De wereldrevolutie/III
| ← II | De wereldrevolutie door Herman Gorter
III. De Uitvoerbaarheid der Wereldrevolutie. Haar Program |
IV → |
III.
De Uitvoerbaarheid der Wereld-Revolutie.
Haar Program.
Het Socialisme verheft zich uit de zee van bloed en leugen, waarmee het Kapitalisme de Wereld overdekte, waarin het Imperialisme het Kapitalisme begraaft.
Uit den strijd van het Groot-Kapitaal om de Wereld verheft zich het Proletariaat der Wereld tot den Strijd tegen het geheele Groot-Kapitaal.
En het Wereldproletariaat wint in dien Strijd tegen het Imperialisme, en sticht het Communisme.
De grondslag van ons bestaan,—want het Communisme is de grondslag van ons bestaan, van het bestaan der Menschheid,—de grondslag waarop millioenen en millioenen jaren het leven der Menschheid zich grondde,—want de tijd van het privaatbezit is slechts een oogenblik in vergelijking met de duizenden eeuwen Communisme van den stam,—de grondslag van het bestaan der Menschheid wordt herboren.
Het Communisme, waaruit alle deugden komen, waaruit de Deugd komt, al het Goede dat de Menschheid heeft, al het Edels dat in onze borsten woont, dat in het hart der Menschheid leeft, herrijst.
Het Communisme, waarvan de hoogste denkers, als Plato, droomden,—
Het Communisme, dat de bron en het doel was van Christus en het Eerste Christendom,—
Het Communisme, dat voortleefde in het hemelsche beeld van het Christendom en alle hoogste Godsdiensten,—
Het Communisme, waarvoor in alle tijden van het privaatbezit de laagste onderdrukte klasse altijd streed, in de middeneeuwen en in de nieuwe geschiedenis,—
Het Communisme, dat onze groote Utopisten zich voorstelden,—
Het Communisme, waarvoor onze strijders in alle landen vielen,—
[ 41 ]Het Communisme, dat onze eerste groote Leider, Marx, voorzag en wist, en waarvoor hij den grondslag legde,—Het Moderne Communisme der gansche Wereld, der geheele Menschheid, het op de wetenschap en de techniek gegronde,—wordt geboren.
En wij, zaligen, zien het en strijden ervoor.
Reeds leeft het in één land, Rusland.
En als een gouden schijn zien wij over geheel Europa het Licht der Revolutie overal uitbreken, en het Licht van het Wereldcommunisme opstijgen als het Licht der nieuwe Eeuwigheid.
Wanneer het Proletariaat één is, wanneer het Proletariaat aller Volken zich verzamelt en alle Imperialismen als één Imperialisme bestrijdt, dan, alleen dan, zal het zegevieren.
Vereenigt het zich niet tot Eén Geheel, dan verdwijnt voor een tijd weder dat gouden Licht.
Het is nu onze taak, als theoretikus van het Proletariaat, met klaar en rustig oog de mogelijkheid van de Wereldrevolutie voor het Proletariaat te onderzoeken en te bewijzen.
Wanneer een God het lot der menschen bestuurde, wanneer hij het lot der menschen voorbeschikte en verwezenlijkte volgens een bepaald plan, dan zou hij de overwinning van het Socialisme niet beter hebben kunnen voorbereiden.
Het Kapitalisme zelf heeft door zijn Imperialisme de voorwaarden voor die overwinning geschapen.
Het Imperialisme is de boei die het Kapitalisme om zijn eigen productiekrachten slaat, en die nu verbroken wordt door het Kapitalisme zelf, door de productiekrachten van het Kapitalisme zelf, opdat deze zich vrij en oneindig, in overeenstemming met hun oneindige macht kunnen ontwikkelen.
Maar het Imperialisme kan niet worden verbroken, zonder dat het Kapitalisme wordt opgeheven.
Het Kapitalisme heft dus zichzelf op.
Hoe anders is het gegaan, dan onze groote meester, Marx, het zich voorstelde! Evenals hij de expansiekrachten [ 42 ]van het Kapitaal, die tot het monopolie en het Imperialisme voeren, onderschatte, evenals hij dus de geestelijke, zedelijke en stoffelijke krachten onderschatte, die het Proletariaat zou noodig hebben om het Kapitalisme te doen vallen, even zoo heeft hij de nieuwe oorzaken der Revolutie niet gezien, niet kunnen zien.
Hij meende, dat het Kapitaal economische krisissen zou veroorzaken, en dan door het Proletariaat omvergeworpen zou worden.
Maar in werkelijkheid stuit het Kapitaal in zijn uitbreiding over de aarde op politieke hindernissen [1], die het slechts kan overwinnen door vernietiging van zijn eigen krachten op een reusachtige schaal. Dit doet het proletariaat ontzettend lijden, en brengt het dus tot de Omwenteling, tot de Omverwerping van het Kapitaal.
Alles, letterlijk alles is nu voorhanden wat de revolutie noodig, veel, oneindig veel wat haar uitvoerbaar maakt.
De menschen en de middelen, de materieele en de geestelijke krachten voor haar verwezenlijking zijn alle aanwezig.
De Nood, de eerste en sterkste, ja de eigenlijke en eenige voortbrenger aller revoluties, de nood van millioenen, van de massa, van de meerderheid der volkeren is aanwezig. En niet slechts in een klein deel der wereld, maar internationaal. In alle landen der aarde.
En de hartstochten zijn aanwezig, door den oorlog, door den nood in het leven geroepen. De smart, de verontwaardiging, de haat.
De smart over de verliezen en de verwoestingen, de verontwaardiging tegen de kapitalistische klassen en hare heerschers, die den oorlog teweegbrachten, de haat tegen het Kapitalisme in het algemeen.
De psychologische, de menschelijke factoren, die de revolutie moeten maken, zijn dus aanwezig. En zij zullen nog heftiger ontbranden. Want dit is een proces in wording, en hoe langer de oorlog duurt, des te meer zal het toenemen.
En de materieele middelen zijn aanwezig. Want het [ 43 ]Kapitalisme en het Imperialisme hebben de produktiekrachten gecentraliseerd, de productie en de distributie geconcentreerd en geregeld.
Wonder boven wonder, de stoffelijke productie-krachten, die het Imperialisme zelf tijdens den oorlog geschapen heeft, het zijn niet meer de middelen van het oude Kapitalisme, waarmee men weer een kapitalistischen staat zou kunnen opbouwen. Het is alsof een God, een toovenaar ze had gegrepen, en ze van kapitalistische middelen had omgetooverd in geheel andere.
De staat, de kapitalistische staat, heeft zijn eigen middelen van leven, zijn middelen van bestaan, ja zijn eigen bestaan, zijn wezen zelf gegrepen en veranderd, en tot andere middelen, tot voorbereidingen van een ander wezen, van een nieuw bestaan gemaakt.
De Menschheid heeft in haren strijd, door haar eigen strijd, de kiem eener nieuwe maatschappij voortgebracht.
En niet alleen heeft de kapitalistische staat, het Imperialisme en de oorlog, voor het Proletariaat de materieele en de psychologische voorwaarden voor het Socialisme geschapen-, hij heeft ook de kapitalistische klassen verzwakt. Zij hebben elkander verscheurd en verarmd. Oneindig veel zwakker dan vroeger, staan zij nu tegenover het Proletariaat der Wereld, en kunnen het Proletariaat niet langer onder hunne heerschappij houden. Maar aan het Proletariaat der wereld heeft het Imperialisme de wapenen in handen gegeven, waarmee het het Kapitalisme kan overwinnen, en vernietigen. Het geheele Proletariaat der wereld is gewapend. En een reeks van volken is door den oorlog geannexeerd, onderdrukt en van zijn vrijheid beroofd, en kan slechts de bevrijding verwachten van een overwinning van het Proletariaat. Deze volkeren verzwakken de kapitalistische klassen nog meer en versterken het Proletariaat.
