Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Carro della Luna

← De Koet­se of Wa­gen van Mi­ner­va

‘Car­ro del­la Lu­na. Koets van de Mae­ne, gelijck dieselve van Boccatius in d’afkomst der Goden beschreven is in ’t iv boeck’ door Ce­sa­re Ri­pa

Koet­se van Mer­cu­rius →

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 270-271. Publiek domein.

[ 270 ]

Carro della Luna. Koets van de Maene, gelijck dieſelve van Boccatius in d’afkomſt der Goden beſchreven is in ’t iv boeck.

EEn Vrouwe van een Maeghdelijck opſicht, ſittende op een Koets met twee wielen, voortgetrocken zijnde van twee Paerden, ’t eene wit en ’t ander ſwart, om te betoonen dat de Maene haeren loop by nacht en by dage doet. Oock wort haer Koetſe, gelijck Boccatius verhaelt, van twee Herten voortgetrocken om dat de loop die de Maene doet veel ſnelder volbracht wort als alle d’andere Planeten, overmits zy de kleynſte ronde of omloop heeft. Claudianus en Feſtus Pompejus ſeggen, datſe van Muyl-Eeſels geleyt wort, om dat de Maene onvruchtbaer en kout is uyt haere natuyre. En van gelijcken is oock de Muyle. En Auſonius Gallus ſeyt, datſe van twee jonge Oſſen wort getrocken, gelovende, dat deſe Dieren de Maene zijn toegeeygent, door de gelijckeniſſe die zy heeft met de hoorens, en dat daerom de Maene oock twee kleyne hoorentjens op ’t hoofd geſtelt worden. Oock om dat deſe Dieren geoffert wierden aen deſe Goddinne.
Prudentius kleet de Maene met een witte fijne ſluyer, want hy ſeyt, wanneer ons het quartier of het vierendeel van de Maene toeſchijnt, dan is de Juffer, dochter van Latona, met een luchtige ſluyer geciert. Men ſouſe oock ros met een wit kleet konnen afmaelen, en van het gordel af om hoogh doncker, en ’t ovrige van ’t kleet ſoude ſwart zijn, om te vertoonen dat de Maene van ſich ſelve geen licht heeft, maer krijgt het van een ander. En dient geweeten, dat de ſchoonheyt van deſe beeldniſſe, mette verwen aerdigh moet werden gehandelt: waer uyt dan wort vertoont, hoe dickwijls de Maene van verwen wort verandert, waer door men dan de tijden en ’t weder kan voorſeggen. En hierom ſeyt Apulejus, dat de roodigheyt aen de Maene, wind beteykent; het doncker, regen; en de klaere lichtigheyt, helder en ſchoon weder; ’t welck oock Plinius in zijn xviii boex xxxi cap. beveſtight.
Zy wort van de Poëten gemaeckt, datſe een kooker vol pijlen aen haere ſchouderen draeght, en met de rechter hand een ontſteken fackel, en mette ſlincker een booge.
Zy vertoont een brandende fackel, als aenbrenghſter van ’t licht aen de jongh gebooren kinderkens, en is als een baermoeder en helpſter van de voortkomende vrucht.
Zy wijſt oock den Herderkens het licht aen, die de Maene daerom ſeer beminnen, overmits zy van haer groote nuttigheydt verkrijgen, als weydende by nachte haere kudde ſeeckerder, door haere gonſte, voor de liſtige lagen en voor wilde dieren.
Oock wort door haer licht verſtaen, de [ 271 ]vochtigheyt die zy tot nuttigheyt doet aen de boomen, planten en wortelen, die boven de aerde uytbotten, en aen die onder de aerde zijn.
De Oude maelden dieſelve af gelijck gelijck geſeyt is, met boogh en pijlkoocker, vermits zy verſtonden, dat de Maene een ſchietſter was van haere pijlen, die den Menſchen dickwijls ſchadelijck zijn, oock om te bewijſen de wee’n en ſtekingen, die de Moeders lijden in ’t baeren: ſoo was oock deſe Goddinne geſtelt over ’t baren der Vrouwen.