Othello, De Moor van Venetië (Jurriaan Moulin, 1836)/Tweede Bedrijf

Tweede Bedrijf

Eerste Tooneel

Eene zeehaven op Cyprus.

MONTANO en twee HEEREN.

MONTANO.

Wat onderscheidt ge van de kaap in zee?

le Heer.

Volstrekt niets: 't is een hooggezwollen tij;

'k Speur tusschen 't wolkgespan en 't ruime sop

Geen zeil.

MONTANO.

Mij dunkt, de wind sprak luid aanland;

Nooit schudde een banger storm ons buitenwerk:

Indien hij ook op zee zoo heeft gewoed,

Wat houten kiel, waar golfgebergte op breekt,

Weêrstaat het woên? Wat zal men hiervan booren?

2e Heer.

't Verstrooijen van de turksche schepen; want

Begeeft men zich aan d' oeverschuimden oever,

De baren steigren brullend op naar 't zwerk;

De felgezweepte vloed rolt bergen hoog,

Als woû hij, 't water slingrend naar den beer,

De wachters blusschen van de onwrikbre pool:

Nog nooit aanschouwde ik zulk een woest geweld

Van 't opgeruide meer.

MONTANO.

De turksche vloot,

Vond zij geen baai of schuilplaats, ging te grond;

Onmooglijk dat ze 't uithield.

Een derde HEER treedt op.

3e Heer.

Iets nieuws, mijn heeren! de oorlog is gedaan;

De noodstorm heeft de Turken zoo geteisterd,

Dat hun ontwerp mislukt: een Venetiaansch galjoen

Zag de ijsselijke schipbreuk en den nood

Der meeste hunner schepen.

MONTANO.

Hoe, is 't waar?

3e Heer.

Het vaartuig liep hier binnen;

Een Veronezer: Michael Cassio,

De luit'nant onzes dapperen Othelloos,

Kwam hier aan land: de Moor zelve is in zee,

Met onbepaalde volmagt omtrent Cyprus.

MONTANO.

't Verheugt me, 't is een achtbaar gouverneur.

3e Heer.

Doch schoon die Cassio de blijmaar brengt

Van 's Turken ondergang, hij ziet toch droef,

En bidt voor 's Mooren redding; want hen scheidde

Een zware, woeste storm.

MONTANO.

Dat geev' de hemel!

'k Heb onder hem gediend; hij kommandeert,

Gelijk 't een krijgsman past. Komt, nu naar 't strand!

Zoowel om 't ingeloopen schip te zien,

Als 't oog naar dappre Othello rond te slaan,

Tot waar de golven met de blaauwe lucht

Te zamensmelten.

3e Heer.

Ja, komt laat ons gaan;

Men mag toch ieder oogenblik de komst

Van de anderen verwachten.

CASSIO treedt op.

CASSIO.

Dank zij den dappren van dit moedig eiland,

Die zoo den Moor beminnen. Dat de hemel

Hem tegen 't woên der elementen schutt'!

Want in het holst der zee verloor ik hem.

MONTANO.

Heeft hij een stevig schip?

CASSIO.

Zijn bark is kloek gebouwd, en die haar stuurt

Een zeeman van beproefde kundigheid;

Dies wacht mijn hoop, nog niet ten doode krank,

Een spoedige herstelling.

(Binnen.) Een zeil! een zeil!

Een ander HEER treedt op.

CASSIO.

Welk leven!

4e Heer.

De stad is ledig; aan het strand der zee

Staan scharen volks; men roept, een zeil! een zeil!

CASSIO.

Ik hoop dat dit de gouverneur zal wezen.

2e Heer.

Men lost het scheepskanon reeds ten saluut. Ten minste vrienden zijn 't.

(Men hoort geschut.)

CASSIO.

Ga, bid ik, heer,

En breng ons narigt wie er kwam aan land.

2e Heer.

Terstond. (Af.)

MONTANO.

Maar luit'nant, is de generaal gehuwd?

CASSIO.

Ja hoogst gelukkig; hij bekwam een maagd,

Die de edelste en beroemdste op zijde streeft,

Den lof van 't kunstpenscel te boven gaat,

En in der schepping feestgewaad gehuld,

't Voortreflijkste evenaart. — Welnu, wie landde?

De tweede HEER komt terug.

2e Heer.

't Is zekre Jago, 's veldheers vaanderig.

CASSIO.

Hij had een snelle en hoogstgewenschte vaart:

Zelfs storm en stortzee, vreeslijk windgehuil,

Verborgen klippen, zanden, opgehoopt, —

Verraders loerend op de onschuldige kiel, —

Als achtten zij haar schoonheid, matigden

Hun doodlijke aard, en lieten ongekrenkt

De aanbiddelijke Desdemona door.

MONTANO.

Wie is zij?

CASSIO.

Zij van wie 'k sprak, de vrouw van onzen veldheer,

't Geleî des koenen Jagoos toevertrouwd,

Wier aankomst hier onze berekening

Een week vooruit is. Heer, bewaar Othello!

Uw magtige adem doe zijn zeilen zwellen,

Dat hij deez' haven zeegne met zijn schip,

Zijn liefde koele in Desdemonaas arm,

Het vuur vernieuwe in onzen doffen geest,

En 't gantsche Cyprus trooste! ô zie, —

DESDEMONA, EMILIA, JAGO, RODRIGO en gevolg treden op.

De rijke lading is bereids aan wal!

Buig, Cyprus burgerschaar, voor haar uw knieën: —

Heil u, mevrouw! des hemels dierste gunst,

Zij vóór, zij achter u, van elke zijde

Omringe ze u!

