Deuteronomium Rechters

f38r bewerken

Iosue heet dese boec bi namen
Want hine maecte alte samen
Daer hi den name of hevet ontfaen
Ende dat suldi wel verstaen

6405

Moyses ende iosue
Hertoge[1] waren dese tvee
Over tvolc van israel
Want si there leden wel
Bidi hiet mense hertogen

6410

Nu swiget laet u gedogen
Doe moyses was bleven doot
Ende leden was die iammer groot
Sprac onse here an iosue
Moyses es doot wat sals mee

6415

Stant up ende liit die iordane
Du ende altvolc daer ane
Als ic met moysese hebbe gewesen
Sal ic met di siin na desen
Doe hiet iosue te waren

6420

Gereden iegen tovervaren
Daer na sendi te ierico
ii spiers die besagen do
Die stat ende hoe soe was gevest
Des avonts so dochte hem best

6425

Te herbergen met ∙i∙ wive
Hiet raab die van haren live
Ghereet was tellet davonture
Haer huus stont vaste anden mure
An ∙i∙ porte vander stede

6430

So datmen navonts weten dede
Den coninc daer hi sat ende at
Datter spiers waren in die stat
Hi sende daer dat hi woude
Datmense hem senden soude

f38v bewerken

6435

Mar soe decketse onder lemen[2]
Van vlasse alsmense haer wilde nemen
En seide dat si waren dane
Ende dat si tiiden[3] ter iordanen
Doe hepsi dandre soeken saen

6440

Raab es ten spiers gegaen
Ende seide ets mi wel bekant
Dat u god geven sal dit lant
Nu sweert dat ghi sult genaden
Mi doen in al sulken daden

6445

Als ic selve nu dor u dede
Ende al mine magen mede
Die spiers swoerent hare
Mettien liet soese neder dare
Met ∙i∙ roder line gaen

6450

Want thuus was upten muur gestaen
Doe seiden si dese rode line
Laet hangen in die venster dine
Dat wi thuus mogen bekinnen
Het bliift al vri datter es binnen

6455

Die spiers quamen na iii dagen
Daer iosue entie sine lagen
Ende seiden hare avonture
Die heren loefdent ter cure[4]
Ende seiden dat si gereet

6460

Houden wilden haren eet
Drie dage na dattie boden quamen
Seide iosue den volke tesamen
Maect u rene god sal togen
Margiin wonder vor uwe ogen

6465

Dae anders dages harde vroe
Sprac hi dus den papen toe
Draget die arke vor die scaren
Gaet daaer u tvolc wart geware
Ende als ghi comt in die iordane

6470

Also drogen tuwen stane
Doe die papen metter arke
Voren ginge volgede starke
Al tvolc mere ende minder
Beide wiif ende kinder

6475

Gingen in die middel stat
Die van ruben ende van gat
Van manasse half tgeslachte
Gingen voren al met crachte
Ghewapent ∙xl∙M∙ man

6480

Haer belof hilden si daer an
Dat si moysese behieten
Teerst dat si die iordane bestieten[5]
Metten voeten die was so groot
Dat so algader over vloot

6485

Beide van reyne ende van snee
Beneven den pape hort wonder mee
Viel twater al clene ende groot
In die zee diemen hiet doot
Dat boven hem was stont ende wies

6490

Als ∙i∙ berch geloeft mi dies
So datment harde verre sach
Die papen gingen uitien dach
Midden inden gronde staen
Tote dien dat was al over gaen

6495

Doe nam xii man iosue
Van elken gheslachte min no mee
Die xii stene daer ter stonde
Beneden namen upten gronde
Daer die papen hadden gestaen

6500

Ende settense upten lande saen
Ander xii daer ter stont
Settensi daer upten gront
Die al noch heden sonder waen
In ghedenkenesse daer staen

6505

Vanden stene alsment wiste
So predicte sente iohan baptiste
Ende togetse metten vingher ginder
Ende seide god mach wel abrahams kinder
Wilde hi van desen stenen maken

