De Nieuwe en Onbekende Weereld/I-03-05
| Uitgegeven in Amsterdam door Jacob van Meurs. |
[ 62 ]
Togt van Alphonſus Fogeda, Diego Nicueſa , Anciſus en Roderik Colmenares.
AMericus Veſputius was naeuwelijx uit-geruſt binnen Lisbon: wanneer Fogeda met drie honderd man uit Beata, voornaemſte haven van Hiſpaniola over-ſcheepte na ‘eiland Codego, bewoond by naekte menſchen; doch boven maeten ſchoon [ 63 ]en ervaeren in boog-ſchieten. Alhier vond hy een wonderlijkeboom: deſe draegt ſmaekelijke appelen voor de tong, doodelijk voor den menſche: die onder desſelven ſchaduwe ſlaept, verlieſt verſtand en geſicht:en komt niet tot ſijn voorige ſtand, ten zy een langwijlige ſlaep opneemt. Fogeda overviel op Codego een arm zee dorp. Sonder eenige genaede woede de wreedheid. Weinige ontſnapte na een hoofd-plaets , drie mijl landwaerd in gelegen. Derwaers rukt d'overwinnaer; maer word ſoo, raeuw onthaelt, dat ſeventig Spanjaerden aen vergiftige pijlen ſneuvelden: d'overige bragten naeuwer nood 't leven af. Eerlang echter hervatten de overwonne haer kans: ſoo haeſt geftijft waeren door ſeven honderd vijfen tachentig krijgs knechten, die Nicueſa ten rug-ſteun aenbragt. Met de tweede nacht waek omringden ze d'hoofd-plaets op Codego : ſtaeken de huiſen over d'honderd in brand: te gelijk ging de vlam en 't gekerm aller wegen aen. Die ’t vuur ontvlooden ſneuvelden aen kogels of ſwaerden. Van fijf duiſend menfchen wierden ſlechts weinige jongens verſchoont: ten einde Fogeda vernam na de toeſtänd der geſneuvelde en gevangene Spanjaerden. De jongens deeden bericht: hoe ſich d‘overwinnaers, volgens gewoonte, ter maeltijd gedient hadden van dooden en gevangenen, alle aen ’t vuur ten ſpijſe toe bereid. Uit de verbrande aſſen groef Nicueſa eenig goud. En deſe had laſt gelaeten aen Anciſus ſchout op Hiſpaniola: hy ſoude met een fchip volleeftogt voor't leger volgen na Codego. Maer lewijl door ongelegendheid langer terugge bleef, ſtierven de Spanjaerden van honger: ſulx de drie honderd man, die Fogeda uit Hiſpaniola voerde tot ſeſtig verſmolt. En deſe was be reeds afgeſcheept na Hiſpaniola wanneer Anciſus in Codegoos haven ten ankerliep: en ſommig volk te land wierp, om de boot te verlappen, en verſch water aen boord te brengen. Terwijl dit werk by d'hand hebben, omringen haer d'inwoonders. Drie dagen ſagen ze op malkander, ſonder aenval of tegenweer. Ten laetſten ging een Spanjaerd, niet onkundig in de Codegoſche tael, water ſcheppen. Geſwind wierd hy beſet doch voor een kleine tijd; want ſoo haeſt uit hem veiftonden, hoe hy van Fagedas of Nicuefas volk niet was,
‚die onlanx een groote moord aen-
‚rechteden, trokkenzeaf®, te meer
“alfoo dreigde, hoe Ancifus wraek foudenemen, indien zy feitelijkheid tegen iemand der spansaerden pleeg- den. Aldus gefind bragten allerlei lijfrogtaen boord. 4ncijus ondertuf:
Lfchen verzeilt na ’tvafte landrrafii, en in de mond van d'haven aldaer fijn
„fchipop een droogte. Ternaeuwer
‚nood bragten de boots - gefellen
Lrbloote lijf af met einig geweer.
| Ten zy de boomen voort bragten een
‚Zzoort van peerfiken en karfen, en
! tbofch wilde fwijnen, d'henger had
alle verteerd. Doch hoewel by fulck voedfel tleven behielden, waeren- ze echter des levens niet zeker : als die onder woette menfchen, door fchip breuk uit-geworpen, moeften fwerven. En waerlijk zy hadden met mannen te doen. Acis voerde hon-
| derd man landwaerd in. 1 egen defe |trop vielen drie vraZaerers uit, en door-fchooten verfcheide Spanjaer-
\den: dewelke eindelijk op d'oever
‚der flroom Darien halte hielden.