DESDEMONA.

Dank, dappre Cassio.

Wat tijding meldt ge mij van mijn gemaal?

CASSIO.

Hij is nog niet geland, meer weet ik niet

Dan dat hij dra in welstand hier zal zijn.

DESDEMONA.

O, 't is mij bang! — hoe raaktet ge uit elkaâr?

CASSIO.

De groote strijd van hemel en van zee

Heeft ons gescheiden: — Doch, hoor, hoor! een zeil!

(Binnen.) Een zeil! een zeil!

(Men hoort geschut.)

2e Heer.

't Saluutschot rolt reeds naar de citadel;

Ook dit zijn vrienden.

CASSIO.

Zie welk nieuws er is.

(2e HEER af.)

Wees welkom, vaandrig: — welkom eedle vrouw:

(CASSIO kust EMILIA.)

ô Goede Jago, 't belge uw goedheid niet,

Dat mijn manieren vrij zijn; landsgebruik,

Vergunt dit stout betoon van hoflijkheid.

JAGO.

Heer, als ze u zooveel van haar lippen gaf,

Als zij mij dikwerf meêdeelt van haar tong,

Gij hadt genoeg.

DESDEMONA.

Zij spreekt, helaas, geen woord!

JAGO.

Ja, veel te veel; '

k Bemerk het steeds wanneer ik slapen wil:

Als gij er bij zijt, ja, dat stem ik toe,

Dan legt zij hare tong in 't hart, en kijft

Slechts denkend.

EMILIA.

Zonder reden spreekt gij zoo.

JAGO.

Loop, loop; schildrijen zijt ge buiten 's huis,

Er binnen schellen, katten in uw keukens,

In 't krenken heil'gen, duivels zelf gekrenkt,

Huishoudend speelt gij, en houdt huis in bed.

DESDEMONA.

Foei, lasteraar!

JAGO.

Neen, waarheid is 't, noem anders mij een Turk:

Zoodra gij opstaat speelt ge, en werkt in bed.

EMILIA.

Mijn lof zult gij niet schrijven.

JAGO.

Vraag dat nooit.

DESDEMONA.

Wat schreeft ge wel als gij mij prijzen moest?

JAGO.

ô Eedle vrouw, verlang dit niet van mij;

Want als ik niet mag gispen, ben ik niets.

DESDEMONA.

Beproef het, kom: — is iemand naar de haven?

JAGO.

ô Ja, mevrouw.

DESDEMONA.

Ik ben niet opgeruimd, ofschoon 'k verberg

Hetgeen ik ben, door anders mij te toonen. —

Kom, hoe zoudt gij mij prijzen?

JAGO.

Ik zin er op; doch waarlijk, mijn vernuft

Komt uit mijn hersenkast als lijm uit wol,

't Rukt brein en alles meê: mijn muze baart,

En dus bevalt ze; hoor:

Indien zij schoonheid met verstand verbindt,

Zoo is zij dubbel waard te zijn bemind.

DESDEMONA.

Braaf! — Hoe als zij verstandig is en zwart?

JAGO.

Verstand gepaard met zwartheid in een maagd, —

Ligt vind ze een blanke dien haar zwart behaagt.

DESDEMONA.

Al erger.

EMILIA.

Is zij schoon en braaf, hoe dan?

JAGO.

Een schoone was door dwaasheid nooit verblind;

Want juist haar dwaasheid hielp haar aan een kind.

DESDEMONA.

Dat zijn afgesleten, kinderachtige sprookjes, om zot-

ten in den bierkroeg te doen lagchen. Wat el-

lendigen lof hebt gij voor eene die leelijk is en dwaas?

JAGO.

Geen dwaze ooit was zoo leelijk, die men niet De rol van wijze schoonen spelen ziet.

DESDEMONA.

ö Grove onwetendheid! de slechtsten prijst ge 't

meeste. Maar welken lof zoudt gij eener waarlijk

verdienstelijke vrouw geven, die, in de bewustheid

harer waardij, zelfs de boosheid kon trotseren?

JAGO.

Een vrouw die schoon is zonder hovaardij,

Schoon welbespraakt, in 't spreken nooit te vrij,

Door rijkdom niet tot dwazen tooi verleid,

En die gewillig van haar wenschen scheidt;

Zij die, in toorn ontgloeid, zich wreken kon,

Maar 't onregt droeg, en hare drift verwon;

Die niet, door eigenwijsheid blind, vol waan,

Naar knollen tastend den citroen laat staan;

Die denken kan, doch geen geheim verraadt,

En de oogen niet op die haar volgen slaat,

Zij is een vrouwtje — als ooit er zoo een was, —

DESDEMONA.

Om wat te doen?

JAGO.

Dat narren zoogt, en dun bier tapt bij 't glas.

DESDEMONA.

ö, Al te lam en krachteloos besluit! — Emilia,

schoon hij u echtgenoot is, leer niet van hem. —

Wat dunkt u, Cassio, is hij niet een roekelooze

en uitgelaten babbelaar?

CASSIO.

Hij spreekt driest, mevrouw; als soldaat zal hij u

beter bevallen dan als geleerde.

(Hij onderhoudt zich met DESDEMONA.)

JAGO.

(Ter zijde.) Hij vat haar bij de hand: zoo, goed

gezegd; fluistert maar: in zulk een webbetje wil

ik een vlieg vangen, zoo groot als Cassio. — Ja,

glimlach tegen haar, toe maar, ik kluister u in

uw eigen beleefdheid. — Juut, inderdaad, zóó

is het: indien u zulke kuren uw luitenantsplaats

kosten, hadt ge beter gedaan uwe drie vingers niet

zoo vaak te kussen, waarmede gij nu zoo deftig den

galant speelt. Zeer goed; fraai gekust! een voor-

treffelijke buiging! 't is zoo, inderdaad. Al weêr

de vingers aan den mond? om uwentwil wou

ik dat het klisteerspuiten waren! — (Trompetgeschal.)