6510

Hier na suldi horen die zaken
Als al tvolc entie arke mede
Hadde gerumt daer die stede
Liep die iordane weder saen
Alsoe teerst hadde gedaen

6515

Dat volc ginc over die iordane
Des tienden dages na die mane
Inden aprille ende up een velt
Sloegen si doe haer getelt
vi milen ende ii stadia

6520

Lagen si der iordane na
Alse viii stadia doen die mile
Van ierico dates gene gile[6]
Lagen si ∙x∙ stadien dats waer
Daer maecte iosue ∙i∙ outaer

6525

Van den stenen alte samen
Die daer uter iordane

f39r bewerken

Daer hi sacriftie up dede
Gode na wet ende na zede
God hiet hem dat hi besciede[7]

6530

Daer ter stede aldie liede
Die in die woistine in ∙xl∙ iaren
Daer int here gheboren waren
Want dor donruste entie vaert
Was die nesnidinghe gespaert

6535

Dat dedenen den mannen gemene
Met messen gemaect van stene
Daer lagen si na dat wiit lesen
Onthier[8] ende si waren genesen
Hilden si paschen sonder sage

6540

Alse die mane hadde xiiii dage
Die den aprille toe hort
Bi ierico lagen si der port
Daer aten si des lants spise
Die si vonden na haer wise

6545

Ende manna gebrac hem daer
Datse voede ∙xl∙ iaer
Nacht so sach voer hem staen
Iosue ∙i∙ ingel als ∙i∙ man gedaen
Met ∙i∙ swerde hi sprac te handen

6550

Weder so bestu metten vianden
So met ons hi sprac neen niet
Ic ben prence over dit diet
Doe anebeden iosue
Entie ingel seide mee

6555

Ontscordi[9] eer di wech gaes
Die stede es heilich daer du staes
Daer wiisde hem dingel mede
Hoe hi winnen soude die stede
Ende al verwaten[10] ende verslaen

6560

Datter menin[11] soude ute gaen
Tiilic als dingel riet
Seven papen hi blasen hiet
Met bisune voer die arke
Die wapine hadden gingen starke

6565

Vier die arke tere scare
Die ongewapende quamen nare
Singende gingen si haren pat
Ten eersten dage om die stat
Ende keerden weder daer si lagen

6570

Dus piinden si binnen ∙vi∙ dagen
Des ∙vii∙ dages ginc si somme
vii warf die stat omme
Iosue sprac ter sevender warf
Nu roept alle wants ons bedarf

6575

Ende verwaten wi die stede
Selver gout coper yser mede
Salmen gode offeren te waren
Allene raab metten haren
Dien en salmen scaden niet

6580

Mettien so riep al dat diet
Entie mure viel neder onder voet
Elc ginc up daer iegen hi stoet
Al sloegen siit dat was in die stede
Ende verbernet te pulvere mede

6585

Raab entie met hare waren
Ontfingen si in hare scaren
Salomon nam se te wive daer na
Die int gheslachte van iuda
Tien tide hadde die heerscappe

6590

Iosue sprac ic vermaledie
Die ierico sal weder maken
Doe vervulden die zaken
Enachor van iudas geslachte
Die misdede harde onsachte

6595

Want hi wech stac iegen tgebod
∙I∙ diere cleet als ∙i∙ quat sot
Ende groot selver ende groot gout
Dat groef hi in sire gewout
Doe sende iosue daer bi

6600

Liede ter stat van hay
Diet bespien souden wel
Hay was bi betel
Die spiers seiden hets gene noot
Datter al vare dit here groot

6605

Mar iiii∙M∙ allene
Verwinnen die stat wel gemene
Ende doe si tote hay quamen
Wordsi gesconfiert altesamen
Vanden lieden vander stede

6610

Ende verloren daer oec mede
xxxvi man upten velde
Doement iosue vertelde
Scordi sine cleder werde
Ende lach vor die arke up daerde