En het is in den oorlog gebleken hoe snel de grondslag der Maatschappij kan worden veranderd.
En de macht zelfs waarop alle contra-revolutionairen hunne hoop bouwden, het Tsarisme, is gevallen.
En meer dan alle andere middelen, moreel meer, een voorbeeld is aan het Proletariaat gegeven. De Russische Revolutie. En de eerste groote revolutionaire leiders zijn opgestaan voor het wereldproletariaat.
[ 44 ]De middelen dus, de geestelijke en de stoffelijke, de menschen en de dingen, zijn aanwezig.
Het is nu onze taak deze nader en in het bijzonder te onderzoeken en te verklaren, opdat het Internationale Proletariaat inzie, dat de Revolutie mogelijk is. Opdat het internationale Proletariaat uit de waarheid de kracht voor de Revolutie scheppe.
Wanneer wij nu over de uitvoerbaarheid der revolutie beginnen te spreken, dan moet in de eerste plaats worden opgemerkt, dat wij hierbij geen onderscheid maken tusschen Revolutie tijdens en Revolutie na den oorlog.
De Revolutie kan, en zal hoogstwaarschijnlijk, zoo goed als zeker, komen tijdens den oorlog, door de nederlagen, den nood, door het eindelooze bloedbad waaruit geen redding is. Het revolutionaire Proletariaat moet zich daartoe in ieder land tegen de eigen regeering wenden, en een onmiddelijken vrede eischen en afdwingen. Ten tweede moet het internationaal tot een overeenkomst komen. Het moet daartoe de nieuwe Internationale stichten.
Wanneer de vertegenwoordigers van het revolutionaire Proletariaat aller landen samenkomen, dan moeten zij een gemeenschappelijken oproep aan de proletariers aller landen richten, om den arbeid in de munitiefabrieken neder te leggen[2], en de wapenen tegen den buitenlandschen vijand niet langer te gebruiken.
Dit zou ongetwijfeld in alle landen de Revolutie beteekenen.
Door den toenemenden nood in alle landen kan het Proletariaat nog tijdens den oorlog tot deze Revolutie komen.
De Revolutie kan ook eerst komen na den oorlog.
Voor ons doel blijft dat echter hetzelfde. Want de voorwaarden voor de Revolutie zijn in alle landen reeds nu aanwezig.
En ten tweede: wanneer wij van de wereldrevolutie spreken, dan moet worden opgemerkt, dat wij alle landen der wereld, maar in de eerste plaats Engeland en Duitschland op het oog hebben, waar de materieele voorwaarden, de productiekrachten geheel rijp zijn voor het Socialisme. In de andere landen zal de Revolutie ongetwijfeld ook uitbreken, en zegevieren, maar zeker is, dat, wanneer de Revolutie in [ 45 ]Engeland en Duitschland zegeviert, zij in de andere landen van Europa en Noord Amerika gemakkelijk overwinnen zal.
En ten derde moet nog opgemerkt worden, dat wij noch over den duur der Revolutie, noch over haar karakter iets vooruit zeggen. Want het is mogelijk, dat de strijd tegen het Militairisme, het Imperialisme en den Oorlog, die het Socialisme brengen zal, jarenlang duurt, het is mogelijk dat hij snel zegeviert.
Wel is het zeer waarschijnlijk, dat de strijd zeer, zeer lang duren zal, en dat hij zal bestaan uit een afwisseling van overwinningen, stilstand en nederlagen. Want de krachten der tegenover elkaar staande klassen zijn geweldig, en de hen drijvende krachten zijn geweldig. Maar over zijn duur spreken wij hier niet. En wij noemen den geheelen strijd de Revolutie.
En wat het karakter van den strijd aangaat, ook hier is niets met absolute zekerheid te zeggen. Marx vermoedde, dat in Engeland de overwinning van het Socialisme zonder gewelddadige middelen mogelijk zou zijn. En wie zou niet met het diepste vuur hopen, dat het eeuwige heil der menschen kwam zonder bloedvergieten.
Maar in alle landen, ook in Engeland, is het Proletariaat gewapend en staan de klassen gewapend tegenover elkaar [3]. [ 46 ]Dus de gewapende, gewelddadige Revolutie is overal waarschijnlijk.
Wij spreken dus van de Revolutie in den meest algemeenen zin, en verstaan er onder zoowel de vreedzame als de gewelddadige Revolutie, zoowel de langdurige als de korte, zoowel die tijdens den oorlog, als die na den vrede.
Na dit vooropgesteld te hebben, willen wij overgaan tot het onderzoeken van de uitvoerbaarheid der Revolutie.
Het Kapitalisme is, om den oorlog te kunnen voeren, gedwongen geworden de wereld-productie en -distributie te regelen.
Het heeft de industrie, de mijnen, den landbouw, de spoorwegen, de scheepvaart, de banken of aan zich getrokken, of onder zijn beheer gebracht. Het heeft de verdeeling van de noodzakelijkste levensmiddelen en van zeer vele grondstoffen in handen genomen.
In alle oorlogvoerende landen, maar ook in de nog neutrale staten van Europa en Noord-Amerika, en voor een deel zelfs in Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Australië.
Wat men voor onmogelijk hield, wat de Kapitalisten en de reformistische Sociaaldemocraten voor onmogelijk hielden, een totale gecentraliseerde regeling der productie en distributie in den kapitalistischen staat, het is aanwezig.
Een vaste regeling van het grootste deel der maatschappelijke economie is aanwezig.
De nood, de ijzeren noodzakelijkheid, heeft in drie jaren, de oorlog heeft in drie jaren, door den nood, datgene tot stand gebracht, waarvoor in vredestijd misschien nog een halve eeuw noodig was geweest: de maatschappelijke regeling van den arbeid.
Het Socialisme echter berust op de maatschappelijke regeling van den arbeid, der productie, en der distributie.
De grondslag voor het socialisme is dus aanwezig.
Het Kapitalisme in zijn hoogste ontwikkeling, het Imperialisme, de strijd om de wereldmacht, heeft den grondslag: de centrale regeling der wereldproductie en der werelddistributie voor het Socialisme gelegd.
Het Proletariaat staat plotseling voor datgene wat het eerst over tientallen van jaren verwachtte: de materieele middelen om het Socialisme te vestigen en op te bouwen.
[ 47 ]Maar in dit opzicht is er nog meer aanwezig.
Voor den oorlog waren er in alle landen oneindig veel, groote en kleine bedrijven, die nog niet samenwerkten. Maar tijdens den oorlog zijn een overgroot aantal van hen, hetzij vrijwillig, of door den staat gedwongen, overgegaan tot het vormen van kartels en trusts. Vooral in Duitschland, maar ook in Engeland en in de Vereenigde Staten.
Het Proletariaat moet dus toegrijpen, en deze middelen behouden. Het moet niet toelaten, dat deze middelen, de maatschappelijke beheersching der industrie, van den handel, den landbouw, het transport, en van de banken der wereld, de maatschappelijke regeling der productie en der distributie der wereld, weer de zaak worden van het kapitalistisch privaat bezit, kapitalistische wanorde en anarchie.
Het moet zeggen: Productie en Distributie zijn een zaak der gemeenschap der wereld, en zij blijven het.