De Moor; ik ken zijne trompet.

CASSIO.

Ja waarlijk.

DESDEMONA.

Komt, gaan wij ter ontvangst hem te gemoet.

CASSIO.

Ei, zie, hij komt reeds!

OTHELLO, met gevolg, treedt op.

OTHELLO.

Mijn schoone krijgsheldin!

DESDEMONA.

Mijn dierbre Othello!

OTHELLO

'k Verwonder mij niet minder dan 't mij streelt,

U vóór mij hier te zien. Mijn hartelust!

Als elken storm een slilte als deze volgt,

Dan blaaz' de wind tot dat hij dooden wekt;

En worstlend klimm' de kiel op golfgebergt',

Olympus-hoog; en duik' weêr in de diepte,

Als in den helpoel neder! — Nu te sterven

Zou overzalig zijn; want, ô ik vrees,

Dat mij, die thans zoo grensloos veel geniet,

Nooit weêr een heil als dit verrukken zal,

Thans nog bij 't Lot verborgen.

DESDEMONA.

Geev' de hemel,

Dat onze liefde groeije en ons geluk,

Met elken levensdag!

OTHELLO.

Amen, algoede magten! —

Ik spreek van deze vreugde nooit genoeg,

Zij stuit mij hier: mijn blijdschap is te groot:

Moog dit en dit de grofste mistoon zijn,

Die ooit in onze harten klinkt. (Hij kust haar.)

JAGO.

(Ter zijde.) o, Gij zijt goed gestemd!

Maar ik ontspan de snaren dier muzijk,

Zoo eerlijk als ik ben.

OTHELLO.

Komt, naar 't kasteel. —

Nieuws, vrienden! de oorlog is gedaan; de Turk

Verdronk. Hoe gaat het hier mijn kennissen?

Op Cyprus, liefste, zult gij welkom zijn;

Ik vond hier warme vriendschap, ô Beminde,

Mijn praat is zonder zamenhang; ik dweep

In mijne vreugde. — Ik bid u, goede

Jago, Ga naar de haven en ontscheep mijn goed;

Den kapitein breng naar de citadel;

Hij is een wakker zeeman, wiens verdienste

Hoogachting vordert. — Desdemona, kom,

Nog eenmaal welkom hier op Cyprus.

(OTHELLO en DESDEMONA met gevolg af.)

JAGO.

(Tot een bediende.) Kom gij terstond bij mij aan

de haven.

(Tot RODRIGO.) Kom nader. Als gij moed hebt, daar

zelfs bloodaards, zegt men, wanneer zij verliefd

zijn, een hooger gevoel in hun binnenste krijgen,

dan hun is aangeboren, — zoo luister naar mij.

De luitenant heeft deze nacht de wacht aan het

hofplein: eerst moet ik dit zeggen — Desdemona

is stellig op hem verliefd.

RODRIGO.

Op hem! neen, dat is niet mogelijk.

JAGO.

Leg uwen vinger — zóó, en neem mijn onderrigt

ter harte. Bedenk met welk eene hevigheid zij den

Moor eerst beminde, enkel omdat hij zwetste, en

haar avontuurlijke leugens opdischte: en zij zou

hem steeds beminnen om zijn gesnap? Laat uw

welgeplaatst hart dit nooit gelooven. Haar oog

verlangt voedsel; en welk vermaak kan zij schep-

pen in 't gezigt van den duivel? Als het hloed

door 't genot verkoeld is, dan is er noodig, om

het weêr te ontvlammen, en der verzadiging nieu-

wen appetijt te geven, een liefelijk gelaat, over-

eenstemming van jaren, van zeden, van schoon-

heid; alles dingen die den Moor ontbreken. Nu

zal, bij gebrek dezer vereischten, hare teederheid

zich bedrogen wanen; dra begint zij te walgen,

krijgt een afkeer van den Moor, en verfoeit hem:

de natuur-zelve zal haar hierin behulpzaam wezen,

en tot eene nieuwe keus aanprikkelen. Dit dan

toegestaan, vriend, gelijk het natuurlijk als van

zelve spreekt, wie dan Cassio staat zoo hoog op

den trap des geluks? Een buigzame snaak,

met niet meer geweten, dan dat hij zich den schijn

geeft van welgemanierdheid, om in 't geheim des

te beter zijne ongebondenheid bod te vieren. Neen,

niemand! niemand! Een listige, doortrapte schalk;

een gelegenheidvinder, met een oog om kansjes af te

loeren, al bieden zij zich nooit van zelven aan. Een

verduivelde spitsboef! — Bovendien, de guit is wel-

gemaakt, jong, en bezit al de vereischten, waar dwaas-

heid en onrijpe verstanden naar haken: een uitge-

leerde schobbejak, en de dame kent hem reeds.

RODRIGO.

Dat kan ik niet van haar gelooven; zij heeft een

door en door zedig gemoed.

JAGO.

Zedige poespas! de wijn die zij drinkt komt van

druiven; ware zij zedig geweest, zij hadt zich nooit

aan den Moor kunnen vergapen: zedige poespas!

zaagt gij haar niet met zijn handpalm spelen? merk-

tet gij dat?

RODRIGO.

Ja zeker, maar dat was enkel beleefdheid.

JAGO.