6615

Al tote dien dat avont was
Ende met hem geloeft mi das
Van den here die oudste man
Die zacke hadden gedaen an

f39v bewerken

Vervaert van herten daer si lagen

6620

Want si hem wel sere ontsagen
Dattie vrese die die man
Van hem hadden van canaan
In stoutheden hiet verkeren
Doe sprac te iosue onse here

6625

Tvolc es ontsuvert in ben hem niet bi
Eer dat weder gesuvert si
Versame tvolc ende werpe tlot
Dte te broken heeft tgebod
Verberne dien ende siin goet mede

6630

Ende also iosue gint dede
Viel tlot up tgheslachte iudas
So dat enachor daer vonden was
Iosue sprac sech dine sonden
Hi liets[12] ende dat goet was vonde

6635

In siin pauwelioen begraven
Daer nam hine met al sine haven[13]
Ende leedene daer neder inden dale
Daer steendene die meentucht[14] altemale
Met steenen verloes hi siin liif altesamen

6640

Noch hetet enachors dal bi namen
Daer na voer iosue up hay
Ende al there was hem bi
xxx dusent man gewapent wel
Tusschen hay ende betel

6645

Sendi voren indien dage
∙x∙M∙ man tere lage
Ende dandre keerden toten here
Die coninc sette hem ter were
Ende vander lagen niet en wiste

6650

Ende iosue die weec met liste
So dat hi hem entie sine mede
Varre trecken vander stede
Mettien hief hi up den scilt
Dien hi vor die were hilt

6655

Doe stonden si up als siit versagen
Die daer lagen inder lagen
Ende wonnen sonder were die stede
Ende altemale ontstaecsise mede
Doe quam die viande saen

6660

Alse iosue dit heeft verstaen
Keerdi uptie viande striden
Ende si slogense an beden sisden
Daer behilt nieman dliif
Man no kint maget no wiif

6665

Daer bleven xii∙M doot
Si deelden den roef groot
Den coninc so verhingen si
Vor die porte van hay
Worpensine daer na al gemene

6670

Up hem ∙i∙ groten hoep van stene
Die stat velden si so ter neder
Dat soe niet wart gemaect weder
Alse die van gabaon vernamen
Dat iosue altesamen

6675

Hay ende ierico
Ghedestrueert hadde also
Ende hi niemens en vermede[15]
Want hem god verboet mede
Dat hiit al sloege als die coene

6680

Int lant van promissioene
Ende niemens vrient worde mede
Doe pensden si grote liistichede
Om quite te siin vanden noden
Sonden si tehem waert boden

6685

Als oft si waren van verre comen
Groten vaet hebsi vernomen
Als oft si quamen dor woistinen
Dar si in watre voeren scinen
Ghelapte scoen out ende swart

6690

Haer broet vinnich[16] ende hart
Galgala hiet verstaet wel
Daer tvolc lach van israel
Sint dat si die iordane leden
Hadsi gelegen daer ter steden

6695

Die boden seiden wi comen gevaren
Van harde verren lande te waren
Dattien lande behort niet
Dat u god selve behiet
U knapen wil wi gerne wesen

6700

Maect vrienscap met ons in desen
Doe ghelovets hem dat diet
Si en vragedens gode niet
Ende maecten vrientscap wat sals mee
Eleazarus ende iosue

6705

Entie princen swoerent dare
Sanders dage wert tvolc geware
Dat si gehoent waren in dat doen
Vanden volke van gabaoen
Ende traken[17] dar waert alte hant

6710

Om te storne [18] dat lant

f40r bewerken

Die van gabaon si quamen
Hem tegemoete alte samen
Iosue die vragede saen
Twi hebdi ons dit gedaen

6715

Si seiden wi waren vervaert
Ende pensden tonsen live waert
Doet met ons dat u dinct recht
Alle die lieden riepen echt
Men sal houden niet den eet

