Nieuwe Tijdinghen/1620/18 september
| ← [ca. 8 september 1620] | Cort verhael hoe dat sijn Excellentie den Marquis Spinola met den Legher in Pfaltz-Graven Landt ghetrocken is
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje VI, [vrijdag] 18 september 1620 |
19 september 1620 → |
Van deze aflevering bestaat een identieke tweede versie gedateerd 19 september 1620 |
Cort verhael hoe dat
sijn Excellentie den Marquis Spinola met den Legher in Pfaltz-Graven Landt ghetrocken is.
Nv eerst Ghedruckt den xviij. September. Anno 1620.
T’hantwerpen, By Abraham verhoeven, op de Lombaerde Veste, inde gulde Sonne. 1620. Met Gratie ende Privilegie.N.VI.
Nieuvve Tijdinghe vvt den Leger by Mentz.
GOede Leser ick en can niet naer laten V.L. deelachtich te maken van de Tijdinghen van onser Leger, waer ouer Generael is zijn Excellentie den Marquis Spinola.
Als maendach wesende den 24. in Oogstmaent zijn wy ghepasseert voor de stadt Limburg.
Donderdach zijn wy ghepasseert voor by de stadt Cambricq int Bisdom van Trier, wy zijn ghecomen op een hooch gheberchte van daer sachmen de stadt Mentz, ende logeerden tot Yster, ende daer bleuen wy eenighe daghen, d’Infanterie waren ouer den Rhijn neffens de stadt Mentz daer waren sy getrencheert, met noch andere Infanterie by de Ammonitie waghens, ende t’Gheschut. [ 4 ]
Den Marquis Spinola was zijn quartier recht ouer de stadt op dese zijde van den Rhijn.
Den 27. Augusti is den Marquis Spinola, met eene partije voetvolck ende peerden ghearriveert by de stadt van Mentz, in een Dorp gheheeten Castel, ende den seluen avont is noch met een deel Princen ende Heeren gaen vinden zijne Hoocheyt, den Prince Cheur-Vorst Aerts-bisschop van Mentz, ende naer dat hy eene wijle met zijne Hoocheydt ghesproken hadde is weder inden Legher ghekeert, Ende des anderen daechs, wesende den 28. is een partije vanden Legher ouer den Rhijn ghetrocken, ende hun seluen aldaer onder het Casteel beschanst, als oock de twee volghende daghen op den Berch van Sint Peeter.
Op desen tijdt heeft den Graeff van Tourlachs volck, Generael vanden Palatin in Brant ghesteken een Bourgaige by Franck-fort met t’sestich huysen toebehoorende den Bisschop van Mentz.
Den 31. heeft zijn Exc. den Marquis Spinola ghesonden aen de Magistraet van Franckfort, versoeckende datse hem souden willen eene partije Ponten en Schuyten seynden, het welcke hem alsoo gheconsenteert is, ende alsoo zijn twee Compagnien peerden ghesonden om de selue te accompaigneren, ende weder keerende vonden op d’ander zijde vanden [ 5 ]Rhijn 40. oft 50. peerden, van den vyant, ende niet teghenstaende datse voor by passeerden spraecken niet een quaet woordt, soo datmen hun alsdoen noch gheene vyanden en conde heeten.
Den eersten September heeft zijne Ex. Marquis Spinola eene Brugge begost te doen maecken ouer den Rhijn, alwaer de reste vanden Legher sal ouertrecken, de brugghe was ghemaeckt recht teghen ouer de stadt van Mentz, ende was lanck vier hondert ende 64. stappen, elcken stappe reeckentmen ij. voedt, voorts isser den heelen Legher ouer ghegaen daer brack een stuck van de Brugghe, ende daer verdronck een Soldaet, ende wy sijn ghelogheert gheweest een half mijle ouer Mentz.
Voorts het Gheschudt ende waghens, sijn ouer ghesedt met groote schepen, dese Brugge is gemaect ter plaetsen alwaer ouer 800 Jaeren eenen andere geweest is. Nv maecken wy noch eenen anderen Legher by den eersten ontrent Gonsenstein, ende den anderen is ghelijck bouen ghemelt is ontrendt S. Peeter buyten de mueren by het Cheur-Vorstelijcke Casteel.
Den Leger vande Protestanten zijn by Oppenhem twee mijlen van Mentz, alwaer sy oock eene Brugghe ouer den Rhijn gemaeckt hebben, ende ouer drye daghen hebbense 3000. van hunne peerden ende [ 6 ]1000. Musquettiers, ontrent de palen van Mentz gheloopen dan zijn weder ghekeert sonder yet wt te rechten.
Sondach den 6. September is de Armee gemarcheert, ende ghepasseert zijnde een Bourg genaemt Nacken ontrent een quartier, op een vlack velt, hebben wy den Vyant in d’ooghe ghehadt, ligghende op eene berch, ende daer reden dry van haere Compagnien Ruyters wt, haren Legher comende lancx den Berch, dat was ontrent ten dry uren naer middach.
Sijn Exc. Marquis Spinola dat siende heeft 3. van zijne Compagnien Ruyters daer teghens wt ghesonden, ende wesende by malcanderen ontrendt eenen scheudt Musquets weechs, sijn daer blijuen staen, d’eene Compagnie voor, al achter den anderen, ende daer sijn sommighe stoute Soldaten van ons volck gheweest die tot by haerlieder zijn ghereden, met de Pistolen in de handt, d’ander sijn haer teghen ghecomen, ende hebben malcanderen aengesproken ende soo weder ghekeert.
Achter die dry Compagnien dede den Marquis noch vijf andere stellen.
Achter die vijf noch thien andere, ende daer naer noch vijfthien, ende soo de gheheele Ruyterije alle in slach-oorden ende in bataille seer lustich om sien. [ 7 ]
Men verwachtense met alder blijdt, om te sien oftse yet wilden attenteren.
Den Marquis siende dat den Vyant niet met allen en roerden, maer datse daer vast bleuen staen, heeft strackx doen marcheren, twee Regimenten Infanterie op een Bergaigne, recht tegen ouer den heelen Legher van Dourlach, met vier Veldt-stucken, daer sijn wy ghebleuen een Musquet scheut verre van den vyant, maeckende seer groote ghenoechte met Trommelen ende Trompeteen.
Alle de Ruyterije ende Infanterie sijn soo alle den heelen nacht blijuen staen, sonder te vertrecken tot smaendaechs smorghens ontrent neghen uren, soo dat den vyant hem in zijn Trencheen vertrack.
Alsdoen heeft den Marquis Spinola de Ruyterije laten verversschen.
Het was donckerachtich weer, ende daer is eenen grooten reghen ghevallen, so dat het duerde by naer een ure, ende datmen qualijck te voete cost ghegaen van d’eene Compagnie in d’andere, oft ten was al slijck.
Leest voorder in het naervolghende, daer suldy breeder vinden.
FINIS.
De Priuilegie van onſe Ghenadighe Princen.
ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt int’ Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I. de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck drucker binnen Antwerpen, te mogen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheydt, alle de Nieuvve Tydinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Treues ſulckx niet te paſſe en compt, Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, wederom op een nieuwe toeghelaten te mogen Drucken, ſnijden, ende te veroopen alle de Victorien, Belegeringen, innemen van ſteden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Moravien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eenigerhande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.