Maar de productie en de distributie zijn in den oorlog wel door den staat geregeld, wel onder het beheer van den staat gekomen, maar de productiemiddelen en de distributiemiddelen zijn niet het eigendom van den staat. Zij behooren nog aan de privaatkapitalisten.
In de handen der heerschers, der kapitalistische, der imperialistische klassen, is de staat echter een middel tot onderdrukking, tot overheersching en uitbuiting der arbeiders, ook wanneer hij de distributie en productie regelt.
Want hij regelt de productie toch voor de kapitalisten. Voor hen blijft de winst. En hij laat bij de distributie het leeuwenaandeel der producten toch aan de kapitalisten. De arbeider krijgt zeer weinig bij de distributie.
Hier moet dus een verandering gebracht worden. De Proletariërs der wereld, in de eerste plaats de Proletariers van Engeland en Duitschland, moeten zorgen, dat de staatsproductie en distributie anders geregeld wordt. Dat zij gelijkmatig worden. Van allen voor allen, in evengroote mate, gelijkelijk.
En hoe zullen zij dit anders doen, dan daardoor, dat zij het privaatbezit der productiemiddelen opheffen, en aan den staat brengen? En hoe kunnen zij dit bewerken, dan doordat zij den staat aan zich trekken, en zelf heerschers worden over den staat?
Hoe anders dan daardoor, dat zij de politieke macht veroveren, en de dictatuur van het proletariaat vestigen?
[ 48 ]Dat zij de oude staatsmacht vernietigen en in zijn plaats een nieuwe, proletarische staatsmacht stellen [4].
Dat ook dit mogelijk is, zullen wij verderop aantoonen.
Maar in elk geval: de grondslag, de materieele grondslag voor de nieuwe maatschappij is aanwezig.
Het Kapitalisme, het Imperialisme, heeft de productie en de distributie maatschappelijk geregeld over de geheele aarde.
Daardoor is het bewijs geleverd, dat een socialistische wereld-maatschappij bestaan kan.
Wij hebben dus bewezen, dat de materieele voorwaarden voor het Socialisme aanwezig zijn.
In de tweede plaats moeten wij nu nog aantoonen, dat het Proletariaat den staat moet veroveren, uit persoonlijke, uit menschelijke, uit psychologische oorzaken.
Het Kapitalisme heeft in dezen oorlog zijn eigen productiekrachten te gronde gericht.
Millioenen en millioenen arbeiders, kleine burgers en boeren zijn gedood, millioenen verminkt.
Weduwen en weezen bevolken de staten. Onmetelijke ellende vervult de landen.
Geweldige kapitalen zijn vernietigd. Waren zijn niet of niet noemenswaard geproduceerd. Er is gebrek aan grondstoffen. De machines zijn versleten of onbruikbaar geworden. De geheele industrie is op den oorlog ingericht. De transportmiddelen verkeeren in een slechten toestand. Geheele vloten liggen op den bodem der zee.
De akkers zijn niet of slecht verzorgd, zij brengen minder op dan voor den oorlog. Mest ontbreekt, en het vee is minder in getal en vooral in kracht.
De wereldproductie aan levensmiddelen is onvoldoende, en wordt steeds kleiner. Misschien dreigt er zelfs een wereldhongersnood.
Millioenen van kleinburgers zijn geruïneerd. Millioenen arme boeren hebben hun bezittingen verloren.
Enorme schulden drukken op de volken. De belastingen alleen zijn veel grooter dan de staatsinkomsten voor den [ 49 ]oorlog. De staat kan de schulden annulleeren. Maar dan is de privaatkapitalist geruïneerd. Hij kan ze probeeren te betalen. Maar dan wordt de bevolking tot op het merg uitgezogen. In elk van beide gevallen dreigt de arbeidersklasse de ondergang.
Een economische en financieele krisis nadert, oneindig grooter dan er ooit was. En over de geheele wereld. De algemeene armoede zal voortduren.
Wanneer de millioenen, de twintig tot dertig millioen soldaten uit den oorlog terugkeeren, hoe zullen zij werk vinden? Terwijl de grondstoffen ontbreken, de machines versleten, of de fabrieken op den oorlog ingericht zijn?
Er zal een strijd om de grondstoffen ontstaan, een economische oorlog na den oorlog met de wapenen, maar in geen geval zullen er voorloopig genoeg grondstoffen zijn. De prijzen zullen voor het Proletariaat onbereikbaar blijven.
Het Proletariaat zal getroffen worden door werkeloosheid, ellende, armoede en honger.
En niet slechts het Proletariaat, maar ook de kleine burgers en boeren.
En bovendien, en behalve dit alles, komt het nieuwe imperalisme, zooals wij aangetoond hebben, met nieuwe toerustingen, nieuwe eischen.
En bovendien dreigt, niet in de verre toekomst, maar in de onmiddelijke nabijheid, een nieuwe wereldoorlog, nieuwe wereldoorlogen, als gevolg van dezen eersten.
De psychische, de geestelijke voorwaarden voor de Revolutie, de wereldrevolutie, zijn dus evenzeer aanwezig als de materieele.
Maar, zal men zeggen, juist de algemeene armoede, het ontbreken van grondstoffen en machines en kapitaal, zijn een hindernis, en niet een voorwaarde voor het Socialisme. Men was toch immers altijd van meening, dat het Socialisme slechts kon voortkomen uit den rijkdom.
Dit is slechts een schijnbare weerlegging.
Want ook de kapitalistische klasse moet uit deze armoede, uit deze bouwvallen een nieuwe maatschappij opbouwen. Zij moet probeeren een nieuwe kapitalistische maatschappij te stichten met dezelfde, door den oorlog schaarsch geworden middelen, als waarmee het Proletariaat een socialistische maatschappij grondvesten moet.
Kapitaal en arbeid staan beide voor dezelfde ruïnes, en [ 50 ]moeten beide hiermee en hieruit een nieuwe maatschappij oprichten.
Wanneer de verwoesting geen beletsel is voor de kapitalisten, dan kan zij het ook niet voor het Proletariaat zijn.
De vraag is maar, wie het beste in staat is een nieuwe maatschappij op te bouwen.
En dan is het antwoord: het Proletariaat kan nu veel beter, veel sneller, een socialistische maatschappij stichten dan het Kapitaal een kapitalistische.
Hoe zal het Kapitaal zich probeeren te redden, hoe zal het de moeilijkheden overwinnen, hoe, op welke wijze, door welke maatregelen zal het de nieuwe kapitalististische maatschappij vestigen?
Het moet tegelijkertijd een nieuwe maatschappij stichten, dat wil zeggen de oude weer oprichten, èn nieuwe meerwaarde scheppen. Het moet nieuwe meerwaarde scheppen, grooter dan zijn onproductieve uitgaven.
Het moet terzelfder tijd millioenen en millioenen nog niet ontslagen soldaten onderhouden, millioenen arbeiders werk en loon geven, millioenen werkeloozen voeden, millioenen verminkten, millioenen weduwen en weezen ondersteunen, millioenen verarmde kleine burgers en arme boeren helpen.
En terzelfder tijd moet het enorme schulden betalen.
En terzelfder tijd nieuwe toerustingen en nieuwe oorlogen voorbereiden!
Het vestigen der nieuwe maatschappij, en het wederoprichten der verwoeste,—
Het scheppen van nieuwe winst, grooter dan de verliezen,—
De hulp, de werkelijk afdoende hulp aan al deze millioenen arbeiders, werkeloozen, verarmden en ongelukkigen,—
Het betalen van de renten der schulden,—
De nieuwe toerustingen voor imperialistische militaire doeleinden, voor nieuwe, noodzakelijke oorlogen,—
Dit alles ter zelfder tijd,—
Dat is voor het Kapitaal onmogelijk. Het Kapitaal kan na den vrede dit alles niet tegelijk doen. Het kan de milliarden en milliarden die daarvoor noodig zijn, niet opbrengen.