Ligtekooijerij! geloof me; een titelblad, een be-

dekt voorspel van de geschiedenis der onkuischheid

en ontuchtige gedachten. Immers, hunne lippen

kwamen zoo digt aan elkander, dat hunne adems

zich vermengden. Onreine gedachten, Rodrigo!

Als die wederzijdsche vertrouwelijkheden zoo den

weg banen, dan is het hoofdwerk na op handen.

Foei! Maar, laat u door mij gezeggen; ik heb u

uit Venetië hier gebragt. Neem deze nacht de

wacht op u, voor de order daartoe zal ik zorgen:

Cassio kent u niet; ik zal niet verre van u zijn:

zoek Cassio slechts in 't harnas te jagen, 't zij door

een hoogen toon aan te nemen, of door eene klad

op zijne krijgstucht te werpen, of onder eenig ander

voorwendsel, dat u goeddunkt, en de omstandig-

heden u aan de hand geven.

RODRIGO,

Goed.

JAGO.

Hij is driftig, en stuift schielijk op; ligt slaat hij

naar u, met zijn staf; terg hem daartoe uit; want

juist daardoor rui ik de Cypriërs zoodanig op, dat

zij alléén door Cassioos afdanking tot bedaren zijn

te brengen. Zoo baan ik u een' korteren weg naar

uwe wenschen, door de middelen die ik in mijne

hand heb om dezelve te bevorderen en door 't be-

hendig wegnemen der hinderpalen, zonder 't welk

wij geene hoop kunnen voeden op geluk.

RODRIGO. Adieu! (RODRIGO af.)

JAGO.

Dat Cassio haar bemint geloof ik vast;

Dat zij hem mint is klaar en zeer waarschijnlijk:

De Moor — ofschoon ik hem niet lijden mag, —

Heeft een standvastig, edelminnend hart,

En wordt voor Desdemona, zoo mij dunkt,

Een dierbaar echtgenoot. Nu, 'k min haar ook;

Juist niet zoo zeer uit wellust, (schoon 'k misschien

Aan even groote zonde schuldig sta,)

Neen, meer om mijne wraak aan hem te koelen,

Dewijl ik argwaan dat de wulpsche Moor

Mijn bed beklom; en die gedachte knaagt

Als giftig mineraal mijn ingewand.

Niets kan of zal mijn ziel bedaren doen,

Vóór 't effnen onzer rekening; vrouw om vrouw:

Of mist mij dit, zoo breng ik toch den Moor

Ten minste in zulk een wilde jaloezij,

Dat geen verstand die heelt. — Om dit te doen

Als die onnoozle Venetiaansche brak

Het spoor wil volgen waarop ik hem bragt,

Wil 'k onzen Michael Cassio te lijve;

Ik schilder hem in 's Mooren oogen zwart; —

Want hij ook, vrees ik, komt mijn vrouw te na, —

En maak dat mij de Moor dankt, mint en loont,

Omdat ik hem een' deftige ezel maak,

En strikken voor zijn rust en vrede span,

Tot razens toe. Hier zit het nog in duister;

't Bedrog toont nooit voordat het slaagt zijn luister.

(Af.)

Tweede Tooneel

Eene straat.

Een HERAUT met eene bekendmaking, gevolgd door een hoop volks.

Het behaagt Othello, onzen edelen en dapperen

generaal, uithoofde der zekere tijding van den

geheelen ondergang der turksche vloot, dat ieder-

een deelneme aan deze zegepraal: sommigen door

dansen, anderen door 't branden van vreugde-

vuren; en dat een iegelijk zich overgeve aan zulke

spelen en vreugdebedrijven, als hem het meest be-

hagen; want behalve dit gezegend nieuws,

viert hij heden zijne bruiloft. Dit gelastte hij bekend

te maken. Al de vertrekken van het slot staan

open, en men heeft volkomen vrijheid om feest

te vieren, van nu, vijf uren, tot dat de klok elf

zal geslagen hebben. De hemel zegene 't eiland

Cyprus, en onzen edelen generaal Othello!

(Af.)

Derde Tooneel

Eene zaal in 't kasteel.

OTHELLO, DESDEMONA, CASSIO, en gevolg.

OTHELLO.

Mijn lieve Michael, houdt de wacht in 't oog:

En dat wij-zelve een eervol voorbeeld geven,

Niet uit te spatten in 't vermaak.

CASSIO.

Bereids

Heeft Jago order hoe hij handlen moet,

Doch niettemin zal ik met eigen oog

De wachten nagaan.

OTHELLO.

Jago is zeer braaf.

Michael, goë nacht: vroeg morgen met den dag,

Heb ik u iets te zeggen. - Kom, mijn dierbre,

Men oogst de winst wanneer de koop gelukt,

Kom, liefste, nu te zaam de vrucht geplukt. -

(Tot CASSIO.) Vaarwel.

OTHELLO en DESDEMONA met gevolg af.

JAGO treedt op.

CASSIO.

Welkom Jago; wij moeten naar de wacht.

JAGO.

Dit uur nog niet, luitenant; 't is nog geen tien:

de generaal scheepte ons zoo vroeg af, uit liefde

voor zijne Desdemona: nu, misprijzen we hem

daarom niet; hij heeft nog geene bruidsnacht

met haar doorgebragt, en zij is Jupijn waardig.

CASSIO.

Zij is eene uitmuntende vrouw.

JAGO.

En ik verzeker u, vol vuurs.

CASSIO.

Inderdaad, een bloeijend, allerbevalligst wezen.

JAGO.

Welk een oog heeft ze, mij dunkt het daagt tot

een kampstrijd.

CASSIO.

Een aanlokkelijk oog; en toch, dunkt mij, regt zedig.

