Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Friuli
| ← Marca Trevisana | ‘Friuli’ door Cesare Ripa | Corsica → |
| Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 250-251. Publiek domein. |
Friuli.
EEn Vrouwe prachtig en vreemt gekleet, met een getoornde kroone op ’t hoofd als Berecintia geſchildert wort, ſal de rechter arm gewaepent hebben met een Spies in de hand, en die te gelijck eenige Privilegien houdt met byhangende Zegels. Zy ſal leunen aen een groote en vruchtbaere Wijnſtock, en ſitten op twee Overvloets horens, die gelaeden zijn met Kooren-ayren, Rijs, Heerſe, &c. en d’ander ſal vol zijn van allerleye ſoorten van boomvruchten. En in de ſlincker hand ſalſe houden een Boeck, en aen haere voeten brooskens als Diana.
In dit Land zijn ſoo veele en verſcheyden hoedanigheden, dat het wel een langer verhael noodigh hadde. ’t Heeft in ſijn ommekreits 250 mijlen, veele hooge en ſteyle bergen, overvloet van hout, en ſchoone daelen tot onderhout der beeſten, en een wijde en luſtige vlackte, totte Adriatiſche Zee toe. Daer zijn veele Beecken, Revieren, Meeren, Moraſſen, doch ſommige ſeer Viſchrijck: waer van de Viſch veele wort vervoert, &c. Het koſtele kleet bediet, de verſcheydentheydt van de Heeren die alhier zijn. De kroon met toorens heeftſe, om dat hier over al op de hooge bergen, veele toorens en ſpitſen zijn, en dat komt van de verſcheiden heerſchappyen en gerechtigheden die van de oude Keyſeren en Patriarchen van Aquileia, hun zijn gegeven, als mede van de Heerſchappye van Venetien, onder wiens gebiet het bynae geheel ſtaet. En ’t is wat beſonders, want men telter 72 heerſchappyen, die alle een ſtemme in ’t Parlament hebben, datter alle Iaer eens of meer wordt gehouden. En dat in tegenwoordigheyt van den algemeenen Plaetshouder, die te Vdine ſijn woonplaets heeft. Soo dat haer de kroon met toorens wel paſt: ’t welck oock te beter paſt om Vdine de hoofdstad van Friuli, uyt te drucken, die in ’t midden een ſeer ſteyl geberghte heeft, daer een kaſteel op ſtaet, waer van men tot aen de Zee kan ſien. De gewapende arm mette lancy druckt uyt, dat deſe Heerſchappyen in tijde van Oorlogh eenige Ruyters en gewapent volck tot dienſt van den Prince, moeten uytleveren. En hier door hebbenſe van d’oude Keyſeren groote vryheden. Zy leunt aen een bloeyende en vruchtbaere Wijnſtock, om dat door deſſelven overvloet, hier in haere meeſte Rijckdom beſtaet. En niet voor haer alleene, maer oock voor Venetien en Duytsland, en zijn oock ſoo geacht, dat Plinius daer van in ſijn xiv boex xiv cap. gedenckt. Maer om geen
[ 251 ]gewagh van veele te maecken, ſal ick alleene ſeggen, dat de Wijn van Vipach niet verre van Gorits, kracht heeft om den Vrouwen vruchtbaer te maecken, waer over oock de naeſtgelegen Duytſche, deſen Wijn by nae alle inſlorpen. En hier uyt is een ſpreeckwoort van deſen Wijn heergekomen: Vipacher, Kindermacher.
Zy ſit tuſſchen twee Overvloets Hoorens. Want dit is de gemeene aert der Landen, datſe allerley ſlagh van Terwe, Boonen, Rijs en andere aerdvruchten voortbrengen, daer van dit Land overvloedigh is; maer dit is ’t alderwonderlijxt, ’t geene men de groote vruchtbaerheyt magh toeſchrijven, dat in dieſelve velden, waer op de Druyven zijn geſneden, zy terſtont het Kooren ſaeyen, en daer nae de Geerſe, en deſe drie vruchten krijgenſe alle in een Iaer, daer andere landen moeten braeck legghen en ſich verpooſen. Waer dit Land als ’t wel geheeght is, bedrieght de hope niet van den Ackerbouwer. ’t Brenght oock veele boomvruchten voort, die ſeer ſchoon zijn, daer van Athenæus in ’t iii boeck gedenckt: Ick heb my altijd, vrienden, inſonderheyt over die Appelen verwondert, die te Romen worden verkoft en Mutiaenſche zijn geheeten, die uyt ſeecker Dorp, in de bergen van Aquilea hier worden overgebracht. Het Boeck in de rechter hand vertoont, dat dit Land ſeer vruchtbaer is van treflijcke verſtanden, wiens ſchriften in alle konſten vermaert zijn, &c. En om dat het Land bequaem ter jacht is, ſoo zijn haer brooskens gegeven: Want in ’t Zuyderdeel zijn poelen en moeraſſen, daer kan men dan bieſen en riet op maelen.