Waarom niet?
Omdat het Kapitaal het Kapitaal helpen en ontzien moet. [ 51 ]Omdat het de milliarden en milliarden niet van zich zelf kan afnemen, niet zichzelf onteigenen kan, noch wil.
Omdat het de productie, niet voor het welzijn van allen, maar alleen voor de meerwaarde van enkelen kan inrichten. Omdat het de productie niet door de arbeidsplicht aller menschen, en door de concentreering aller arbeidsmiddelen tot de hoogste macht kan verhoogen. Omdat het ze alleen maar voor de machtigsten regelen moet.
Het kan de fabrieken en productiemiddelen niet onteigenen om de hoogste produktie te bereiken. Het kan het Kapitaal, den rijkdom niet onteigenen, om alle armen en werkloozen en hongerigen te helpen.
Het kan zijn schulden niet annulleeren, om de renten op te heffen.
Het kan zichzelf niet zulke zware belastingen opleggen, als nu noodig zou zijn.
Het kan de oorlogstoerustingen niet opgeven, en het hierdoor vrij wordende kapitaal voor de productieve arbeid gebruiken.
Het kan niet eens de weelde opheffen, om ten minste dit kapitaal vrij te maken.
Het Kapitaal kan dit niet, juist omdat het door meerwaarde voortgebracht, en meerwaarde voortbrengende meerwaarde is, omdat het voor de meerwaarde, dat wil zeggen voor zich zelf zorgen moet.
Het kan zich zelf, het kan zijn levende productiekrachten nu niet op voldoende, voor den nood voldoende wijze weer oprichten, omdat het zich zelf is.
Het kan zich zelf niet weer oprichten, niet nieuw grondvesten, omdat het zich zelf is.
Het blijkt dus dat het kapitaal in een krisis geraakt is, waaruit het zich niet meer bevrijden kan.
Het blijkt; dat de vernietiging van zijn eigen levende en doode productiekrachten door den oorlog tot een krisis geworden is uit welke slechts de Revolutie voortkomen kan, waaruit slechts de Revolutie de productiekrachten nieuw oprichten kan.
Het blijkt, dat het Imperialisme de boei is, die het Kapitaal zijn productiekrachten aanlegt, en waarvan het zich zelf niet bevrijden, die het zelf niet verbreken kan.
Uit welke het Proletariaat het bevrijden moet.
[ 52 ]Zeker, het Kapitalisme zal probeeren zich te bevrijden. Het zal ondanks alle moeilijkheden probeeren verder te leven. Het zal probeeren uit de puinhoopen van den oorlog een nieuwe kapitalistische maatschappij op te bouwen. Het zal probeeren zich te redden.
Een oude maatschappij vorm gaat niet ten onder zonder de uiterste pogingen tot zelfbehoud.
Maar op welke wijze zal het dit probeeren?
Op een voor het Proletariaat absoluut onvoldoende wijze. Er is slechts eene wijze, de traditioneele, de van oudsher gebruikelijke voor het Kapitaal. Door de sterkere uitbuiting, onderwerping, slavernij van het Proletariaat.
DOOR HET UITPERSEN VAN ENORME MEERWAARDE UIT HET PROLETARIAAT.
Tot het oprichten der nieuwe Maatschappij uit de ruïnes der oude,—
Tot het scheppen der nieuwe winst, grooter dan de verliezen,—
Tot de hulp aan de millioenen werkloozen, verminkten, weduwen en weezen,—
Tot de nieuwe belastingen en de renten der schulden,—
Tot de nieuwe toerustingen, voor nieuw Imperialisme en nieuwen oorlog,—
Tot dit alles bestaat er slechts één middel: Nieuwe Meerwaarde. Nieuwe Meerwaarde in ongehoorde, in oneindige hoeveelheid.
Maar Nieuwe Meerwaarde kan alleen uit het Proletariaat geperst.
Men zal de arbeiders, die werk krijgen, laten werken als nog nooit te voren [5].
Men zal den millioenen arbeiders niet voldoende loon geven.
Men zal de millioenen werkeloozen niet voldoende voeden.
Men zal den millioenen soldaten, die voorloopig nog in dienst blijven, niet genoeg soldij geven, om zich en hunne gezinnen te onderhouden.
Men zal de millioenen geruïneerde kleine burgers en boeren, de millioenen verminkten, weduwen en weezen niet voldoende helpen.
En men zal het Proletariaat, den kleinen burgers en boeren, belastingen opleggen zooals nog nooit te voren.
[ 53 ]Welk middel heeft het Kapitalisme hiertoe?
Den Staat.
De Staat zal het Proletariaat, de arme boeren en kleine burgers, en weduwen en weezen, en verminkten dwingen in ellende en armoede te leven.
Hij zal probeeren een deel der arbeiders te koopen, een deel der arbeiders beter te behandelen, de arbeiders dus onderling te verdeelen.
Hij zal de productie regelen in het belang van het Kapitaal. Hij zal de burgerlijke dienstplicht in stand houden. Hij zal de fabrieken en werkplaatsen onder staatsbescherming stellen. Hij zal de arbeiders tot staatsarbeiders, tot industriesoldaten maken. Hij zal ze tot slaven maken der ondernemersbonden, der syndicaten, en trusts. Hij zal een staatssocialisme invoeren, dat de arbeiders volkomen tot slaven maakt [6].
De staat zal de allersterkste uitbuiting mogelijk maken, doordat hij het staken onmogelijk maakt.
En welk middel heeft hij om dit alles door te zetten?
Het leger.
Hij heeft het leger, hetzelfde leger, dezelfde legers die nu voor het Kapitaal strijd voeren, om imperialistische veroveringen te maken; het Duitsche, het Engelsche, het Amerikaansche leger. Hetzelfde leger, dezelfde legers, waaronder de arbeiders zich in 1914 schaarden, om elkander ten bate van het Kapitaal te vermoorden. Dit zelfde leger, deze zelfde legers, (maar nu waarschijnlijk een elite, samengesteld uit bourgeois en boeren,) zullen de kapitalisten nu gebruiken om na den oorlog de arbeiders totaal tot slaven te maken, en de nieuwe kapitalistische maatschappij op te bouwen.
Bij iedere ekonomische, bij iedere politieke staking, bij iederen opstand, zullen de legers optreden, en met de kanonnen en geweren, die de arbeiders zelve in den oorlog maakten, gebruikten en veroverden, de arbeiders dwingen.
En dat zullen dezelfde legeraanvoerders doen, die den [ 54 ]oorlog voerden tegen den buitenlandschen vijand: de Hindenburgs, de Fochs, de Haigs, de Perkins' [7].
In een woord: het Kapitaal, de kapitalistische heerschers zuilen het Kapitaal probeeren te redden, daardoor, dat zij den staat en het leger gebruiken tot het maken van de grootst mogelijke meerwaarde voor zich, door de vreeselijkste onderdrukking, en den vreeselijksten nood van het Proletariaat.
Op die manier alleen is het mogelijk dat het Kapitaal zich redt, en een nieuwe kapitalistische maatschappij vestigt.
Maar het Proletariaat, de arbeiders en de werkeloozen, de verminkten, de kleine burgers en boeren, de weduwen en weezen kunnen dit niet toelaten.
Zij moeten zich verheffen, opstaan tegen deze wijze.
En daar er voor het Kapitaal geen andere wijze is, moeten zij opstaan tegen het Kapitaal zelf.
