Oorlog, Verzen in Staccato

Oorlog. Verzen in Staccato (1915) door A.H. Feijs

Plaats van uitgave en uitgeverij onbekend. Publiek domein

[ vooromslag ]

[ 1 ]

OORLOG.

Verzen in Staccato.

[ 3 ]

OORLOG.

Verzen in Staccato.

DOOR

A. H. FEIJS.

1.

De slag.

De zon. Een woud. Een veld. Een vliet: ’t Is geel, groen, blauw, maar rood is ’t niet. Gerij. Gedraaf. Geschut. Gedreun:

Gegil! Gekerm! Gezucht! Gekreun! Geen zon. Geen woud. Geen mensch! Geen hart! ’t Is bloed! ’t Is rood! ’t Is grijs! ’t Is zwart!

2.

Oorlog!

Een volk. Een land: Het bloeit. Het geurt.

Eén graf! Eén brand! Men rouwt. Men treurt.

3.

De verlaten loopgraaf.

Een wond in d’aard! Een geul! Een spleet! Deed dat de mensch, die denkt, die weet? Arm, voet, been, hoofd. ’t ligt al dooreen.

Men zoekt een mensch! Er is er geen! Slechts bloed! slechts stank! Slechts lijk! Slechts dood! Op, op! Meer moord. Uw land blijv’ groot!

[ 4 ]

4.

De Soldaat.

Geen mensch. Geen dier. Geen plant: Een ding. Het mort noch klaagt: Zijn kracht verging. Het lijdt. Het sjouwt. Het torst gewicht. Geen vreugd. Geen lach

op zijn gezicht.       Vraag. O mensch, mijn vriend, waar gaat dat heen?       Antwoord. Het vuur, de dood, ’t Is mij heusch één!

5.

De verminkte.

De borst verscheurd. Het been in gruis. Hoera! Lang leev’ het krijgs- gedruisch!

Dat hinkt. Dat kermt. Dat stuipt. Dat bloedt. Hoera! Hoera! Die moord is goed!

6.

Meer, meer!

Verwond, vermink,       Schiet dood, houw neer!       Roep legers op. Steeds meer, steeds weer.       Vermorzel ze       Hak z’in elkaar!

Bedenk, het is uw broeder maar. Spreek ik zoo goed? Is ’t mooi zoo’n lied?.. De mensch sterft uit. maar ’t hindert niet!

[ 5 ]

De pijl uit de aero.

7.

Daar gaat er een. Pas op span goed. Straks zien we weer dat rood, dat bloed. Hoera! Mik goed. Het hart doorboord. Of neen hem niet direct vermoord! ’k Heb spijt dat staal niet brandt niet pijnt.

Eén steek: ’t Is uit: De dood verschijnt. Alweer een dood! Geen kik, geen kreet. Dat is niet schoon! Geen pijn! Geen leed! Daal neer! Ik doe ’t niet meer: ’t Is flauw! Bloed, bloed! ’k Verkies het zwaard! De houw!

8.

Het land is stom.

Geen kleur. Geen klank. Het land is stom. Slechts oog en oor voor zwaard en trom. O mensch verhef uw stem dan toch! Gil, krijsch, huil, brul! ’t Is tijd, nu nog.

Maar straks niet meer... Het vuur brandt voort. ’t Verteert. ’t Verkoolt... ......... ’t Blijft stil. Geen woord. Geen kleur. Geen klank: Het land is stom. Slechts oog en oor voor zwaard en trom.

[ 6 ]

9.

De eer.

[’]t Is een kanon. ’t Is een geweer.... Men schiet. Men moordt: Maar ’t is voor d’eer! Men steekt elkaar een mes in ’t hart, En zie zoo’n daad is wit, niet zwart. Want ’t is voor d’eer! Men steelt. Men brandt. En zie ’t is goed, want ’t is voor ’t land!