JAGO.

En als zij spreekt, is het niet een sein tot liefde?

CASSIO.

Inderdaad, zij is de volmaaktheid zelve.

JAGO.

Nu, heil hunner sponde! — Kom luitenant, ik

heb een kruikje wijn, en hier buiten zijn een paar

vrolijke gasten van Cyprus, die zeer gaarne de ge-

zondheid zouden drinken van den zwarten Othello.

CASSIO.

Dezen avond niet, goede Jago; ik heb uiterst

zwakke en ongelukkige hersenen om te drinken;

en wenschte, wel dat de wellevendheid eene andere

wijs van onderhoud uitdacht.

JAGO.

Kom, het zijn vrienden; een enkel glas maar;

ik zal voor u drinken.

CASSIO.

Slechts tienen beker heb ik dezen avond gedron-

ken, en die was nog ter deeg vermengd; en zie

eens wat verandering het hier maakt: het is mijn

ongeluk dat ik zoo weinig kan verdragen; doch ik

durf niet meer van mijne zwakheid vergen.

JAGO.

Wat, man! het is een nacht van vrolijkheid; die

jonge lieden verlangen het zeer.

CASSIO.

Waar zijn ze?

JAGO.

Hier aan de deur; roep hen binnen; bid ik u.

CASSIO.

Ik zal het doen, ofschoon ongaarne.

(CASSIO af')

JAGO.

Kan ik hem slechts verleiden tot één glas,

Bij 't- gene dat hij dezen avond dronk,

Zoo is hij vol twistgierigheid, en bits

Gelijk een juffershond. De onnoozle nar,

Rodrigo, wien de liefde 't hoofd verdraait,

Dronk ook reeds op het hei J van Desdemona,

Met diepe teugen, en heeft nu de wacht:

Drie jonge Cypriërs, fier en vol van vuur,

Die op het punt van eer geene scherts verstaan,

De ware giststof van 't krijgshaftig eiland,

Heb ik met volle bekers mild besproeid;

Zij waken mede. Bij die dronken kudde

Vervoer ik Cassio tot daadlijkheên,

Die 't eiland krenken. — Stil, zij komen:

Indien 't gevolg beantwoordt aan mijn droom,

Zoo zeilt mijn scheepje wis voor wind en stroom.

CASSIO komt terug, met MONTANO en andere HEEREN.

CASSIO.

Bij den hemel! ik heb reeds te veel.

MONTANO.

Op mijn woord, niet te veel; slechts een pintje,

zoo waar ik soldaat ben.

JAGO.

Hé, breng wijn!

(Hij zingt.)

En laat mij het kannetjen klinken, klinken,

En laat mij 't kannetje klinken;

Een soldaat is een man, En 't leven een span,

Kom laat een soldaat dan drinken.

Wijn, jongens!

CASSIO.

Waarachtig, een fraai liedje.

JAGO.

Ik heb 't in Engeland geleerd, alwaar ze eerste

meesters in 't bekeren zijn: een Deen, een Duit-

scher, en een drilbuik van een Hollander — hé,

wijn! — zijn niets bij een Engelschman.

CASSIO.

Is de Engelschman zulk een held bij de flesch?

JAGO.

Ei; op zijn gemak drinkt hij den Deen mors dood;

den Duitscher drinkt hij zonder moeite van de

beenen, en de Hollander heeft een braakmiddel in,

nog eer de flesch weer gevuld kan worden.

CASSIO.

Op de gezondheid van onzen generaal!

MONTANO.

Daar voeg ik mij bij, en zal uw bescheid doen.

JAGO.

ô Zoet Engeland!

(Hij zingt.)

Prins Steven was een waardig held,

Zijn broek kost niets meer dan een kroon;

Maar hij, op zeer goedkoop gesteld,

Hij schold den snijder — schoft tot loon.

Zijn naam was groot in ieders mond;

Maar gij zijt van gemeener ras:

Door hoogmoed gaat het land te grond,

Daarom trek aan uw oude jas.

Hé, wijn!

CASSIO.

Nu, dat liedje is nog fraaijer dan het vorige.

JAGO.

Wilt ge 't nog eens hooren?

CASSIO.

Neen; want die zoo iets doet, houd ik zijner plaats

onwaardig. — Goed : — de hemel gaat boven al-

les; en er zijn zielen die zalig zullen worden, en

er zijn zielen die niet zalig zullen worden.

JAGO.

Zeer juist, goede luitenant.

CASSIO.

Wat mij aangaat, — zonder den generaal of

eenig man van rang te na te spreken, — ik hoop

zalig te worden.

JAGO.

En zoo doe ik ook, luitenant.

CASSIO.

Ja, maar met uw verlof, niet vóór mij; de luite-

nant moet zalig worden vóór den vaandrig. Niet

meer daarover; komt, aan onze dienstzaken. — Ver-

geef ons onze schulden! — Heeren, denken wij aan

onze dienst. Denkt niet, heeren, dat ik dronken ben;

dit is mijn vaandrig; — dit is mijn regterhand, en

dit is mijn linkerhand: — ik ben dus niet dron-

ken; ik kan vrij wel staan, en vrij wel spreken.

Allen. Voortreffelijk wel.

CASSIO.

Welnu, goed dan: dus moet gij ook niet denken

dat ik dronken ben.

(CASSIO af.)

MONTANO.

Naar de terras, heeren; komt, zetten we de wacht uit.

JAGO.

Gij ziet dien jongman, die ons zóó verliet;

Als krijgsman kon hij nevens Cezar staan,

Hij kon bevelen; doch aanschouw zijn fout;

Die staat met zijne deugd in evenwigt;

De eene is zoo zwaar als de andre: jammer van hem.