En daar er voor het Kapitaal geen ander middel is dan de staat, moeten zij opstaan tegen den staat.
Zij moeten de revolutie maken tot opheffing van den staat, en van het Kapitaal.
De strijd tegen het Imperialisme is werkelijk geworden tot den strijd voor het Socialisme, tot de Sociale Revolutie.
Maar kan het Proletariaat datgene doen, wat het Kapitaal niet kan? Kan het dit, kan het dit beter en vlugger? Kan het al de millioenen arbeiders loon geven, en helpen? Kan het terzelfder tijd zich zelf en de geheele bevolking, en de geheele menschheid helpen? Kan het datgene wat het Kapitaal niet kan?
Ja, het kan het.
Het kan het, omdat de vele hindernissen, die er zijn voor het Kapitaal, voor de kapitalistische klasse, voor het Proletariaat niet bestaan.
Weliswaar is het ook voor het Proletariaat een zeer moeilijke taak, om uit een zoodanige verwoesting, uit zulke eindelooze puinhoopen een nieuwe maatschappij op te bouwen. Het proletariaat komt als het ware in een failliete zaak.
[ 55 ]Maar het Proletariaat kan het toch veel beter en vlugger dan het Kapitaal.
Want het behoeft het Kapitaal niet te sparen. Den voorhanden rijkdom, de voorhanden productiemiddelen, kan het gebruiken voor allen, voor de geheele menschheid.
Want het kan ten eerste de productiekrachten onteigenen, en, terwijl het industrie, handel, transport, banken, en landbouw zelf in handen neemt, deze, door een kolossale, allesomvattende, centraliseerende regeling, ordenen. Daardoor zal het reeds veel meer arbeid uitsparen, veel meer arbeidsverspilling voorkomen, en aan veel meer arbeiders werk verschaffen dan het Kapitaal zou kunnen. Terwijl dit zou zorgen voor het voordeel van enkele groepen, keizers, koningen, bankiers, industrieëelen, reeders, jonkers enz., en dus gedwongen zou zijn, daardoor alleen reeds, slechts een deel van den arbeid te regelen, en te bevoordeelen, en dus den geheelen arbeid en de geheele massa der menschen verwaarloosde, zal het Proletariaat zorgen voor den geheelen Arbeid, en voor allen.
Het Proletariaat zal ook geen economischen oorlog te voeren hebben. Het zal dus den handel, het transport, den ruil internationaal kunnen regelen, wat het Kapitaal niet kan. Ook daardoor zal het veel productiever werken. Het Proletariaat zal zelfs den arbeid internationaal regelen, organiseeren en centraliseeren.
Het Proletariaat zal de vermogens onteigenen, en zoo de middelen vinden om millioenen werkeloozen, geruïneerden, verminkten, weduwen en weezen afdoende te helpen, en om de industrie, het transport, den handel, het krediet, overeind te helpen, te herstellen, en te vergrooten.
Het Proletariaat zal geen belastingen te betalen hebben, omdat het de schulden zal annulleeren.
Het Proletariaat zal niets voor nieuwe oorlostoerustingen, of voor nieuwe oorlogen te gebruiken of uit te geven hebben.
Het Proletariaat zal geen uitgaven te maken hebben voor weelde.
Het Proletariaat zal, inplaats van het staatssocialisme, dat slechts den monopolisten dient, het werkelijke Socialisme invoeren, dat allen ten goede komt.
Het Proletariaat zal, door een planmatige regeling der geheele productie en distributie, en doordat het slechts het noodzakelijkste voortbrengt, en de algemeene arbeidsplicht invoert, de productie geweldig verhoogen.
[ 56 ]Het zal dus in veel korter tijd veel beter een nieuwe maatschappij stichten, dan het Kapitalisme het zou kunnen doen.
Wij zwijgen hier van de vele andere middelen, waarmee het dit bereiken zal, die echter eerst geleidelijk komen. Van het onderwijs met productieven arbeid tot een harmonisch geheel verbonden, van de verhoogde techniek in industrie en transport, van den wetenschappelijk gedreven landbouw, van de complete beheersching der natuur en der maatschappij. Wij noemen slechts het voornaamste, noodzakelijkste, eerste.
Men ziet dus: de materieele en de psychische voorwaarden, de geestelijke nood en de stoffelijke middelen, de mogelijkheid dus, de uitvoerbaarheid der opheffing van het Kapitalisme, is aanwezig.
De nood is er, de vreeselijkste nood.
En de bedreiging met nog vreeselijker nood, met nog vreeselijker slachting in de naaste toekomst.
Én de vreeselijkste onderdrukking van het geheele arbeidende volk.
En het Doel is gegeven, waarheen het arbeidende volk zich moet richten.
Want de maatschappelijke grondslag voor het Socialisme, de maatschappelijke productie en distributie, is ontstaan. De Kapitalisten zelf moeten tot het Socialisme overgaan. Zelfs de kapitalistische Staat moet na den oorlog de productie van industrie, en landbouw, het transport, en den handel regelen, controleeren, en voor een groot deel zelf in handen nemen. De kapitalistische staat moet zelfs door reusachtige belastingen tot onteigening van een deel der vermogens overgaan. Het Proletariaat heeft dus slechts voort te bouwen op dien grondslag. Terwijl het op dezen maatschappelijken grondslag de nieuwe maatschappij opbouwt, beweegt het Proletariaat zich dus in de richting die de ontwikkeling der maatschappij reeds ingeslagen heeft, en inslaat.
En boven allen en alles, als grootste, den doorslag gevende kracht, als lichtend gesternte voor het geheele Proletariaat der wereld:
{{sc|Het proletariaat is de eenige klasse die nu [ 57 ]werkelijk de maatschappij weer kan oprichten. Het proletariaat alleen kan dat.
Maar nog eens:
Om de productiemiddelen, om de vermogens te onteigenen, om allen te helpen, en de geheele productie te regelen, is de verovering der politieke macht, de opheffing van het Kapitaal, en van den kapitalistischen staat, de vestiging van het Socialisme noodzakelijk.
Maar, zal men zeggen, de Russische Revolutie is reeds gedeeltelijk mislukt, zij is door Duitschland in deelen van Rusland reeds neergeworpen, en loopt gevaar geheel te mislukken. Zal dan de West-Europeesche, de wereldrevolutie, niet ook mislukken?
Het antwoord daarop moet ten eerste zijn: De voorwaarden der West-Europeesche, en vooral der Engelsche en Duitsche revolutie, zijn geheel anders dan die der Russische. Men kan ze niet met elkander vergelijken. Het Russische Proletariaat was in verhouding tot de geheele bevolking zeer klein in getal. Rusland is geen land van proletariërs, het is in de eerste plaats een boerenland. De Revolutie heeft gezegevierd door de hulp der arme boeren. En hoewel de Bolschewiki een geweldige en schitterende poging deden om de Revolutie geheel te doen zegevieren, konden zij deze economische verhouding toch niet snel genoeg veranderen, en waren zij dus nog te zwak om terstond de volkomen overwinning te behalen, alleen tegen den aandrang aller contra-revolutionaire machten van het binnen- en buitenland. Engeland en Duitschland hebben een industrieel Proletariaat, dat alle andere klassen overtreft, en dat, wanneer het slechts de juiste taktiek volgt, allen overwinnen kan.
De Russische Revolutie is voor West-Europa een voorbeeld, een symbool, een leerares, en een voorloopster. Zij heeft den weg aangetoond. Zij heeft een program opgesteld. De eigenlijke, de werkelijk geheel proletarische Revolutie moet West-Europa zelf maken.
