Nieuwe Tijdinghen/1620/30 juli (2)
| ← 30 juli 1620 [1] | Nieuwe Tijdinge, geschreven wt Ausburch, hoe dat de Cosacken hebben bereet ghemaeckt 300. schepen, vande welcke elck inhoudt 80. mannen, om te vreken het onghelijck dat hun vande Turcken aengedaen is
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje Ww, [donderdag] 30 juli 1620 |
4 augustus 1620 → |
Nieuwe Tijdinge, ge-
schreven wt Ausburch, hoe dat de Cosacken hebben bereet ghemaeckt 300. schepen, vande welcke elck inhoudt 80. mannen, om te vreken het onghelijck dat hun vande Turcken aengedaen is.
Overghesedt wt de Hooch-Duytsche sprake in onse Nederlantsche Tale.
Eerst Ghedruckt den xxx. Julij.
_p_1_illustration.jpg)
T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeuen, op de Lombaerde veste, in de gulde Sonne. 1620. Met Gratie ende Privilegie.W w.
Wt Dilinghen den 13. Julij.
Den xxvj. Junij nu menighe maenden verwacht, ende ghe-eynt wesende, is ghekomen Maximilianus Hertoch van Beyeren, int Casteel vanden Eerweerdichsten Bisschop van Ausborch, vergheselschapt met eene bende Ruyters, ende zijn Edelmans. Saterdaechs daer naer is by Maximilianus ghekomen den Sone vanden Hertoch van Vaudemont.
Smorghens ten acht uren is den Hertoch van Beyeren Maximilianus, ende de twee voorseyde van Vaudemont gecomen inde kercke vande Patres der Societeyt Jesu, ende heeft al daer Sermoon, Lof, ende Litanien ghehoort, gelijc hy oock ghedaen heeft sanderdaechs op den Feest-dach van Sinte Peeter ende Paulus, verciert wesende met [ 4 ]het Gulde Vlies. Naer de Misse den Eerweerdichsten ende Doorluchtichsten Bisschop Henricus heeft een cleyn arange ghedaen, hem seer willecom heetende: daer naer hebbende t’samen geten int Casteel sijn ghegaen tot den naest gheleghen Leger niet verre vande Stadt Gundelsinga, al waer de Soldaten in Orden ghestelt heur met een Heerlijcke decharge der selver plaetse onthaelt hebben: Sanderdaechs zijn zy ghegaen naer den Legher vande Loreynen, al waer zy met een treffelijcke maeltijt vereert zijn geweest vanden Doorluchtichste Markise der plaetse.
Op onse Lieve Vrouwe Visitatie zijn by dander Princen ghekomen den Hertoge van Bouino, ende Vrsino Italianen, t’sedert den tweeden dach van hare compste hebben zy daeghelijckx geconsulteert vanden peys met den vyant, ende van hare Conditien. Dese is op den Feestdach vanden Heyligen Vdalricus Patroon van Ausburch ten vollen ghesloten: ende Sondaechs daer nae is met consent van Partijen, ende Brieven tot Vlm bevesticht. Desen peys is seer onverwacht gheweest, maer wy verhopen dat sal wesen tot voordeel vande Catholijcke Lige, onder andere hebben desen quaelijck af ghenomen de Ruyters van Conte de Lip: vande welcke veel sonder hooft ende Vendel zijn afgheweken. De Rouillaensche Soldaten hebben oock ghemutineert, ende [ 5 ]meynden te vluchten. Den oproer is begost den vj. Julij ontrent den 6. uren savonts, hebbende in brant ghesteken sommighe Tenten. Daer was groote ellende in desen Leger te sien, soo datter vijf hondert siecken voor haer Logis hadden Schuren, Stallen, Huttekens, sommighe laghen op den ghemeynen wech, sommighe noch in het slijck.