Ik vrees, 't vertrouwen dat de Moor hem schenkt

Brengt, als zijn zwak ter kwader uur hem plaagt,

Dit eiland in verwarring.

MONTANO.

Is hij vaak zoo?

JAGO.

Hij heeft het altijd eer hij slapen gaat:

Den wijzer waakt hij tweemaal rond, wanneer

De drank hem niet in slaap wiegt.

MONTANO.

't Ware goed

Den generaal daarmee bekend te maken:

Ligt ziet hij 't niet, of zijn goedaardigheid

Waardeert slechts Cassioos uiterlijke deugd,

En ziet zijn feilen over 't hoofd: niet waar?

RODRIGO komt binnen.

JAGO.

Welnu, Rodrigo?

(Ter zijde.) Eilieve, volg den luit'nant; ga.

(RODRIGO af.)

MONTANO.

En 't is zeer jammer dat de brave Moor

Een' post van dat belang een' man vertrouwt,

Met zulk een ingeworteld zwak : het zou

Een brave daad zijn, dit den Moor te zeggen.

JAGO.

Ik deed zulks voor dit heerlijke eiland niet,

Ik hou van Cassio, en zou veel doen

Tot zijn verbetering. Maar hoor! welk leven?

(Binnen.) Help! Help!

(Cassio komt terug.)

CASSIO.

Gij schoft! gij schelm!

MONTANO. Wat is er luitenant?

CASSIO.

Een schurk! — mijn pligt mij leeren? — Hij?

Ik sla den spitsboef in een borrelflesch!

ROODRIGO.

Mij slaan?

CASSIO.

Schelm, praat ge nog?

(Slaat RODRIGO.)

MONTANO.

Neen, luitenant;

Ik bid, weerhoud uw hand.

CASSIO.

Laat mij begaan; Of 'k sla u op uw tronie.

MONTANO.

Kom, gij zijt dronken.

CASSIO.

Dronken? (Zij vechten.)

JAGO.

(Tot RODRIGO.)

Voort, zeg ik! loop gezwind, schreeuw — muiterij.

(Tot CASSIO.) Neen, goede luitenant; — helaas, mijnheeren; —

Hé, help! — Heer luitenant, — Montano, help!

Help, vrienden! — dat is hier een fraaije wacht!

(De alarmklok luidt.)

Wie is dat, die de klok luidt? — Diablo, ho!

De stad zal opstaan: stil, om Gods wil, luit'nant!

Het doet u eeuwig schande.

OTHELLO treedt op, met gevolg.

OTHELLO.

Wat is hier?

MONTANO.

Ik bloed; 'k ben doodelijk gewond; — (hij sterft).

OTHELLO.

Stil, bij uw leven!

JAGO.

Stil, luit'nant, stil! — Montano, — heeren; — hoe,

Vergeet ge alle eerbied voor uw post en pligt?

Stil! stil! de generaal spreekt tot u; stil

Foei, schaamt u!

OTHELLO.

Ha, wat is dat? waaruit is dit ontstaan?

Hoe, zijn we Turken? doen we ons-zelven 't geen

De hemel d'Ottomannen heeft belet?

Schaamt u als christ'nen, staakt dat woest krakeel;

Wie zich nog roert en zijne woede bodviert,

Die waagt zijn leven; één schrede is zijn dood.

Stil, met dat aaklig luiden; 't jaagt het eiland

Uit rust in angsten. — Wat is hier gebeurd?

Regtschapen Jago, gij, van droefheid bleek,

Spreek, wie begon dit? Bij uw vriendschap, spreek.

JAGO.

Ik weet niet; zóó nog vrienden, zóó nog wel,

In vrede en liefde, als bruid en bruidegom,

Die zich voor 't bed outkleên: en daar, op eens —

Als hadde een ster dien menschen 't brein gekrenkt,

De zwaarden blank, en op de borst gerigt,

Met bloedig worstelen! ik weet niet hoe

Dees dolle twist begon; en liever had

Ik roemvol in een veldslag deze beenen

Verloren, die mij hebben hier gebragt.

OTHELLO.

Hoe komt het, Michael, dat ge u zoo vergeet?

CASSIO.

Vergeef mij, bid ik heer, ik kan niet spreken.

OTHELLO.

Waarde Montano, gij waart anders zedig;

Uw ernst en de bedaardheid uwer jeugd

Kent heel de wereld, en uw naam is groot

In 's zedemeesters mond; hoe is 't dat gij

Zoo los te werk gaat met uw goeden naam,

Uw liefde en achting prijs geeft voor den naam

Eens nachtrumoerders? antwoord mij hierop.

MONTANO.

Achtbare Othello, ik ben zwaar gewond

Uw vaandrig, Jago, kan u kondschap geven, —

Terwijl ik woorden spaar, zij doen mij kwaad; —

Van alles wat ik weet: ook weet ik niet,

Dat door mij iets miszegd is of misdaan,

Als eigenliefde althans geen zielsgebrek,

En zelfverdeediging geen zonde is, wen

Baldadigheid ons aanrandt.

OTHELLO.

Bij den hemel!

Mijn bloed wordt meester van mijn koele rede;

En hartstogt, die mijn oordeelskracht verlamt,

Wil mij vervoeren: als mijn drift ontvlamt,

Ja, hef ik slechts mijn arm, de beste hier

Zal zwichten voor mijn toorn. Maak mij bekend,

Van waar dit snood krakeel? wie stookte 't aan?