6720

Die met valscheden es geleet
God verboet ons dese liede
Vrient te siin om enighe miede[19]
Mar die heren die dat swoeren
Wilden den eet niet te scoren

6725

Ende der lieden talle bevellen[20]
Ontfingen sise niet over[21] gesellen[22]
Mar over knapen[23] hebsise ontfaen
Dat si souden siin onderdaen
Ende bringen hout ende water mede

6730

Daer men sacrificie mede dede
Als dit gedaen was daer na
Keerde dat volc van israel in galgala
Tien tiden drouch in ihersusalem
∙I∙ crone dies ic seker ben

6735

Dat hi anosidech hiet
Hi verhorde hoe dat diet
Van gabaon versekert waren
Metter israelsche scaren
Daer hadhi harde groten vare

6740

Vier coninge so sendi dare
Van amorre die besaten
Gabaon mit groter onmaten
Iosue hebsiit onboden
Dat hise helpe uten noden

6745

Tehant hevet hi siin volc gescaert
Ende quam up hem metter vaert
Daer vlo menich heidin behagel[24]
God sende up hem enen hagel
Diere me dode dan dat sweert

6750

Doe iosue geware waert
Die sonne neder wart tegane
Entie mane up te stane
Ontsachi dattie donkerhede
Den vianden soude geven vrede

6755

Ende riep ende bad gode saen
Dattie sonne moste staen
Entie mane niet en rese
Die sonne stont als ic lese
Ende die mane eens dages lanc

6760

Eer si haesten haren ganc
Die ∙v∙ coninge vloen daer na
In ∙i∙ hol van maceda[25]
Doe dedi wachten die aghedochte
Ende doe hi hadde die viande onsochte

6765

Verslegen keerde there ter stont
Sonder verlies ende onghewont
Iosue hiet datmen brochte
Die coninge uter aghedochte
Die hiet hi hangen alle vive

6770

Doe roefde hi mede vanden live
Des selves dages daer na
Den coninc van macheda
Hi storde hebna[26] ende eglon
Lachim dameer[27] ende ebron

6775

Doe waren steden vaste daer na
Keret there weder in galgala
Iasim[28] die coninc van asor
Verhorde dat menich tor
Ghevellet was van iosue

6780

Ende volcx geslegen mee
Tot alden coningen heeft hi gesent
Die hem woenden omtrent
So datter xxxiiii waren
Die up hem quamen met haren scaren

6785

Die ccc∙M man
Brochten die wapine hadden an
Ende wagen ii∙M mede
Daer nien doe den striit up dede
Dese quamen eerre[29] ende fel

6790

Om te vechtene up israel

f40v bewerken

Doe seide god te iosue
Nu ne ontsiedi min no me
Du salste wonden metten swerde
Margiin ende slaen haere paerde

6795

Ende hare wagine bernen mede
Aldit leesmen dat hi dede
Tvolc van israel sloegent al
Sonder die hadden tgeval
Dat si ten venstre liepen an

6800

Want dat volc van chanaan
Vernam dat dysraelsche scaren
Om haer lant geporret[30] waren
Vesten si hem harde wel
Die dat volc van israel

6805

Sident wonnen met groten pinen
Iosue doch metten sinen
Verbernde alle omme lant
Wat mensche dat hi vant
Wast wiif of kint hi sloecht doot

6810

An roven wan hi riicheit groot
Hier na quamt int viifte iaer
Dat si int lant quamen daer
Ende iosue die dede also
Die tabernacle bringen in silo

6815

Vanden berghe van galgala
Met al datter volgede na
Van danen gincsi in cychem
Ende algader there met hem
Oec so maecti ∙i∙ outaer

6820

Up enen berch hiet ebal daer
Daer diendi gode met offeranden
Ende screef daer met sinen handen
Ons heren wet ende wasser vro
Daer na voer hi in cylo

6825

Iudas geslachte gaf hi dlant
Int geberchte ter zuder hant
Den gheslachte van effraym
Die berge an die nortside him
Tusschen dien tween min no mee