Den Hertoch Maximilianus doet zijn beste om de siecken in alles te voorsien. Daer zijn ghestelt tot last vande siecken acht oft thien vande vergaederinghe ghenaempt de Misericordia, sommighe vande Patres der Societeyt Jesu, twee Doctoren ende Medecijnen. Hij heeftse oock versien van een Apothekerie, daer toe gevende alle maenden ses duysent Rijcxdaelders, dat is Jaerlijck 72. duysent Rijckxdaelders. Dit rammoer heeft blijven duren gansch den nacht, maer is smorghens ghestilt door de tegenwoordicheyt van den Hertoch Maximilianus, die de Rebellen heeft tot ghehoorsaemheyt bedwonghen hebbende twee tot de Galghe verwesen, heeft de Wapenen ontnomen van dry hondert Soldaten, ende voor infaem gedeclareert, die daer naer nochtans in ghenade heeft ontfanghen op dese maniere, dertich zijnder wtghekosen die inden naem vande andere om haer Sententie te haelen zijn opt Casteel ontboden, daer ghekomen wesende zijn op haer [ 6 ]knien ghevallen, door eenen Advocaet seer ootmoedelijck vergiffenis biddende, belydende datse de doot schuldich waeren, verwachtende ende begheerende een ghenaedighe Sententie van eenen soo genadighen Prince, de welcke zy door eenen ghedeputeerden vanden teghenwoordighen Prince vercregen hebben t’samen oock haere wapenen, ende oude statie.
Naer ettelijcke daghen zijnder sommighe Compagnien soo te voet als te peert naer Neder-Oostenrijck ghegaen, om de Rebellen vant Roomsch Rijck te bedwinghen, ende te vernederen: men salt voorwaer voor een miraeckel houden ist saecke dat den Hertoch Maximilianus can becomen zijn Intentie sonder bloetstortinghe ghelijckt met zijne naestgheleghen vyanden gheschiet is.
Behalven die twee voorseyden zijnder noch twee ghehanghen, den eenen was eenen Trommel-slagher, den anderen eenen ghemeynen Soldaet: Den desen hebbende afghesworen de secte Lutheri, heeft het Catholijck gheloove aenveert, ende nu dry uren Catholijck gheweest hebbende, is met eene groote cloeckheyt ghestorven, betuyghende dat hy int Catholijck gheloof stierf. Den anderen te weten den Trommel-slagher heeft den Ondersaten een schoon Onderwijs ghegeven, hoe dat zy behoorden getrou te blijven aen haere Princen: oock belede hy dat hy [ 7 ]altijts vanden Hertoch Maximilianus ontfangen hadde volle betalinghe, t’is vremt, te weten dat hy een maent voor zijn doot van zijn Huysvrouwe die int Aerts-Bisdom van Ceulen was tot hem geroepen heeft, voor reden gevende, dat hy ghevangen wesende haest soude moeten hanghen, daerom waert dat zy hem wilde levendich sien, haer spoeyen soude om daer te komen, ende siet op den selfsten dach als zy inden Leghen quam, is hem voor goet overcomen t’welck hy spot-wijs ontboden hadde.
Als heden te weten den 13. Julij is den Hertoch Maximilianus lancx de Donau in Neer-Oostenrijck ghekomen. Godt geve dat mach wesen met eene glorieuse ende onbloedighe victorie.
Voor het leste hier is van Ausburch het Conterfeytsel vanden Generael der Cosacken (die gelijcmen seyt met ses duysent den Keyser ter hulpen compt) met een sulcken opschrift. Magnanimus et fortissimus Cosacus Plachta nomine etc. Den welcken van te voren ghecreghen hebbende veel schoone victorien vanden Mosquiten, Tartaren, Turcken, ende andere vyanden der Christenen, in dit leste teghenwoordich Jaer 1620. met bystant van andere Cosacken in de wterste paelen van Polen, heeft veel duysende vande Tartaren te niet ghedaen, verlossende daer door een groote menichte der Christenen.
De Priuilegie van onſe Ghenadighe Princen.
ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt int’ Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I. de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck drucker binnen Antwerpen, te mogen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheydt, alle de Nieuvve Tydinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Treues ſulckx niet te paſſe en compt, Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, wederom op een nieuwe toeghelaten te mogen Drucken, ſnijden, ende te veroopen alle de Victorien, Belegeringen, innemen van ſteden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Moravien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eenigerhande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.