Nieuwe Tijdinghen/1620/19 september

Verhael vande Victorie vanden Marquis Spinola, hoe dat hy twee steden in Pfaltz-Graven Lant in ghenomen heeft

[Nieuwe Tijdinghen], Boekje VII, [zaterdag] 19 september 1620

Van deze aflevering bestaat een identieke tweede versie gedateerd 18 september 1620

[ 1 ]

Verhael vande Victorie vanden Marquis Spinola, hoe dat hy twee steden in Pfaltz-Graven Lant in ghenomen heeft.
Gedruckt den xix. Sept. 1620.Nom. VII.
T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeuen.

[ 2 ]

[ 3 ]

Tijdinghe wt den Legher, by Mentz.

HIer in ons Legher van sijn Exc. Marquis Spinola ist redelijcken coop leuen, eenen pot Wijns cooptmen voor dry stuyuers root oft widt, ons Ammonitie broot hebben wy abondant als wy by de steden oft Vlecken sijn, maer op veel plaetsen sijn de Boeren wech gheloopen, vleesch van Schapen, Ossen, Verckens, abondant ende ouer al Graen ghenoech in de Schueren.
Sijn Exc. Spinola heeft scherpelijck doen verbieden gheen Boeren te crencken, oft overlast te doen op pene van Ghevanghen te worden.
Waer ouer nochtans eenighe hun verstoudt hebben t’selue by ontijden te bestaen, ende wt hun quartier te begheuen. [ 4 ]
Daer sijn twee Ruyters gheweest, waer van den eenen een Napolitaen was, de welcke op de Pickoree geloopen waren, ende comende int quartier werden strackx Ghevanghen van den Gheweldighen Provoost, ende wildense strackx op hanghen, daer wert verghiffenisse voor gebeden, maer en was niet, ten lesten door veel biddens, moesten spelen wie dat van beyden hangen soude, ende wierpen met Teerlinghen, die de minste ooghen wierp moesten en hanghen.Den eersten wierp met de Teerlinghen 7. ooghen. Den tweeden wierp met de Teerlingen ende door mal Fortune, int worpen spronck den eenen Teerlinck op den anderen, waer ouer op den oppersten steen stont 5. ooghen, ende den Provoost den steen af nemende soo stonter maer op den ondersten steen een ooghe, maeckende t’samen ses ooghen ende hy moesten met ses ooghen te worpen hangen, d’welcke strackx ghebeurde, ende den anderen was vry, die ghehanghen werdt met Leersen en Sporen was een fraey lanck man, een Napolitaen.
Des smaendaechs op den middach 7. September wasser een Bevelhebber, onder M. Jean de Carondelet Seigneur de Bremecq Capitaine d’vne Compagnie d’Arquebusiers a Cheval, par le seruice de sa Majeste Catholique, et de leurs Altezes Serenissimes, etc. den welcken Cappiteyn verlof gaf voor [ 5 ]eenige dagen aen den voorsz. Bevelhebber, met zijnen Sone, om eenighe particuliere affairen, den welcken is ghecomen onder weghen Mentz met den Postillon vanden Pfaltz, ende andere Compagnie tot seuen int ghetal, comende inder Nacke tot Mentz, ende so op den Rhijn, comende te Bacherocen daer Pfalts volck leyt in dry oft vier sterckten, waer datse onder weghen tot vier reysen toe van des Pfaltz volc werden aenveert ende scherpelijck ondervraecht, ende lietense doen passeren sonder yet te misdoen.
Op ons Lieven Vrouwen dach comende 4. mijlen van Mens tot Radissen smorghens ten thien uren, soo wy besich waren met den ombijt, soo stirf den Postillon van den Pfalts Graue die naer Colen quam wordende met een gheraecktheyt gheslagen, comende van Franckfort, ende was doot by Bon tot Seulbighen, waer dat een ander in zijn plaetse reysde.
Men rekent dat onsen Legher van Ceulen leydt 55. mijlen.
Sijn Exc. Marquis Spinola die laet ouer de 8. honderdt Riemen maecken om op de Schepen te roeyen, hy heeft een Brugghe ouer den Rhijn, ende oock een ouer de Mayne, om alsoo over die beyde Rivieren te commanderen, ende die twee Tollen, Bacherach ende Laub de Pfaltz, met S. Guwer samen te brenghen, waer mede hy die passagie tot op [ 6 ]Ceulen vry mochte hebben. Die Schansse op den hoeck van Mayne gaet sterck voort.

Wt Ceulen.

Hier was binnen Ceulen 11. Sept. een tijdinghe comen dat den Marquis Spinola den vyant soude teghen ghetrocken zijn, ende door eenighe disordre den vyant onder malcanderen hebbende, souden ouer de Brugghe ghetrocken zijn, verlatende een schansken met vier stucken Gheschuts.
Sijn Exc. Marquis Spinola, alsoo hy zijn devotie hadde ghehouden tot Mayence, ende ghegeten heeft met den Prince aldaer, heeft zijnen Legher doen marcheren, ende dan hier ende daer treckende is ten lesten ghecomen tot Creutzenach, ende dat stedeken verovert met de plaetse Altzeym, in Pfaltz-Graven Landt gheleghen, waer dat veel goede Wijnen ende Victalie ghevonden is, met grooter menichten, het salder nv gaen ghedijen, der Protestanten volck sien slecht henen, Godt verleene den Marquis Spinola voorspoet ende Victorie, tot welvaert vande Heylighe Kercke.

VVt Franckendael.

Den 9. is hier tijdinghe comen dat den Marquis Creutzenach in ghenomen hadde, waer in dat veel graen was, beesten, wijn, ende alderhande prouisie, [ 7 ]ende den 10. Altzeym, d’welck hier een groote vreese maeckt, ten is maer vier mijlen van hier, ende ses mijlen van Heydelberch, wy hebben hier binnen Franckendael Garnisoen ghecreghen van de Protestanten, men verwacht noch x. duysent Boeren, in de wapenen, hier is alles meest ghevlucht wt de stadt, ende de beste goederen wech ghedaen, men is hier in soberen staet, maer men vertroost ons hier als datter secours wt de Ghevnieerde Provintien soude comen, van eenighe duysent Engelschen, ende twee duysent peerden, die souden comen oft gheconduiseert worden door Graef Hendrick van Nassou, maer ten sal niet wel af loopen, de macht van den Marquis Spinola is te groot, hy heeft veel volckx by hem, ende gelt daer by.
Hier hebben wy tijdinghe voorseker, als dat den Marquis heeft by sich 24. duysent wtghelesen voetknechten, ende 48. Compagnien Ruyters, de welcke waren 4. duysent, ende 7. hondert cloeck volck.
Men verstont datter eenighe Ruyters yet hadden willen besichtighen aen den Protestanten Legher, waer van daer ettelijcke af souden gevangen wesen. Voorts hoe dat gaet oft niet, wy zijn hier in eenen bedroefden staet, ende ghequelt met Soldaten, d welck wy onghewent zijn, maer moeten patientie hebben, den meesten Rijckdom is al van hier ghevlucht.

Imp. p. P.C.C.A.

FINIS.

[ 8 ]

De Priuilegie van onſe Ghenadighe Princen.

ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt int’ Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I. de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck drucker binnen Antwerpen, te mogen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheydt, alle de Nieuvve Tydinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Treues ſulckx niet te paſſe en compt, Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, wederom op een nieuwe toeghelaten te mogen Drucken, ſnijden, ende te veroopen alle de Victorien, Belegeringen, innemen van ſteden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Moravien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eenigerhande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.