\Heiwaerds quamen’cck de Spaen-
\fche floepen van ‘tgebleven fchip.
| Terwijl beraedflaegt word, ae
| voegelijktt nâ Hifpaniola fouden over-fchepen, rotten d’ inwoonders, | tot vijf honderd toe, tezamen : na een fcherp gevecht keerdenze de
(rug. Ancijus volgt, en vind binnen
leen dicht riet boféh een groote fchat
goud. Ondertufichen fette Nicuefa na’tgoud-rijke Veragua met driefche-
en : twee dwaelden van hem af, be- lid by Lupus de Olano en Peter Umbria Olano brak in de ftroom Veragua, na welke ‘eiland denaem dracgt, fijn fchip : en bouwde een nieuwe kar- veel. Umbria bleef tuflchen de klip- pen. En niet minongelukkig voer Ní- cuefa, wiens vaertuig omfloeg : hy ge- raekte met weinige OP Veragua te land :. doolde in d'uiterfte ellende
SEE langs [ 64 ]Togt va» Cobnena ■
vreemde handel met htm.
van den Koning Co- mogrus.
64 Eerste Boek:
langs een onbewoonde ftrand feven- 1 vaertuig , van welk nooit tijding tig dagen : hield het naeuwer nood quam, waer gebleven is. Nunnezlvdd ter been met wilde wortelen. Einde- nu d' handen ruim, ontflaegen van lijk. geraekt by Olano , enfethemge- Nicuefa; doch geenvoorraed meer. wingen ; ter oorfaek fich opper-be- 1 De naefte weg, op den roof te le- wind aenmaetigde. Terwijl aldus i ven. Cz/r/a koning over Co/la moell over hoop lagen, nam d' honger 't eerft ontgelden. Nunnez dan neemt diervoegen onderaf Spanjaerden toe, hem gevangen, en alle eedwaeren dat kracht en verftand verlooren : en fchatten , diehy bekoomenkon- fulx niemand belul had, om dewa- ' de. Niet lang ftrekte de fpijs. Tegen penen te voeren. De inwoonders Careta lag voor lang de koning door griefden met vergiftige pijlen Poncha over hoop. Nunnez dient hem d' uit-geteerde na welgevallen. Van ( felfs hier af : ontflaekt Careta : en fcxew honderd vijf en tachentig I valt , door hem geftijft met hulp- fchoten naenwelijx negentig over. ( benden , Poncha op 'tlijf. Defe gaf £11 even foo verwerd Honden de 'fich ter vlucht, en allesten beften, zaeken met Ancijus , tegen welken | De koning Comogrus , door dufdae- *'*»■*»«»■- fich Vafchus Nunnez ten gefach heb- i nige voorval verfchrikt, boodvrien- ber opTraèa op wierp. 'tStond ge- delijk den vrede aen. Nunnez, der- fchaepen tot een jammerlijk bloed- waerds verreift, is heerlijk onthaek bad : wanneer Colmenares , uit ///-.binnen 't paleis van Comogrus. Dit, fpanïola met levens middelen afge- j lang honderd en vijftig en breed tach- Itooken , den vijftiende der Wijn- j entig fchreeden , beftond uit hecht mand des jaers vijftien honderd en gevlochte balken , beleid metftee- tienaldaeraen-quam. Drieentwin- ne vloeren, boven verwulfd. De tig dagen zukkeldehy op zee. Bin- kelder lag vol wijn, geperfl van de nen de ftroom Gaira gelopen, ten wortelen jacca , ages en maïs. De einde fich van verfch water voorfag, binnen fte vertrek-kamer hing met liet feven en veertig man in de loop; lijken, over langfaem vuur ge- want , terwijl de leggers vullen, val- ■ droogt, aen bombafijne touwen, len feven honderd inwoonders uit:! De lijken waeren de vader, groot- en treften met een jagt vergiftige pij- vader , over- groot - vader en andere len diervoegen, dat niemand onge- van Comogrus bloed , voor vier hon- quetft bleef, en geen gequetfte by derdjaeroverleeden: ieder met peer- 't leven. Colmenares quam ter rechter I len , goud en kotoene kleden meer of tijd by 't overgebleven volk onder min gepronkt, na dat meer of min Ancifus, alfoo in d'uiterfte noodfa- J in d' oorlog verrichten. Ondertuf- ten, door gebrek van voedfel. On- j fchen joeg een ftorm met donderen aengefien fuik ongemak, waerenze blixemdezeeover'tland, fulx'tge- onderling verdeelt wegens d' heer- j zaeide verdikte. Hier uit ontftond fchappy. Om de twiftby te leggen, fwaere hongers-nood. De Spanjaer-
den , die fich neder-floegen by de ftroom Darïen op Vrala , kregen geen roevoer uit Hi fpanïola. Zy hadden de nabuurige koningen d'huit afge- ftioopt : byde felvewasniettehae- len. Nunnez dieshalven vaert dartig verrichting mijl de ftroom op : beroofd 't dorp, l e a " Nm ~ over welk Dalaiba koning ftond : hy vond wel een onwaerdeerlijke fchat goud; doch weinig eedwaeren , en overvioedig vleer-muifen , grooter als tortel- duiven : haer beet was doodelijk, ten zy met zout water aenftonds ierd gevreven , volgens
be-
wierd by de voornaemfte geraed faemft gevonden 'topper-hoofd Ni- cue/a oy tefoeken : welken Colmena- res eindelijk vind, befig met'tbou- wen van een toorn tegen vyandlijke indruk op d' uithoek Mormor. Sijn magtig heir was verfmolten door honger en vergiftige pijlen totfeftig weerloole mannen. Alle , in Colme- nares vaertuig over-geftapt, wier- den door Nunnez belet te landen . Weshalven Nicueja fich benoodfaekt vind door te laeten ftaen na Hijpa- nïola , hoewel in een onbequaem [ 65 ]Een won- '; l'-i-
- k in de boom*** getimmtrt.