6830

Half tgeslachte van manasse
Want dander na minen wane
Hadden tgoet over die iordane
Desen so beval hi dlant
Want hise stout ende vromich vant

6835

Die andre keerden int getelt
Effrayme so gaf hi tvelt
Van cychem dat iacob doe hi lach
Ioseppe gaf upten lesten dach
Ende daer groeven si algader

6840

Van ioseppe die bene alle gader
Ieronimus seit oec daer ane
Dat hi der ander broeder grave
Iacobs kinder in cysem sach
Daer na so quam up ∙i∙ dach

6845

Calef die sone iessene
Ende sprac aldus te iosue
Ghedincti niet wale des
Dat god seide tot moyses
Van ons tween doe wi bespiet

6850

Hadden dat lant alsmen ons riet
Tlant dat berorde miin voet
Soude siin ewelike miin goet
Ende oec soude miin siin dlant
Daer wi sagen den gygant

6855

Hets leden ∙xlv∙ iaer
Dat god dit seide dats waer
Lxxxxv∙ iaer ben ic out
Also staet in mire gewout
Als ic was doet mi god behiet

6860

Iosue seide vor al dat diet
Ende gaf hem ebron daer tien tide
Dat beste lant van stride
Iosue in cylo omboet
Aldat volc clene ende groot

6865

Ende seide ic ben ∙i∙ out man
Hets best dat wi delen dan
Ende cavelen[31] dat lant
Daer ons god in heeft gesant
∙X∙ man coes hi uter scaren

6870

Die sere vroet van meten waren
Diet maten ende besagen bede
Ende niet en deelden na die brede
Mar na des lants werdichede
Si deelden ende cavelden mede

6875

Teerste lot hadde iudas die coene
Dander tvolc van symoene
Dat derde tvolc van beniamin
Smal lant hadsi onder him
Om datmen alrebest visierde

6880

Effrayms kinder hadden tvierde
Tviifte tvolc van manasse
Van ioseppe quamen dese tvee

f41r bewerken

Ysaackar die hadde dat seste
Zabulon tsevende ende niet tbeste

6885

Azers kinder quamen daer naer
Ende neptaliims dat es waer
Dans gheslachte hadde tiende lot
Ende dat merct wel dat god
Rubens geslachte entat van gat

6890

Over die iordane gaf al dat
Dat dat volc te voren wan
Up ogh den coninc van basan
Ende up seon van amorre
Met hem was half manasse

6895

Leviis kinder ne hadden geen erve
Want si hadden gods bederve[32]
Ende onder die xii niet getelt
Ioseps kinder hadden tgewelt
So groot dat si geheslachten twe

6900

Maecten effraim ende manasse
Dus ware xii merct hier bi
Alsonder tvolc van levi
Alenkelikke dese tvee
Calef ende iosue

6905

Hadden dongecavelde lant
Calef hadde ebron in die hant
Iosue tmarassara met him
Iosue was van effraim
Ende calef van iudas comen

6910

Iusue hebben wi vernomen
Gaf den leviten xlviii steden
Gode in te dienen met vreden
X over die iordane
Ende xxxviii als ic wane

6915

Int lant van promissione
Daer si in hadden tharen done
Haer rente ende haere tienden
Daer si gode mede dienden
Calef voer met sinen neven

6920

In ebron dat hem was geven
Ende sloegh die vier gygante doot
Enachors kinder die waren so groot
Ende belagen tabir[33] die stede
Die gaf hi in huwelike mede

6925

Met sire dochter sinen broeder
Niet van den vader mar vander moeder
Hier binnen was dat xiiii iaer
Leden dat si quamen daer
Dat si tlant hadden gehat

6930

Iosue seide ten volke van gat
Ende half den volke van manasse
Ehde half van ruben wat sals mee
Ghi hebt gedaen gi moget keren
Daer hiet hi die vriende ons heren