Maar in de tweede plaats moet gezegd worden: De Russische Revolutie is slechts, ten deele, in de Oekraine, in Finland enz. mislukt, omdat het West-Europeesche Proletariaat nog niet opstond. Ware het West-Europeesche [ 58 ]Proletariaat opgestaan, dan stond nu de eerste socialistische Republiek der Soviets in haar volle glans en verhevenheid [8].
Maar het West-Europeesche Proletariaat zal, (tijdens of na den oorlog) opstaan, het zal na langen strijd, met hulp der Russische Revolutie, overwinnen, en dan zal ook de volkomen overwinning van het Russische Proletariaat volgen.
Maar, zal men zeggen, de werkelijk revolutionairen zijn in West-Europa zoo weinig in getal. Zij zullen niet kunnen overwinnen. Men zie ook hier slechts weder naar de Russische Maximalisten. Ook zij waren tijdens den oorlog, vóór de Revolutie, een minderheid. De nood heeft ze tot meerderheid gemaakt. Evenzoo zal de nood de revolutionairen van West-Europa tot meerderheid maken. En dan, wij herhalen het, zullen de Russische Revolutionairen met de West-Europeesche Revolutionairen te samen overwinnen.
Maar, zal men zeggen, zijn de West-Europeesche arbeiders dan niet te klein in aantal? Zoo zij al elke klasse afzonderlijk overtreffen, overtreffen alle klassen te samen niet hen?
Hierop moet geantwoord worden: de West-Europeesche proletariërs hebben een geweldige macht, alleen al door hun aantal.
In Duitschland wordt het aantal industrieele arbeiders op 15 millioen gerekend. In Engeland is hun aantal in verhouding tot de bevolking nog veel grooter. Daarbij moet men dan nog de landarbeiders rekenen, die het revolutionaire Proletariaat, zooals wij zullen aantoonen, met zich sleepen kan.
En hun organisaties, de politieke en de vak-organisaties, waren geweldig. In Engeland waren 5 millioen, in Duitschland 3 tot 4 millioen man georganiseerd. En in de andere landen naar verhouding. En in alle landen van West-Europa sleepten zij in den politieken strijd reeds een reusachtig groot deel der bevolking mee. Het Proletariaat van West-Europa behoeft slechts door de zon der Revolutie [ 59 ]beschenen te worden, het behoeft slechts aangegrepen te worden door den schok der Revolutie, en zijn geheele latente macht zal zich openbaren.
Maar kan het Proletariaat alleen de Revolutie maken?
Het staat toch alleen! Het heeft niet een andere revolutionaire klasse, naast zich, zooals in Rusland de arme boeren.
Het is de minderheid.
Kan het alleen de geweldige georganiseerde kracht van het Kapitaal en van den kapitalistischen staat overwinnen en onderwerpen?
Ja, dat kan het.
Want de strijd zal nu zijn tusschen het Groot-Kapitaal, en het Proletariaat.
En hierin zal het Proletariaat nu overwinnen.
De strijd zal gaan om de Meerwaarde. Wie zal de Meerwaarde krijgen, in handen nemen, het Groot-Kapitaal, of de Arbeid [9]?
Twee wegen staan open: Of het Groot-Kapitaal krijgt haar, door de vreeselijkste onderdrukking van het Proletariaat, het Staatssocialisme, of het Proletariaat krijgt ze, door de invoering van het werkelijke Socialisme.
Het einde van den strijd hangt in West-Europa, vooral in Engeland en Duitschland, af van de lagere middenklassen.
Het Groot-Kapitaal zal wel is waar gedwongen zijn zich zelf vele belastingen op te leggen.
Maar de schulden en de behoeften van den staat zijn zoo geweldig, dat het, om het behoud en de uitbreiding van het Kapitaal of het Kapitalisme te verzekeren, alle andere klassen vreeselijk zal moeten onderdrukken, ook de middenklasse.
Het zal niet voldoende zijn de arbeidersklasse vreeselijk uit te buiten.
Het zal noodig zijn ook den middenstand, de kleine burgers en boeren, de zwaarste lasten op te leggen, en de loonen der beambten en aangestelden zoo laag mogelijk te houden.
[ 60 ]Dit alles, verbonden met den verschrikkelijken nood, het gebrek aan grondstoffen, en aan arbeid, zal de middenklassen naar de zijde van het Proletariaat drijven[10].
Het Groot-Kapitaal heeft nu de geheele meerwaarde noodig voor zich zelf.
Het Groot-Kapitaal heeft nu de geheele meerwaarde noodig voor zijn kapitalistischen Staat, die zijn middel is om de andere klassen onder zijne heerschappij te houden. Het deel der meerwaarde, dat de lagere middenklassen kregen, was altijd klein.
Maar nu, na dezen oorlog, en onder het Imperialisme, zal bijna niets voor deze middenklassen over blijven.
Aan deze klassen, aan de lagere, verreweg de talrijkste deelen dezer klassen biedt de socialistische „Staat" nu meer dan de kapitalistische.
Hun biedt het Proletariaat nu meer dan het Groot-Kapitaal.
Het werkelijke Socialisme is beter voor hen dan het Staatssocialisme.
Het deel van de meerwaarde, dat zij van het overwinnende Proletariaat, van het Socialisme krijgen, is grooter dan wat zij krijgen van het Groot-Kapitaal.
Het Proletariaat moet zeggen tot de middenklassen, tot alle waarlijk arbeidende klassen:
Wij zullen het Groot-Kapitaal, en de Productie-middelen onteigenen, wanneer wij overwinnen. Dan zullen wij ze tot gemeenschappelijk eigendom maken, en ze gebruiken voor allen, ook voor u.
Gesteld voor de keuze, door het imperialistische Kapitalisme onderdrukt te worden en vernietigd, of door het Proletariaat te worden gered, zullen millioenen en millioenen der middelklassen de kant van het Proletariaat kiezen.
Het Proletariaat kan zoo, op den duur, de meerderheid der bevolking op zijn zijde brengen.
Dit alles kan het Proletariaat echter alleen dan, wanneer het waarlijk voor het volle Socialisme opkomt, dat wil [ 61 ]zeggen, wanneer het strijdt voor de Sociale Revolutie, voor de verwezenlijking van het Socialisme [11].
Het Proletariaat moet tot alle onderdrukten zeggen: Het imperialistische Kapitalisme verplettert u onder lasten, nood, honger, militarisme, moord. Wij helpen u en wij bevrijden u.
Het moet tot de kleine burgers en kleine boeren, tot de lagere ambtenaren en aangestelden zeggen: Het imperialistische Kapitalisme onderdrukt u en vernietigt u door lasten, nood, honger, werkeloosheid, militarisme, oorlog, en door nieuwen moord in de toekomst. Wij daarentegen bieden u nu aan een vast bestaansminimum, en later, wanneer wij het Socialisme geheel zullen hebben gevestigd, een vrij met de besten en hoogsten gelijk bestaan.
Wanneer gij ons helpt het Kapitaal te onteigenen, de banken, de grootbedrijven in industrie, handel, transport en landbouw te onteigenen, te socialiseeren, dan verzekeren wij u onmiddellijk uwe middelen van bestaan, en later, langzamerhand en in West-Europa waarschijnlijk zeer snel, een volkomen vrije, aan alle anderen gelijke positie, en een leven als vrije, allen gelijkwaardige arbeiders, in de productie, den ruil, de administratie der socialistische gemeenschap.