Een xenjlxg op th Span- jaarden
wonderlijk ontdekt.
Ontdekkers
bericht der gevangene. Dochgelijck Nunnez Vraba door-ltroopte ten zui- den , alfoo Qölmunares oofhvaerd met feftig man. Defe roeide tegen de ftroom Darien twaelf mijlen op;vond hier en daer langs d'oever gehuchten en dorpen : en by den koning Turui overvloedig fpijs en goud. Zedert voer hy voort na 't magtig rijk van A- benamchei, die , tegenweer doende , in Spaenfche handen verviel. De naefte koning Alibeiba ontfprong behendig den dans. Sijn paleis was gebouwt in d'opperlle toppen van boomen , boven in een gevlochten , en met bal- ken over de takken beleid. De noot drong fitlke verheevene woonplaet- fen af: eenfdeels om 't o ver- vloeyen der ftroomen, die nu endan'tlaege land diep plas fetten : anderfdeels we- gens geduurige (Irooperyen. Uit defe liuifen verdedigen fy haer veilig .• al- foo diervoeeen in de lucht betimmert zijn , dat nauwelijxeen pijlfoo verre reikt : beneden hebben de (lammen een harde dikte van vier en twintig vademen , fulx niet gemakkelijk om- gehakt worden: te meer alfo fteenen, pijlen en vuur-pottenneder-hagelen , als fulx by eenige vyanden word on- der-wonden. Colmenares , onder hor- den gedektjeide de bijl aen de boom, op welk Abibeibaes huis ftond : wef- halven afquam, en beloofde goud te befchaffèn uit de naeft-gelegen ber- gen .hoewel niet fonder Ie vensgevaer, alfoo de Canibalen doorgaens de goud- graeversomhals brengen. Niet min- der hield hy als fijn woord : jafpant met alle de andere verheerde konin- gen te zamen , ten einde de Spanjaer- den aen kant geraekten. De vergader- plaets was beftemt in 't dorp Tirichi. Vijf duifend man (tonden by de hand. De aenflag gelukt ,ten zy wonderlijk uit-lekte. Nunnez. had onder fijn flae- vinne eenbyfonderfchoone , op wel- ke in ontuchtige liefde verflingerde : en defe fcheen met weder- liefde be- vangen; want alfoo haer broeder, ver- kundfehapte wegens de toeleg ope- ning deed : ten einde zy de naefte nacht elders om een goed heen-ko- men fag, ennietfneuveldein d'aen- ftaende overval. Onaengefien aen
Van America. 6$
't geheim de wclvaert hing van haer vaderland Fraba,ontdektze d'aenflag. Nunnez diende fich hier diervoegen af,dathetdenzaem-gefwoorenezuur op-brak. Hoewel de Spanjaerden al- lenthalven d' handen vol werk von- den foo mordenze echter geduurig onder malkander over de voet van land-beftier. Eindelijk vinden goed Colmenares en foan Quicedo na'tSpaen- fche hof te verfenden: ten einde vafte keuren af bragten,na welk alles moed
- gericht. Defe, ineen klein vaertuig
! geflapt, vervielen doorfwaereftorm op de kult Cuba : alwaer de (lukken van een geftrande karveel vonden. Hierkregenze bericht uit een gevan- j gene, hoe Valdïvïdtn Zamudio , door fchip-breuk aen-gedreven , nevens I 'toverige boots volk ten fpijs verflrek-
- ten: hoe Fogeda, langs de kuiten fwer-
| vende , 't meefte volk door honger en 1 kommer verloor: hyfelf yas naeuwe- i lijx op Hifpanioh geraekt, of (lier f aen I de vergiftige pijl met welke aen de
- flroomZ>j/7>»geque(lvierd. Geluk-
j kiger was Ancijus op Cuba geraekt , weinig na Fogcda , by een koning , die fich lietdoopen Commendator,en voor de maegd Maria een tempel (lichte. In de nieuwe tempel rechte hy een vrou- we beeld op uit leem , met kotoen be- j kleed : rondom (tonden potten vol ! fpijs en water ; want alfoo diende hy , als ook alle d'inwoonders van Cuba, | d'afgooden Zemes : die anders, gelijk
- geloofde, de zielen op-aten. Ja. wan-
neer ten (Irij de ging, droeg hy 't Ma- ria beeld in de voorde flag-orden, riep ave Maria. Ancijus beklaegde zedert voor 't Spaenfche hof f'ajcbus Nunnez, die een vonnis ten nadeel ontfing. Aldaer kregen ook gehoor Colmenares en Quicedo : fulx een vafte voet beraemd is voor de Spanjaerden Op Vraba.