En hij, wien deze schuld bewezen wordt,

Al ware hij mijn eigen tweelingbroeder,

Verliest mijn gunst. Hoe? — in een stad, van krijg

Nog wild, waar vrees het hart des volks vervult,

Persoonlijke, eigen twisten aan te vangen,

Bij nacht, ja op de wacht der veiligheid?

't Is gruwlijk. — Jago, wie begon het? spreek.

MONTANO.

Indien ge, als vriend of kameraad partijdig,

Iets meer of minder dan de waarheid zegt,

Zijt gij geen krijgsman.

JAGO.

Kom mij niet te na:

'k Had liever dat men mij de tong uitsneed,

Dan dat zij Michael Cassio bezwaarde;

Maar 'k hou mij overtuigd, de waarheid zal

Hem niet tot last zijn. Generaal, zoo is het:

Juist was Montano in gesprek met mij,

Toen komt een man, die luide roept, help, help!

En Cassio volgt hem met getrokken zwaard,

Om hem te tuchtigen. Deze edelman

Treedt Cassio in den weg, brengt hem tot staan;

Ik-zelve loop den man, die hulp riep, na,

Opdat zijn schreeuwen niet (gelijk geschiedde,)

De stad verschrikken zou: hij, rap ter been,

Ontliep mij, en ik ging terug, te meer

Omdat ik klingen hoorde kletteren,

En Cassio vloeken, 't welk ik voor dees nacht

Nooit van hem had gehoord. Teruggekomen,

Terstond daarop, vond ik hen handgemeen,

Met houw en stoot; juist als zij waren, toen

Gij -zelve hen kwaamt scheiden.

Meer kan ik niet verhalen van de zaak:

Maar mensch is mensch; de beste heeft een fout:

Schoon Cassio hem al eenig onregt deed,

Gelijk men soms in toorn zijn vrienden slaat,

Geloof ik zeker toch dat Cassio

Door hem die is gevloden werd gekrenkt,

Meer dan 't geduld kan dragen.

OTHELLO.

Jago, 't weet

Uw braaf, vriendschaplijk hart verkleint de zaak,

Verschoonend Cassioos schuld. — 't Bemin u, Cassio; ^{[NOOT: waarschijnlijk een drukfout -> 'k Bemin u]}

Doch voortaan zijt gij niet mijn officier.

DESDEMONA treedt op, met gevolg.

Zie, is mijn lieve ga niet opgejaagd?

Gij zult een voorbeeld zijn.

Doch voortaan zijt gij niet mijn officier.

DESDEMONA.

Wat is er, dierbre?

OTHELLO.

't Is alles wel, beminde; kom, naar bed.

(Tot MONTANO, die weggeleid wordt.)

En wat betreft uw wonden, heer,

Die zal ik-zelf genezen. Leid hem weg.

Gij Jago, sla de stad naauwkeurig gade,

En zet wie door 't alarm verschrikt zijn neêr. —

Kom, Desdemona; 't is soldaten lot,

Dat twistgewoel hen stoort in 't zoetst genot.

(Allen af, behalve JAGO en CASSIO.)

JAGO.

Hoe, zijt gij gewond, luitenant?

CASSIO.

Ja, en onheelbaar.

JAGO.

Nu, dat verhoede de hemel!

CASSIO.

Mijn goede naam, mijn goedenaam, mijn goede naam!

ö, ik heb mijn goeden naam verloren! mijn on-

sterfelijk deel ben ik kwijt, en wat rest is dierlijk. —

Mijn goede naam, Jago, mijn goede naam!

JAGO.

Zoo waar ik een eerlijk man ben, ik meende dat gij

eene wond in uw ligchaam hadt ontvangen; dat

was erger dan in uw goeden naam. Een goede naam

is een nietig en hoogst bedriegelijk ding; vaak

zonder verdienste verworven, en onverdiend verlo-

ren. Gij hebt uw' goeden naam volstrekt niet ver-

loren, tenzij ge zelve aan zulk een verlies geloof

hecht. Wel man, daar zijn middelen om den ge-

neraal weder te winnen. Hij ontsloeg u slechts in

zijne drift, een straf meer uit staatkunde dan wel

uit wrevelmoed; juist als iemand die zijnen hond

onschuldig slaat, om een dreigenden leeuw af te

schrikken : geef hem weer goede woorden, en hij is

opnieuw de uwe.

CASSIO.

Liever verzocht ik hem mij te verachten, dan dat

ik een zoo braven bevelhebber met zulk eenen niets-

waardigen, dronkenen, onbezuisden officier wilde

bedriegen. Dronken? — en praten als een pape-

gaai? en krakeelen? zwetsen? vloeken? en wartaal

uitslaan tegen zijne eigen schaduw? — ö Gij on-

zigtbare geest des wijns, hebt gij geen naam waar-

aan men u kent, zoo laat ons u — duivel heeten!

JAGO.

Wie was het dien gij vervolgdet met uw zwaard?

wat deed hij u?

CASSIO.

Ik weet niet?

JAGO.

Is 'tmooglijk?

CASSIO.

Ik herinner mij eene menigte dingen, doch niets

duidelijk; eene twist, doch niets waarover. — ö Dat

de mensch een' vijand in zijnen mond neemt, die

hem zijne hersens ontsteelt! dat wij ons met blijd-

schap en gejuich, met genot en zelfvoldoening in

beesten veranderen!

JAGO.

Wel, gij zijt nu goed in staat: hoe komt gij zoo

hersteld?

CASSIO.

Het beliefde den duivel dronkenschap plaats te

maken voor den duivel gramschap : de eene on-

deugd toont mij de andere, om mij in mijn eigen

oog geheel verachtelijk te maken.

JAGO.