Wanneer gij ons helpt het Kapitaal te onteigenen, dan verzekeren wij u inplaats van lasten, nood, honger, militarisme, en steeds nieuwe oorlogen en moord in de toekomst, nadat wij overwonnen zullen hebben, vrijheid, welvaart, geluk, vrede, menschelijkheid. Inplaats van beestachtige ruwheid door den oorlog en den strijd, de hoogste menschelijke ontwikkeling door samenwerking, broederlijke eendracht, en vrede.
Terwijl het imperialistische Kapitalisme u lasten, nood, honger, militarisme, steeds nieuwe oorlogen, en moord geeft, schenken wij u vrijheid, welvaart, vrede, menschelijkheid en geluk.
Miliioenen en millioenen in West-Europa weten wat het Socialisme beteekent, zij weten wat de onteigening der grootbedrijven en van het Kapitaal beteekent. De tientallen jaren van propaganda hebben hun werk gedaan, hunne uitwerking gehad. En door den nood, den vreeselijken nood [ 62 ]van den oorlog en het Imperialisme, zullen zij begrijpen dat het nu gaat om de keuze, en dat slechts eene keuze mogelijk is: Kapitalisme en Imperialisme, óf Socialisme.
Gesteld voor de keus: Onderdrukking, vernietiging, en ondergang door het imperialistische Kapitalisme, of redding en bevrijding door het Socialisme, zullen zij het Socialisme kiezen.
Neen, het Proletariaat is machtig genoeg, door zijn aantal, door zijn organisatie, door het aantal zijner bondgenooten.
Wanneer het Proletariaat maar vastbesloten zijn program voor de Revolutie opstelt, en zich het Socialisme stelt als eenig doel.
Het Groot-Kapitaal, het Kapitaal van Duitschland eener-, van Engeland-Amerika anderzijds, het Groot-Kapitaal der Monopolies, Banken en Trusts strijdt om de Verovering der Wereld.
Het Proletariaat verheft zich tegen beide, en de strijd wordt er een tusschen Groot-Kapitaal der Wereld en Proletariaat der Wereld.
Tusschen het zeer geschokte Kapitaal van Duitschland en Engeland, gesteund door het nog zeer machtige Kapitaal van de Vereenigde Staten [12] ééner-, en het Wereldproletariaat anderzijds.
De strijd gaat om de Wereld-Dictatuur. Van het Kapitaal of van den Arbeid. Van Imperialisme of Socialisme.
De vreeselijke nood waarin het Imperialisme de wereld brengt, maakt de Eenheid van het Wereldproletariaat en den steun der lagere middenklassen, aller arbeidende klassen, mogelijk.
En zoo verheft zich dan vóór ons, voor onze oogen, in naaste nabijheid, de Mogelijkheid der Omwenteling, der Verwezenlijking van het Socialisme.
Grijpbaar als een gouden berg, zichtbaar als een gelukkig land, staat het Socialisme het wereldproletariaat voor oogen; het kan het bereiken en voor altijd veroveren. Het voorwerp van het verlangen, de hoop, den strijd is dáár.
Aan de ééne zijde de geheele Natuur. Aan de andere het Proletariaat.—Aan de eene zijde de Aarde, aan de andere de Arbeid. —
[ 63 ]Zal de Vereeniging van beide plaats hebben? Zal het Proletariaat de Wereld veroveren?—Zal het de Menschheid tot een Eenheid maken?
Zal de vrije bloei der Menschheid bereikt worden, de vrije bloei van ieder individu door de volkomen beheersching der Natuur, door den samenarbeid van alle menschen?—Zal de Menschheid niet meer onder de natuurkrachten in de handen van het Kapitalisme en van het Imperialisme verpletterd worden?—
Het hangt alles van het Proletariaat zelf af, of het moedig genoeg is en bewust genoeg.—En of het één is.
Er is slechts één vijand, één gevaar voor het Proletariaat van West-Europa, en der wereld. Dat is de oneenigheid.
Wanneer het internationale Proletariaat het ééne Imperialisme verkiest boven het andere, wanneer het nationale Proletariaat zich door zijn nationale heerschers en zijn sociaalpatriottische, reformistische of pseudo-marxistische leiders laat omkoopen en bedriegen, wanneer het zich aansluit bij het Kapitalisme van een der groepen en bij haar Imperialisme en Staats-Socialisme, wanneer een deel van het Proletariaat de Revolutie in den steek laat, wanneer dus een deel van het Proletariaat het andere verraadt, wanneer het eene deel het andere niet te hulp komt, en het eene na het andere dus door het internationale Imperialisme geslagen wordt, wanneer het internationale Proletariaat niet tot Eenheid komt, ja, dan zal het Proletariaat verslagen worden, dan zal de Revolutie weer mislukken, en dan zullen wij een nieuw tijdperk van Kapitalisme, Imperialisme en Militarisme beleven en moeten verdragen.
Maar een nationaal en internationaal door en in de revolutie vereenigd Proletariaat kan nu het Imperialisme ten val brengen, en de nieuwe socialistische maatschappij oprichten. De Revolutionairen moeten dus alles doen, opdat deze Eenheid tot stand komt.
Opdat nu deze Eenheid, deze nieuwe Internationale, tot stand kome, die alleen de Revolutie uitvoeren, en het Socialisme vestigen en opbouwen kan, zullen wij de grondlijnen, de beginselen van een algemeen program pogen te schetsen, waarmede het internationale Proletariaat de Revolutie in West-Europa, Noord-Amerika en de Wereld zou moeten maken.
[ 64 ]
INTERNATIONAAL REVOLUTIONAIR PROGRAM.
De Staatsmacht in de handen van het Proletariaat.
De Wetgeving door het Proletariaat.
Verzekering van een Bestaans-Minimum aan alle Arbeiders en hen die met Arbeiders gelijk te stellen zijn.
Beheer over en Regeling van de geheele Productie, van den Handel, het Transport, door het Proletariaat.
Beheer over en Regeling van de Distributie der Producten door het Proletariaat.
Arbeidsplicht voor allen.
Annulleering der Staatsschulden.
Confiscatie van de Oorlogswinsten.
Eelasting uitsluitend op Kapitaal en Inkomen, de eerste stijgend tot Onteigening van het Vermogen.
Onteigening der Banken.
Onteigening van alle groote Bedrijven.
Onteigening van den Bodem.
Rechtspraak door het Proletariaat.
Afschaffing van alle Tollen en Tarieven.
Afschaffing van het militaire Stelsel, Bewapening van het Proletariaat [13].
VERKLARING VAN DIT PROGRAM.
Het eerste artikel van dit program geeft het Proletariaat het middel om den ouden kapitalistischen staat d.w.z. zijne machtsmiddelen, zijn bureaukratie, politie, rechtbanken en leger op te heffen en te vervangen door proletarische.
Het tweede artikel geeft het de macht de nieuwe maatschappij, de sociale Republiek, te stichten en op te bouwen.
Deze middelen en deze macht moeten alleen aan het Proletariaat gegeven worden, omdat dit de eenige klasse is, die het Socialisme verwezenlijken kan.
[ 65 ]Natuurlijk zou het Proletariaat aan andere elementen der bevolking, die zich aan het Proletariaat trouw getoond hebben, deze rechten kunnen geven.
Het derde artikel is het artikel waarop de revolutie berusten moet. De arbeiders, het Proletariaat als geheel, dat door de kapitalistische klasse wordt prijsgegeven aan den honger, de werkeloosheid, de ellende, en de armoede, krijgt door dit punt de zekerheid, dat de revolutie hem den grondslag van zijn bestaan verzekert, b.v. door verdeeling der levensmiddelen, woningen enz.
Deze grondslag moet echter ook den kleinen burgers en boeren, den verminkten, den weduwen en weezen, den van hun zonen of kostwinners beroofden, en allen die door den oorlog geen voldoende bestaan meer hebben, gewaarborgd zijn.