Vervloekt die eer! Vervloekt dat land! Vervloekt de mensch! Vervloekt de hand. die grijpt naar ’t zwaard, die grijpt naar d’eer, die grijpt in bloed. Steeds meer. Steeds weer. Weg met die eer! Z’is voos! Z’is rot! Wat maakt zij van den mensch? Een zot!

10.

Menschenmateriaal.

Het is maar bloed. Het is maar been. Is ’t heusch maar stof? Is ’t stof alleen? Men schendt natuur. Men schendt den geest.

Men is geen mensch. Men is geen beest! Werp maar den mensch in ’t vuur! Ga voort! Maar ’t is ùw ziel, die wordt vermoord!

[ 7 ]

11.

De bajonet.

	Een punt van staal. Heel scherp, heel wreed. Daar doet de mensch den mensch mee leed. Dat dringt in bloed, dat dringt door been.		Dat wil de pijn den dood alleen. De koe slacht niet de koe. Het zwijn.... Maar wij zijn trotsch een mensch te zijn!
	GOD.	De Duivel.
	De mensch is goed! De mensch is geest.		Ha, ha! Hij ’s nog niet eens een beest!

12.

De koning rijdt.

Hij rijdt te paard. Hij rijdt langs ’t woud. Hij kijkt omhoog. Hij ziet slechts goud. Hij rijdt in goud. Hij rijdt te paard. Hij ziet niet wat er ligt op d’aard! Hij rijdt. Hij rijdt! Hij schertst! Hij lacht!

Zijn ziel is steeds zoo goed, zoo zacht! Hij rijdt in goud. Hij rijdt in zon. Hij ’s blij. Er was een slag: Hij won. Hij blinkt van licht. Hij ’s goed die vorst. Hij ziet toch niet die korst? Die korst

[ 8 ]

	van bloed? Van bloed! Van bloed! Van bloed!	Het paard ruikt bloed.       Het paard staat stil.         Maar ’t paard heeft toch
			geen eigen wil?
	Van bloed in ’t bosch! Van bloed op ’t land? Van bloed op kleed en op zijn hand?		Hij rijdt te paard. Hij rijdt langs ’t woud. Hij rijdt. Hij rijdt! Hij rijdt in goud!!

13.

De gil.

Een gil snerpt rond van noord naar zuid, van pool tot pool. ’t Is geen geluid. Het is een dolk. Het is een zwaard! Die gil, die gil! Die gil bezwaart den mensch, bezwaart wat leeft. Het vee woelt rond; ’t is bang. Het beest huilt mee. De aar­- de dreunt.

De lucht wordt rood. Het hart staat stil. Het oog wordt groot. De ziel krimpt weg. De geest sterft af. Voor al wat zacht was is ’t een graf! ’t Geluid was rood. Nu wordt het wit, als sterk fel licht. Zóó erg is dit, dat kleur en klank, de aard’ ontvlucht

[ 9 ]

’t Beheerscht elk zacht, elk zoet gerucht. Wie heeft nù rust? Wie is nu stil? Wie vindt geluk bij zulk een gil? Die gil is wit. Die gil is rood.

Die gil is zwart, is meer dan dood! Die gil is ijs. Die gil is vuur! Die gil dringt door, door huid en muur. Die gil snerpt rond van noord naar zuid.

O hoedt
u toch,
voor zóó’n
geluid!

14.

De moeder.

Ik baar in bloed. Ik baar in pijn. Dat zal wel een natuur­- wet zijn. Maar is 't de wil, de wil van God, dat wat ik schep te vroeg verrot? Dat dit mijn vleesch, dat dit mijn been

te vroeg, te vroeg van d’aard’ verdween? Mijn ziel zoo schoon: mijn zoon zoo goed? Dàt is het wat mijn lijd- en doet! Een wond in ’t vleesch schrijnt en doet zeer maar in de ziel nog veel, véél meer!

[ 10 ]

Ik baar in bloed. Ik baar in pijn. Dat zal wel een natuur„ wet zijn!

Maar is ’t de wil. de wil van God, dat wat ik schep zóó vroeg verrot?

15.

Wiens schuld?