Kom, gij zijt een te streng zedepreker: tijd en plaats,

en de gesteldheid dezes lands in aanmerking ne-

mende, zoo wou ik wel dat het niet gebeurd ware;

doch daar het er nu toe ligt, wend de zaak ten

uwen beste.

CASSIO.

Verzoek ik hem mijne plaats terug, hij zal zeggen,

gij zijt een dronkaard! had ik monden zooveel

als de Hydra, zulk een antwoord zou ze allen

stoppen. Eerst een verstandig mensch te zijn, kort

daarop een dwaas, en nu een beest! ö onbegrij-

pelijk! — Ieder overtollig glas is vervloekt, en

zijn inhoud een duivel.

JAGO.

Kom, kom; goede wijn is een gezellig kreatuur,

wanneer men er maar wel mee weet om te gaan :

vaar er niet meer tegen uit. En, goede luitenant,

gij gelooft toch, denk ik, dat ik uw vriend ben?

CASSIO.

Daar heb ik bewijzen van, vriend. — Ik dronken? —

JAGO.

Gij, en ieder levendig mensch, kunt wel eens be-

schonken zijn, vriend. Ik zal u zeggen hoe ge doen

moet. Onzes generaals vrouw is nu generaal; — dit

mag ik zeggen in dien zin, dat hij zich aan de

beschouwing, de waarneming en de opsomming

harer gaven en bevalligheden heeft toegewijd en

overgegeven. Biecht haar rondborstig: hoû bij haar aan

zij zal u weêr aan uwe plaats helpen: zij is

zoo gul, zoo vriendelijk, zoo verstandig, zoo goed

aardig, dat zij 't voor eene feil in hare goedheid

houdt, als zij niet meer doet dan van haar wordt

verlangd. Deze breuk tusschen u en haar' gemaal,

verzoek haar ze te heelen, en ik zet mijn vermogen

tegen elke bagatel, zij doet uwe vriendschap vaster

groeijen dan ooit te voren.

CASSIO.

Gij raadt mij ten beste.

JAGO.

Ja, dat betuig ik u, in de opregtheid mijner vriend-

schap, en welmeenende genegenheid.

CASSIO.

Ik geloof het gaarne; en morgen bij tijds verzoek

ik de deugdzame Desdemona om hare voorspraak:

ik vertwijfel aan mijn fortuin, indien het mij hierin

begeeft.

JAGO.

Gij hebt gelijk. Goede nacht, luitenant: ik moet op de wacht.

CASSIO.

Goede nacht, brave Jago.

(CASSIO af.)

JAGO.

Wie is er die mij zegt: gij speelt een schelm?

Indien mijn raad opregt is, welgemeend,

En oorbaar voor 't verstand, en de eenige weg

Othello te herwinnen? 't Is toch ligt

De zachte Desdemona te bewegen

Tot elke goede zaak: zij is milddadig

Gelijk natuur: zij kan van hare zij'

Den Moor belezen; — waar' 't ook om zijn doop,

En 't zegel der verlossing af te zweren; —

Zijn hart is zoo gekluisterd aan haar min,

Dat zij kan doen en herdoen, en naar wil

En welbehagen spelen, als godin,

Met zijne zwakheid. Ben ik dan een schurk,

Wanneer ik Gassio het regte pad

Wijs naar zijn heil! ö Godsdienstleer der hel!

Wen duivlen tot de zwartste zonde lokken,

Vertoonen ze eerst een' schijn van heiligheid,

Als ik nu. Want terwijl die goede hals

Bij Desdemona smeekt om zijn herstel,

En als zij bij den Moor met warmte pleit,

Drupple ik hem peststof in zijn oor; — ik zeg,

Dat zij hem weerroept om haar zingenot;

En naar gelang zij hem poogt goed te doen,

Verliest zij haar vertrouwen bij den Moor.

Zoo maak ik hare deugd als pik zoo zwart,

En brei uit haar goedaardigheid een net

Dat allen zal omstrikken.

RODRIGO treedt op.

Hoe? Rodrigo?

RODRIGO.

Ik hen hier mede ter jagt, niet als een hond die

jaagt, maar als een die slechts meêblaft. Mijn geld

is bijna ten eind; deze nacht ben ik helder afge-

rost, en ik denk, het slot zal wezen, dat ik voor

mijne moeite eenige ondervinding krijg, en geheel

zonder geld, en met niet veel meer verstand, naar

Venetiën terugkeer.

JAGO.

Hoe arm zijn zij dien 't aan geduld ontbreekt!

Wat wonde die niet trapsgewijs genas?

Gij weet, hier werkt verstand, geen wigchelkracht:

't Verstand nu vordert tijd, die langzaam spoedt.

't Gaat immers wel? Cassio heeft u geslagen;

Gij, ligt gekrenkt, hebt Cassio gekasseerd.

Hoeveel er ook moog' rijpen door de zon,

Toch rijpt het eerst de vrucht die 't vroegste bloeit.

Een wijl geduld slechts. Hemel! de uchtend graauwt :

Bij lust en arbeid schijnen de uren kort.

Verwijder u; ga thans naar uw kwartier:

Ik zeg, ga heen; ge ervaart na dezen meer:

ô Ja, ga heen.

(RODRIGO af.)

Twee dingen staan te doen; —

Mijn vrouw stemm' haar meestres voor Cassio;

Waartoe 'k haar nopen zal;

Ik-zelv' neem middlerwijl den Moor ter zij',

En breng hem juist terug om Cassio smeekend

Bij zijne gâ te vinden. — Voorwaarts dan!

Geen laauwheid of verzuim verijdle 't plan.

(Af.)

>>>