hy my lieft, maer niet ghelijc het dient.
Gheen rat en eter speck, al isset haer verlangen,
Of moet haer inde val te voren laten vangen:
Wie hier yet anders meent, die heeftet qualijc veur;
Ghy sooje mint, en meent, clopt voor de rechte deur.
Oprechte min,
Soo komt hier in
Men sal u hooren:
Maer steeckt uw' pin
Ghelijck een spin
Tot quaet begin
Soeckt vuyle slooren.
En 'tloos besteck
Van uw' ghebreck,
Ick ken uw' stenen:
Die speelt de geck
En krijght den beck
Niet aen het speck,
Dus wandelt henen.
Ut capias, capiare prius.
Nec latet, ad prædam quæ via monstret iter.
Ecquid agam? recto si tramite ducar in escam,
Tristia me duro carcere vincla manent:
Sed mea libertas antro non clauditur uno,
Non ego captivus, sed satur esse velim.
Plura locuturo vox hæc mihi verberat aures:
Si cepisse iuvat, fac capiare prius.
Pris dois estre, devant repaistre.
Il te sera besoing hurter d'un' autre sorte:
Va t'en au droict costé, nul est d'ailleurs admis
Nul mange icy du lard, qui ne veut estre pris.
Die noten wil smaken, die moetse kraken.
Ghy wout wel aen het spec, maer geensins inde banden;
Dus blijfje buyten schoots, en gheeft u nimmer bloot
Maer sonder groot ghevaer, en worter niemant groot;
Gheen kooren sonder hayr, gheen noot is sonder schellen,
Men siet, wie rosen pluckt dat hem de prickels quellen;
Al wie becomen wilt dat hy van herten wou,
Wat staet hy slecht en siet? de hant moet uyt de mou.
Aude aliquid.
Nempe latent blandis vincla propinqua cibis:
Quid te vincla fugant? quid carceris impedit horror?
Quem labor absterret, præmia nulla manent.
Grana latent paleis, dura nuce nucleus hæret;
Et rosa tangenti punget acuta manum.
Qui facinus forti memorabele pectore versat,
Audeat; ille nihil, que nihil audet, habet.
Jamais paresse, ne fit proüesse.
Mais toutefois pourtant captif ne s'y veut rendre.
Nul homme vient au bout de son contentement,
Qui n'a premier souffert du mal & du tourment.
AUDE ALIQUID.
ESt quoddam genus hominum adeo timidæ inertisque desidiæ, ut, etiamsi rerum bonorum spem affulgentem sates conspicuè videant, nihilominus tamen, nescio quid mali præsagientes, ad omnia suspiciosi ac timidi manurn operi admovere nunquam ausint. Proprium certè ignaviæ est, periculorum prætextu segne otium velare: vidit id, & lepide expressit hebræus sapiens; Prov, 22, 13. Leo in triviis grassatur, inquit otiosus, vereor ne me devoret. O fungos! manus cum Minervâ movenda est: dii facientem adjuvant. Semper aliquid fortunæ permittendum est, ait ille, quoties ad præclaras actiones accingimur: frustrà putamus nihil agenti in sinum devolaturam victoriam, aut fortunam esse. Non votis, neque suppliciis muliebribus auxilia Deorum parantur; vigilando, agendo prospere omnia cedent; Deos omnia laborious vendere, monet proverbium. Difficultas aut eventus anceps te terret? Audentes fortuna iuvat, timidosque repellit, ait ille: & ut omnis aër aquilæ penetrabilis est, sic difficultas forti.
CLAUDIAN. IN NUP.
Hyblæos latebris net spoliat favos,
Si fronti caveat, si timeat rubos:
Armat spina rosas, meila tegunt apes.
PLAUT.
Qui e nuce nucleum esse vult, nucem frangat oportet.
Men vint menschen van soo weynich bedrijfs, en luyen aert, dat de selve (hoe wel merckelijck voordeel voor handen siende, evenwel achter ghehouden werdende door, 'ken weet niet wat ghevaer dat sy haer inbeelden) de handt aen den ploech niet en derven slaen. 't Is vanden ouden herkomen altijts geweest een rechte eyghenschap van alle slap gesoutene, haer vatsicheydt met een deckmantel van ghevaer te bekleeden, ghelijck al in sijnen tijdt ghesien, ende aerdichlijck uytghedruckt heeft de wijse-man in sijn spreucken. Proverb. 22. 13. De luye spreeckt, daer is een leeuwe buyten, ick mochte verworght worden op der straten. Wech met dese soet-voetighe sachte-boters. Niemandt en kan yet bysonders uytrechten, sonder in eenighen deele sich het ghevaer t'onderwerpen. Yeder helpe sich selven, so helpt hem God. 'tIs niet te dencken dat yemandt, sonder yet daer voor te doen, seghen ende gheluck in den schoot sullen komen nederstorten. Niet met bloot wenschen, of vrouwelijck ghekerm, maer met dapper in de weer te zijn, verkrijghtmen de Goddelijcke hulpe, in het uytvoeren van treffelijcke saecken. 'tIs van oudts een seghwoort by de Griecken, dat by Godt alle dingh om arbeydt te koopen is. Hem die het goede soeckt, wedervaert wat goets, seyt Salomon. Prov, 11. 2. Wat maeckt u vertsaecht de moeyelijckheyt ende onsekere uytkomste van u voornemen?