Aan den vorst:		Aan den doode:
	Waarom dat bloed en dat verdriet? Waarom die moord? .......... Ik weet het niet!,		Uw moe­- der sterft van fel verdriet. Wiens schuld? Wiens schuld? .......... Hij ant­- woordt niet!
Aan den soldaat:		Aan den duivel:
	Waarom die haat? Waarom zoo wreed? Is dat uw schuld? .......... Niet dat ik weet!		Is dat uw werk? Zongt gij dat lied? Is dat ùw hel? .......... Ik deed het niet!
Aan den gewonde:			Maar vraag ’t aan God. Hij weet het wel. Zoo rot was im­- mers nooit mijn hel!
	Waarom schijnt toch uw hoofd één gat? Wie deed ’t Wiens schuld? .......... Hoe weet ik dat?

[ 11 ]

Aan God:

Waarom dat bloed en dat verdriet?

Waarom die moord? .......... Dat raakt Mij niet!

16.

De droom in de loopgraaf.

Het licht. De zon. Veel goud. Goud...blauw... Een boom. Hij groeit, wordt sterk van bouw. Hij bloeit, wordt wit: Als sneeuw zoo wit: Eén geur! Eén kleur! Hoe goed is dit! De boom wordt vrucht: àl vrucht. Hij voedt wat leeft. Mensch, dier wordt één van bloed, één van geluk, één, één van hart. Blauw..., goud.. Alarm! Blauw...wit... .......... Zwart. Zwart!

Alarm! Alarm! Ontwaakt! Treedt aan!   ........ Blauw...blauw.. ........... ........... Gauw, gauw! Men schiet! Men valt ons aan! Nacht. Kou. Een vlam. Een knal. Geraas. Gesis. Gefluit. Gekerm, Geblaas. De droom! De droom! Is dit de droom? En was het waar­- heid van dien boom? Och, ’t goud verkleurt. De vrucht bederft.

[ 12 ]

...........
...........
Hij bloedt!
Rood! Zwart!
    Hij kreunt...
Hij sterft!

17.

De trom!

Dood ding. Dood ding? Hoor dan eens goed! Het vloekt! Het raast! Het speurt naar bloed! Het spuwt venijn! Het brult! Het tiert!

Dof, Dof! Dof! Dof! Maar ’t snijdt! En giert! De mensch! De hel! O trom! Trom! Trom! O was je toch voor al­- tijd stom!

18.

De last.

Een last drukt op den mensch. Zoo zwaar, zóó zwaar is dit, dat van ’t gewicht de aar­- de buigt, de aar­- de zwicht. Die last van moord

drukt al­- les neer. Niets bloeit. Niets groeit. Niets lacht er meer! Die last is zwaar, drukt op wat leeft. En al­- les zucht. En al­- les beeft....

[ 13 ]

19.

De nieuwe mensch!

De mensch in rood? De mensch in zwart? De mensch in pijn? De mensch geen hart? Mensch, mensch! God, God! Waar zijt ge toch?! Men roept. Men smeekt. Antwoord dan toch! ...........   ....... Zie niet naar Mij. Keer tot u in. Sta nu niet stil. Dat heeft geen zin.

Klaag niet. Ween niet: Het dier baarde u, Den mensch En gij, in bloed, baart nu! Uit zwart komt wit. Licht komt uit vuur. Gij lijdt en ’t is maar voor één uur! Baar! Baar een nieuw[-] en mensch, een God! Baar! Baar in pijn. Maar baar een God!”

20.

De nieuwe Mensch!

De nieuwe Mensch       zal glanzend zijn! De nieuwe Mensch       is eeuwig rein! Hij ’s driekwart geest en een kwart stof. En nooit maakt smart zijn oogen dof.

Hij zweeft. Hij vliegt. Hij ’s licht en lucht. Hij kent geen traan, hij kent geen zucht.       ..... ....       .. .. ..... Een kreet stijg’ op uit d’aarde, één wensch: De nieuwe mensch! De nieuwe mensch!

[ achteromslag ]