6935

Moyses god hevet gegeven
Pais ende ruste uwen neven
Keert in u lant ende uwe man
Dat og die conink van basan
Ende seon[34] hadde van amoreen

6940

Mar gods wet hout al in een
Scuwet afgode dats mine bede
Arke ende tabernacle mede
Hebdi niet in uwe gerechte
Wi siin gebroedere ende gods knechte

6945

Tuschen ons loept die iordane
Ghi vaert met groten goede der ane
Delet wen broeders ginder
Entie wiif wacht entie kinder
Aldus voeren si wech mit crachte

6950

Ghene dardehalf[35] gheslachte
Ende alsi te iordane quamen
Maecten si daer alle tesamen
∙I∙ outaer die groot was sere
In orconde dat god was haer here

6955

Mar doe iosue wiste die mare
Waendi dat in quade ware
Ende si die wet laten wilden
Si gereden hem met scilden
Ende met wapene te wrekene gint

6960

Mar fines was voren gesint
Te hem ende ∙x∙ hoge man
Die seiden wat gripti an
Lati gode openbaer
Enfe maect ∙i∙ losen outaer

6965

Si seiden god moet ons verbieden
Ende trecht sceden tusschen ons lieden
Mar wi ontsagen dat uwe kinder
Die int heilige lant siin ginder
Ons lieden hierna seggen mochten

6970

Wat wi ten tabernacle sochten
An gode van israel
Want hi ons heeft versceden wel
Met hare strome die iordane
Dies rechte wi ∙i∙ tekiin ane

f41v bewerken

6975

Te liitekene dat wi alle gader
Quamen van iacoppe onsen vader
Ende alle an ene god ons houden
Doe fines dat metten ouden
Verhoerde was hi harde vro

6980

Ende tellet den sinen also
Die utermate willike ende sere
Loefden gode onsen here
Lange stont ghevel daer naer
In weet over hoe menich iaer

6985

Dat iosue ontboet tehem
Alle die van israel in sychem
Hi sprac in sal niet lange leven
Ende ic kenne wel dat ghi begeven
Ende verbelgen selt saen gode

6990

Kiest hier heden ic bens bode
Weder ghi wilt onsen here
Dienen daer af comt al ere
Of an afgode wet dat wel
Ic houds mi an gode van israel

6995

Doe seidsi so doe wi mede
Iosue sprac daer ter stede
Wesets orconde hier te voren
Dat ghi gode hebt vercoren
Si seiden wi siin dan also

7000

Met hem gingen si in cylo
Ende swoeren gode trouwe ende hulde
Diet braken daer waren geen onsculde
Anders dan hire bleve omme doot
Ende alle die sine clene ende groot

7005

Iosue bescreef daer of
In sinen boec dit belof
Iosue bleef doot daer
Doe hi out was ∙c∙ iaer
Ende ∙x∙ hi was hertoge dats waer

7010

Na moyses xxvi iaer
In ramassara so dolven si him
Dat gheslachte van effraym
Eleasar haer bisscop groot
Aarons sone bleef oec doot

7015

Dien groef men in gabaa[36]
Fines siin sone wart daer na
Bisscop int lant van israel
Die leefde redlic ende wel
In iosues tiden als ict vant

7020

Quamen uut egypten lant
Fenix ende cadmus
Van teben dane maurissius
Gheboren ws die martelare
Daer na over menich iare

7025

Si quamen int lant daer nu geset
Bede surs es ende saiet
Ende waren heren als ict vant
Bescreven lange in dat lant
Daer na voer cadmus tehant

7030

In grieken ende des wert altlant
Feenix[37] fenitia gheheten
Cadmus vant na dat wiit weten
Griexe lettren sekerlike
Ende brochte daaer int conincrike

7035

Iupiter nam oec die europen
Daer hi vele om hadde gelopen
Hier ent die boec van iosue
Hertoge waren dese tve
Iosue ende moyses