Een swaer-hooft blaft altijt in druck,
Seght den ouden Poet: Daer en is geen lucht die den Arent niet en doordringht, gheen swaricheyt daer den dapperen niet door en komt.
[ 108 ]
2. TIMO. 2. 5 .
Gheen verblyden, als naer het lyden.
Maer blijft doch uyt de val om niet te zijn gevangen,
Sy name wel het aes dat zy voor ooghen siet,
Maer vreest het ongemack, want dat en wilse niet.
Een yder wenscht in vreucht, hier na te mogen leven,
Doch op den engen wegh en wil hem niemant geven;
Maer sonder diep gevaer, en sonder groote pijn,
En kan noyt eenich mensch in rechte vreuchde zijn.
Ni patiaris, non potieris.
Si caveam subeat, triste minantur iter.
Ergo stat, & praeda tuto parat ore potiri;
At miser impranso musculus ore gemit.
Optat homo velletque thoris accumbere divum,
Difficili sursum sed piget ire via.
Quid salebras, quid vincla times? moriatur oportet
Dum vivit, moriens vivere si quis amat.
MARC. 8. 34.
Quiconque veut venir apres moy qu'il renonce a soy mesme
& charge sa croix sur soy & me suive.
Ains du chemin estroit la route ne veut suivre,
En vain doncq, o soury, esperes tu du lart,
Puis que de la prison ne veux aussi ta part.
NI PATIARIS, NON POTIERIS.
NUnquam eximium quid facili negotio quis adipiscitur; scientiam laboribus, honores periculis Deum vendere, & difficilia plerumque esse, quæ pulchra sunt, monet vetustum, ac venustum adagium: & ut Plato censet, id quod facilè est, id magnis ac singularibus rebus minimè numerandum est. Quantò utique res melior, ac magis excellens, tantò impensius in adquisitione illius illaborandum est. Quid ergo? Christum sperare ausi sumus, & in ipso summum bonum, laborem autem ac ærumnas subire detrectamus? Acuit in multis adipiscendi cupiditatem obtinendi difficultas, quidni & hic? montes superamus, rupes pervadimus, valles transsilimus, ut feras aliquot, sese mutuò insequentes, videamus:
Venator teneræ coniugis immemor.
Maximilianum Cæsarem tanto ardore feram in venatione insecutum memorant, ut currendo rupem ascenderit, unde postea, nisi ab accolis adiutus, descendere non potuerit.
Ut corpus valeat ferrum patiemur, & ignes:
ferimus secari nos, ac uri, ut miseram hanc vitam paululum protrahamus; & æternæ fœlicitatis præmium, ullo dolorum genere redimere ambigimus?
2. TIMOTH. 2. 5.
QUi certat non coronabitur nisi qui legitimè certaverit, primum laborantem agricolam oportet de fructibus percipere.
BERNARD. IN QUOD. SERM.
IN hoc mundo, quasi in Campo certaminis, positi sumus: qui hic dolores, aut plagas, aut tribulationes non suscepit, in futuro inglorius apparebit.
Selden bekomt yemant uytnemende dingen sonder groote moeyte: God verkoopt wetenschap voor arbeyt, eere voor ghevaer, en al wat yet bysonders is heeft altijdt sijn moeyelijckheydt, seydt het oude spreeckwoordt: En hierom meynt Plato, dat ghemackelijcke dingen selden yet voortreffelijcx in haer hebben. Het welcke also zijnde, waerom sullen wy ons dan voor laten staen, dat wy Christum sullen gewinnen, ende in hem het opperste goet, ende dat als op ons gemack, en sonder slach of stoot? In veel dinghen werden wy opghescherpt, om yet des te vierigher te begeeren, alleenlijck om dattet qualijcken te becomen is, waerom en zijn wy, ten aensiene van den Christelijcken wandel, mede niet soo gheneghen.
En denckt niet eens om wijf of kint.
Men schrijft, dat keyser Maximiliaen op een tijt, met sulcken viericheyt een wilt na jaeghde, dat hy in't vervolgh van't selve, sich eyndelijck vont op een hooghe ende steyle rotze, vande welcke hy, eyndelijck tot sijn selven ghekomen zijnde, gheen middel en sach om af te geraken.
Om hier te blijven op der eert,
Men saeght hem af sijn been en hant,
Sijn aders werden toeghebrant,
Men giet hem vuyle drancken in,
Vergifticht met een slang of spin;
Wat druck, wat kruys, wat teghenspoet,
Sal dan verschricken ons ghemoet,
Wanneer men in sijn herte prent,
Dat hoochste goet, dat niet en ent?