Heinrich Witte-Wandelgids Bennekom (1902)/2
| ← I. De Grintweg | Wandelgids voor Bennekom's omstreken (1902) door Heinrich Witte | III. Hoekelum → |
| Uitgegeven in Leiden door E.J. Brill. |
II. HET DORP.
Van het dorp als zoodanig valt in een boekje als dit, 't welk alleen ten doel heeft een gids te zjjn voor den wandelaar in de omstreken, niet veel te zeggen. Trouwens het is de vraag of de historicus er veel van zou weten mede te deelen, dat het gros der lezers zou kunnen interesseeren, niettegenstaande het zeer oud moet zijn, wat trouwens niet te verwonderen is, daar dit gedeelte der Veluwe reeds van den tijd der Batavieren af is bewoond geweest.
Rekent men er de buurten bij, behalve het eigenlijke dorp, Nergera, de Craats, Hoekelum en de Heide, dan is het vrij uitgestrekt, met een bevolking, volgens de laatste telling, van 2228 bewoners, waarvan de grootste helft, 1472, in het dorp zelf.
Dat de populatie in de laatste jaren sterk moet zijn toegenomen blijkt hieruit, dat Witkamp, in zijn Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, voor 1890 het totale getal bewoners op 1000 stelde[1], van welke 578 de bevolking van de dorpskom uitmaakten.
Trouwens alles wijst hierop, en het sprekendst blijkt het uit het groot aantal overal verspreid staande nieuwe huizen en huisjes.
Wjj bezitten geen statistieke gegevens, waaruit zou [ 7 ]kunnen blijken dat ook de welvaart in gelijke mate klimmende is, maar eerstens ligt dat in den aard der zaak, en dan ook blijkt het uit de zich uitbreidende winkels, niet groot in aantal wel is waar, maar welker uiterlijk en inrichting het bewijs leveren dat ze er niet minder op worden.
Behalve een drietal buitenplaatsen en een paar bewoonde landgoederen, bestonden er voor eenige jaren slechts een paar villa's, thans zijn er een aantal en worden er jaarlijks nieuwe bijgebouwd, waaruit blijkt dat het getal notabelen gestadig toeneemt.
Het dorp ziet er frisch en zindelijk uit. Aan het midden der breede dorpstraat staat de oude, nette Protestantsche kerk, terwijl een door de zorg van een der bewoners kortelings geboorde Norton-pomp absoluut zuiver drinkwater levert.
De stoomtram der Staatsspoor van het station Ede naar Wageningen gaat door het dorp, maar, hoezeer het verkeer ook in de laatste jaren is toegenomen, tot het inrichten van een wachtkamer kon de exploitatie-maatschappij, aan welke deze weg behoort, nog niet besluiten, zoo min als ze nog een bestelkantoor inrichtte!
Ook de achterstraten en wegen zien er vriendelijk en proper uit. Dat hier ook behoeftigen wonen spreekt van zelf. De lage daggelden, vooral der landarbeiders, zijn natuurlijk oorzaak dat de mindere werklieden zich moeten behelpen; maar deze toestand is hier toch een heel andere dan in de steden. Maar zelden ontbreekt bij een schamele arbeiderswoning aan een der buitenwegen of op de hei een varkenshok met een paar varkens; een lapje grond voor aardappelen en groente ontbreekt nooit, evenmin als een regiment kippen. Werk is hier gewoonlijk genoeg, tenzij de vorst in den winter het werk op het land of in [ 8 ]de bosschen onmogelijk maakt, en dan weten de meeste arbeiders zich toch wel op de een of andere wijze bezig te houden.
Genoegzaam alle bewoners zijn protestant en velen, vooral onder de eigenlijke landlieden, behooren tot de doleerende gemeente, welke dan ook een eigen kerk en school heeft.
Tot vóór een paar jaren was hier slechts één hôtel, het nog niet heel lang geleden gebouwde hôtel Neder-Veluwe. Nu zijn er drie, terwijl het eerste in dezen winter aanzienlijk vergroot werd.
Het ligt niet in onze bedoeling het ééne boven het andere aan te bevelen; trouwens alle drie hebben ze iets, 't welk hen voor den één meer, voor den ander minder aantrekkelijk maakt. Het hotel Neder-Veluwe heeft het voordeel van zoo goed als in, immers vlak bij het dorp te staan, en verdient dus de voorkeur voor hen, die op wat levendig verkeer prijs stellen; het reeds bovengenoemde hotel Oud-Vossenhol daarentegen ligt op tien minuten afstands van het dorp af, en ontleent zijn bijzondere aantrekkelijkheid niet alleen aan zijn ligging op het fraaiste gedeelte van den weg, maar vooral aan zijn grooten zeer lommerrijken tuin, en is dus verkieslijk voor hen, die aan kalmte en rust de voorkeur geven. Ook de onmiddellijke nabijheid van Hoekelum is een aanbeveling. Het Groene Woud, tot vóór een paar jaren slechts een aanleg voor voerlieden, en als zoodanig van ouds bekend, is thans een zeer net ingericht burgerlijk hotel, sedert de nieuwe eigenares er een flink gebouw achter tegen aan liet zetten. Ook dit heeft het voordeel van de onmiddellijke nabijheid van een der meest geliefde wandelplaatsen, immers het staat vlak bij den ingang der groote laan van den Hullenberg, juist aan de kromming van den Arnhemschen grintweg, een mooie plek op zichzelf.
[ Afb ]
Hôtel "Neder Veluwe"
Hôtel "Neder Veluwe".
Gezicht vanuit het Hôtel.
Het blijkt met Bennekom te gaan gelijk met meer andere plaatsen, die thans voor zomerverblijf zeer in trek zijn, terwijl men er vroeger niet van hoorde. Men kende ze eenvoudig niet; maar worden ze bekend, dan verspreidt zich de mare harer aantrekkelijkheid weldra door het land, sneller en meer algemeen, naarmate het aantal bezoekers grooter wordt.
Wij spraken hierboven eenigszins uitvoerig over den grintweg in de richting naar 't station Ede. Ook aan de zuidzijde van het dorp, naar Wageningen, is die weg wel een wandeling waard, maar in pittoreske schoonheid verliest hij het verre tegen het noordelijke gedeelte. De tijdelijke bezoeker zal er toch wel gaarne een klein uur aan wagen, vooral daar hij met den tram kan terugkeeren. Tot een tweede wandeling langs dien, van 't begin tot het einde vlakken, weg zal hij die zich niet aangetrokken gevoelen.
Maar er is een veel fraaiere, die slechts weinig langer is. Hierover later nader.
- ↑ Er staat 100, blijkbaar door het wegvallen van het laatste cijfer.