Nota's bewerken

  1. hertoge: Legeraanvoerder, legeropperhoofd
  2. lemen: hier in de betekenis van stengels, stro
  3. tiiden: van tiden: Gaan, zich begeven, heengaan
  4. cure: Zorg, aandacht, opmerkzaamheid.
  5. bestieten: van bestoten: Hier in de betekenis van tegen iets aanstooten
  6. dates gene gile: dit is geen gekheid, dit is werkelijk waar
  7. bescieden: Geschieden, gebeuren, plaats grijpen.
  8. onthier: totdat
  9. ontscordi: van ontschoenen: doe uw schoeisel uit
  10. verwaten: te gronde richten
  11. menin: menige
  12. liets: van lien: bekennen; hij bekende het
  13. have: Have, eigendom, bezit.
  14. meentucht: . Gemeenschap, groep, de gezamenlijke mensen die tot elkaar in een bep. opzicht in een geregelde betrekking staan.
  15. vermede: van vermiden: vermijden; sparen;
  16. vinnich: schimmelig
  17. traken: van trecken, hier in de betekenis van zich begeven naar
  18. storne: van storen: Te gronde richten, vernietigen, verwoesten.
  19. miede: loon; beloning; geschenk; omkoopsom; omkoperij; prijs die voor iets betaald wordt; geld
  20. bevellen: hier in de beteknis van: tot bedaren brengen.
  21. over: hier gebruikt als gelijkstelling: als
  22. geselle: Gezel, makker, kameraad, vriend, compagnon.
  23. knapen: Een jonge man, die in een ondergeschikte betrekking is; een dienaar, bediende, knecht.
  24. behagel: Stout, fier, hooghartig, vermetel.
  25. maceda: Makkeda (Vulg./Hist.Schol. Maceda), plaats in Israël (ligging onzeker). Bijbel: Joz 10:16, Hist.Schol. Lib.Jos. Cap.IX
  26. hebna: waarschijnlijk fout gecopiëerd, moet Lebua zijn. Lebua of Libna: Libna (Vulg. Lebna; Hist.Schol. Lebnam (acc.)), Kanaänitische stad, gelegen tussen Makkeda en Lakis. Bijbel: Joz. 10:29, Hist.Schol. Lib.Jos. Cap.IX
  27. dameer: Dabir (Vulg./Hist.Schol. Dabir), Kanaänitische stad ten zuidwesten van Hebron. Bijbel: Joz 10:38, Hist.Schol. Lib.Jos. Cap.IX
  28. isaim: moet Jabin zijn: Jabin (Vulg. Iabin; Hist.Schol. Jabin), koning van Hasor die door Jozua verslagen werd. Bijbel: Joz 11:1, Hist.Schol. Lib.Joz. Cap.X
  29. eerre: van erre: Boos, kwaad, vergramd, gramstorig, nijdig, woedend, verwoed.
  30. geporret: van porren, hier in de betekenis van: zich roeren, zijn best voor iets doen, zich voor iets spannen, zich voor iets inspannen, zich weren.
  31. cavelen: Door loting verdelen, verloten.
  32. bederve: levensonderhoud; voordeel; inkomsten
  33. tabir: Dabir (Vulg./Hist.Schol. Dabir), Kanaänitische stad ten zuidwesten van Hebron. Bijbel: Joz 10:38, Hist.Schol. Lib.Jos. Cap.IX
  34. seon: Sichon (Vulg./Hist.Schol. Seon), koning van de Amorieten. Hij werd verslagen door Mozes. Bijbel: Nu 21:21, Hist.Schol. Lib.Num. Cap.XXXI
  35. dardehalf: Derdehalf, twee en een half
  36. Zou het huidige Awarta zijn op 8 km ten zuidoosten van Nablus in het Palestijns gebied. "Gabaa" komt van gibeah, "heuvel" in het Hebreeuws, in dit geval de heuvel van Pinechas, de zoon van Eleazar.
  37. Feenix: moet eigenlijk zijn ‘na fenix’: naar Fenix