Nieuwe Tijdinghen/1620/4 september
| ← 5 september 1620 | Verhael hoe dat den Protestanten Legher van Franckfort op ghebroken is
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje IIII, [vrijdag] 4 september 1620 |
[ca. 8 september] 1620 → |
Verhael hoe dat den Protestanten Legher van Franckfort op ghebroken is.Ghedruckt den iiij. Sept. 1620.
ALs nv de Schips-Brugge veerdich was die den Marquis Spinola tot Engers by Coblentz ouer den Rhijn heeft doen maken soo isser terstont ouer ghemarcheert een Regiment Bourgoignons, ende daer naer een Wallons, ende een Spaengiaerts, ende een Duytsch-Regiment, Graeff Hendrick vanden Bergh hadde eenige duysent Ruyteren by hem, den Gouverneur van Lutsenburgh, die voerde tweelf duysent mannen te voet ende 1200. peerden. Men verstaedt dat den Enghelschen Ambassadeur volchden om te sien waer dat het Legher hem neer setten soude.
De Ruyters zijn tot Covelentz met die schepen ouer den Rhijn ghesedt, ende het Gheschudt is met een Craen inde schepen ghedaen, ende hoogher nae de Riviere de Laen ghevoert, ende is alsoo schier den gantschen Legher, den Berch op ghetrocken ende voort ghemarcheert. [ 4 ]
Den Vyant oft Protestanten Legher beschantsen hun sterck tot Oppenheim, vermeynden den Marquis spinola soude opwaerts naer den Pfaltz ghecomen hebben, maer nam sijnen wech naer Francfort, ende trock met den Legher naer Limburgh.
Wt den Elsz van 24. Augusti.
Graeff Heyndrich vanden Bergh, soo hy de Avantguarde voert van 6000. voedt-knechten, ende twee duysent peerden, hielt desen morghen tusschen acht ende neghen uren zijnen Rende-vous int Elser Veldt, tusschen Limburg op de sijne vande Riuiere Laan, ende waren ouer al, tot Ballenstein, Hademer, Westerburg, Mons Thabor, Frien Dietz, Walstorp, Westerburg, ende besetten den Westerwalt, men verstont dat hy den seluen dach deur Limburgh wilde passeren, aen welcker zijden de quartieren ghenomen werden, oft waer op dat ghedijen soude is noch onbekent.
Den Marquis Spinola volchden met den gheheelen Leger, ende quam den naervolgenden nacht logeren daer Graef Hendrich vanden Berge op getrocken was.
Tot Franck-fort wasmen daghelijckx sterck besich om de vesten te repareren ende te verstercken, ghelijckmen besich was aen de Visch-Poorte aende brug gaerde, d’welck aen de Meyne in zijn mueren [ 5 ]was staende, men heuer metter haest op ghevult om gheschut daer op te brenghen.
Den Protestanten volck hebben by Oppenheim een brugghe ouer den Rhijn ghemaeckt, waer dat terstont ouer ghepasseert zijn vijf duysent soldaten, waer op des anderen daechs noch xij. oft derthien duysent, so te peerde als te voet souden volgen, waer onder veel boeren soldaten waren, de spraecke quam in der Protestanten legher als dat den Marquis op Franckfort soude trecken.
Den xxij. smorghens heel vroech is Graeff Frederich van Solms, met den Grave van Isenburg, ende 2000. Ruyters met twee Regimenten te voedt van Oppenheim by de stadt van Franckfort ghecomen, ende heeft aen die van Franckfort passagie versocht, d’welcke die van binnen hem gansschelijck hebben af gheslaghen, ende niet willen consenteren dan alleenlijck dat hy soude trecken beneden die stadt nae die brugghe die desen morghen soude veerdich wesen, soo dat de Ruyters hun quartier op ghene ende dese zijde hadden, maer dat voetvolck bleef op dese zijde der stadt Mentz int Veldt ligghen.
daer wert terstont by Trommelslach wtgheroepen op Lijff-straffe datter gheen soldaten wt hun quartier begheuen en souden, oft van de Compagnie af wijcken souden, de tijdinge quam dat den Marc[ 6 ]grave van Ans-bach met dat ander quartier ooc een veranderinge maecken soude, ende derrewaerts marcheren sal.
Die van Franck-fort hebben hunne Ghesanten ghesonden by den Marquis Spinola om te siene wat zijne Intentie was, ende begheerden de Keyserlijcke Majesteyt in alles te obedieren, ende datse wel souden begheeren hare Privilegien te behouden.
Sijn Excellentie den Marquis antwoorde dat hy niet was ghecomen om de ghetrouwe Ondersaten die den Keyser wilden obedieeren eenich hinder oft letsel te doen, maer die van Bohemen ende andere Rebellen vande Keyserlijcke Majesteyt, wilde tot ghehoorsaemheyt brenghen, ende beval datse den Keyser souden ghetrouwe blijuen, hy wilden de stadt de Keyserlijcke Privilegien ende andere saken laten behouden.
Den 22. zijn de Burghers ende Cappiteynen inden Roemer ontboden, waer hun dat hun sulckx voorghelesen is, ende datse sulckx souden onderhouden.
De Boeren op de omligghende dorpen heeftmen gheboden alles hier in te voeren, d’welck sy oock in haesten ghedaen hebben, want dat Anspachs volc hier om de stadt groote schade dede.
Die Ghesanten van Franckfordt zijn wederom by den Marquis ghecomen, ende hebben Audientie [ 7 ]ghehadt, ende hebben zijne Excellentie grootelijcken bedanckt vande eerbiedinghe, ende versochten waert dat zijne Excellentie beliefden, datse wel souden begheren, waert moghelijcken dat den Tocht wijt van de stadts Frontieren soude marcheren.
Ter middeler tijdt, soo dede den Marquis op den 26. acht duysent mannen vant Legher Cito, marcheren naer Mentz de welcke daer arriveerden, ende den Hooftlegher vanden Marquis was alreede tot op neghen mijlen nae by Franckfort comen.
Des Protestanten legher dit verstaende, zijn den 28. van Franckfort opghebroken ende hun plaetsen verlaten, zijn wederom ghetrocken naer Oppenheim daer sy te voren gheleghen hebben, sy waren moede en madt, t’is te beduchten dat den Marquis Spinola met zijn subtijlheydt ende loos-heydt haer bedrieghen sal, want hy naerdert alleneen, dan doet hy hier een partije volckx marcheren, dan wederom daer, de Protestanten en weten niet waer zijt hebben, gheen mensche en can weten waer op het noch ghedijen sal.
Dit is t’principaelste datter ghepasseert is, met den eersten salmen den Legher verclaren vande andere Leghers in Duytslant.
FINIS.
De Priuilegie van onſe Ghenadighe Princen.
ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt int’ Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I. de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck drucker binnen Antwerpen, te mogen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheydt, alle de Nieuvve Tydinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Treues ſulckx niet te paſſe en compt, Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, wederom op een nieuwe toeghelaten te mogen Drucken, ſnijden, ende te veroopen alle de Victorien, Belegeringen, innemen van ſteden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Moravien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eenigerhande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.