Zooals wij reeds zeiden: de oogenblikkelijke, afdoende hulp voor het oogenblik, de volkomen bevrijding voor de toekomst, moet aan alle onderdrukten beloofd worden.
Op deze wijze is dit artikel van het program de voorwaarde voor de overwinning der Revolutie. Want de arbeiders, de door den oorlog getroffen kleine burgers en boeren, kunnen, wanneer zij tezamen optreden, het Kapitalisme ten val brengen, het Socialisme verwezenlijken. Zij hebben, wanneer zij hun belangen inzien en zich vereenigen, de meerderheid.
Het vierde en vijfde punt: Regeling der geheele productie, van den handel, het transport, en van de distributie door het Proletariaat, zijn de eenige middelen waardoor, in verbinding met het zesde punt: Arbeidsplicht voor allen, een Socialistische Maatschappij uit de puinhoopen der oude kan worden opgebouwd.
Terwijl de kapitalistische Staat het Staatssocialisme wil invoeren, waarborgen zij het werkelijke Socialisme. Zij moeten dus onmiddellijk volgen op de verzekering van het bestaan aan alle arbeiders, en vóór alle andere konden.
De vier volgende artikelen: Annulleering van alle staatsschulden, confiscatie van de oorlogswinsten, belastingen uitsluitend op kapitaal en inkomen, de eerste tot vermogensonteigening toe, onteigening van alle banken, moeten de middelen leveren om ten eerste artikel 3 uit te voeren, en ten tweede om de nieuwe maatschappij te vestigen en op te bouwen.
[ 66 ]Het spreekt van zelf, dat bij de belastingen op inkomen een minimum gesteld moet worden, waaronder geen belastingen geheven worden.
Het elfde punt: Onteigening der grootbedrijven omvat de grootbedrijven van de industrie, de mijnen, den handel, het transport, en vormt, in verband met de onteigening der banken, den grondslag voor het Socialisme. Het is niet in tegenspraak met het vierde en vijfde artikel. Want hier is sprake van de regeling, het beheer, de controle der geheele productie en distributie, d. w. z. van de controle der productie van alle bedrijven, ook der kleine. Het onteigenen der kleine bedrijven kan, door hun groot aantal, evenwel nog niet terstond geschieden.
Wat den landbouw aangaat, moet de onteigening van den bodem, het verklaren van den bodem tot gemeenschappelijk bezit, in beginsel gesteld worden. In de werkelijkheid is zij echter nog niet uitvoerbaar. Slechts het groot-landbouwbedrijf moet reeds nu onteigend worden, en geëxploiteerd door de gemeenschap zelf, of door coöperatief voor de gemeenschap werkende landarbeiders en kleine boeren.
Maar het middel- en kleinbedrijf zou over het algemeen zeker nog in geen land onteigend kunnen worden, evenmin als men deze in handel en bedrijf terstond onteigenen kan. Daartoe zijn deze bedrijven te talrijk, en ontbreken de landbouwmachines voor het grootbedrijf nog te zeer. Daar, in het klein- en middenbedrijf, zouden de coöperatie, de intensieve cultuur, het machinale bedrijf, voorloopig bevorderd moeten worden, en eerst nadat alle voorwaarden voorhanden waren, zou men tot de onteigening kunnen overgaan.
De grens tusschen groot- en kleinbedrijf zou, in verschillende landen, provincies en bedrijven, verschillend zijn. Men zou in het eene land, provincie of bedrijf, een geheel andere maatstaf van onteigening nemen dan in het andere.
De rijke grondbezitter en de rijke boer zouden toch door de belastingen, de gemiddelde boer bovendien nog door de onteigening der hypotheekbanken voldoende kunnen getroffen worden.
De pacht zou niet meer aan den rijken grondeigenaar, maar aan den socialistischen staat betaald worden.
En daar de geheele handel gecentraliseerd en centraal geregeld zou zijn, had de gemeenschap de producten van den bodem toch in ieder geval in de hand.
[ 67 ]Tot de kleine boeren en landarbeiders moet het Proletariaat zeggen: Wij geven u zooveel mogelijk nu reeds de groote bedrijven en de groote bezittingen, tot een communistisch coöperatief grootbedrijf. En wij zullen zoo snel mogelijk, zoodra de productiekrachten, machines, enz. het ons veroorlooven, d.w. z. langzamerhand, het geheelen grondbezit en het geheele landbouwbedrijf coöperatief-communistisch omvormen, waarin gij dan allen uwe aan alle anderen evenwaardige plaats bekomt. Hebt geduld, en helpt ons door uw politieken en economischen arbeid deze taak, deze maatschappelijke verandering tenuitvoerbrengen.
Tot de gemiddelde boeren moet het Proletariaat zeggen: Wij garandeeren u den toevoer van machines, mest, voeder, zoo snel als het na den oorlog slechts mogelijk is. Wij garandeeren u uwen afzet. Wij zullen uwe coöperaties en bedrijven op iedere wijze en uit alle macht bevorderen. Wij laten u uwe bedrijven en bezittingen zoo lang, tot wij in staat zullen zijn, geleidelijk, met uwe hulp, het grondbezit communistisch, alle bedrijven tot grootbedrijven en ook communistisch te maken. Dan zult gij als coöperatief arbeidende boeren in groote, op maatschappelijken grondslag communistisch arbeidende bedrijven de gemeenschap dienen, en niet langer het privaatkapitaal.
Wij zullen deze verandering geleidelijk, al naar den aard der krachten, der machines etc, waarover wij beschikken, zoo snel mogelijk, in overleg met u, ten uitvoer brengen.
Deze maatregel doet den kleinen boeren en landarbeiders geen beloften, die toch niet nagekomen kunnen worden, en die, niet uitgevoerd, deze elementen weer tot de contrarevolutie zouden brengen.
Op deze wijze, door dezen maatregel, in verbinding met den maatregel van het derde artikel van dit program, zal men de groote massa der kleine boeren tot vrienden der Revolutie, de groote massa der gemiddelde boeren ten minste niet tot haar directe vijanden maken.
Deze regeling der agrarische kwestie, die door de ontwikkeling der productiekrachten en verhoudingen voorgeschreven wordt, is de éénig mogelijke.
Het dertiende artikel: Rechtspraak door het Proletariaat, geeft de revolutionaire klasse alléén de macht de sociale [ 68 ]republiek, de nieuwe maatschappij voor aanvallen te behoeden.
Het voorlaatste artikel: Afschaffing aller tollen en tarieven, beoogt het volkomen vrije verkeer tusschen de volken, de opheffing van een groote oorzaak van vijandschap tusschen hen, en de internationale regeling der productie en der distributie.
De laatste eisch: Afschaffing van het militaire stelsel, bewapening van het Proletariaat, is de kroon op het program. Zijn eerste deel heft het kapitalistische militarisme, den kapitalistischen oorlog, het Imperialisme op, en terzelfder tijd het sterkste middel, dat het Kapitalisme had om de proletarische klasse in slavernij te houden. Zijn tweede deel geeft den proletariërs de middelen in handen om de Revolutie van binnen, en tegen alle machten die haar van buiten zouden willen vernietigen, te beschermen.
Hiermede is dit program voldoende toegelicht.
Het is absoluut noodzakelijk, dat de Revolutionaire Sociaaldemocraten zich zoo snel mogelijk, zoo mogelijk terstond, een internationaal program scheppen. Wanneer de Revolutie niet gelijktijdig en ééngezind wordt gemaakt, wanneer zij in een reeks van ongeordende opstanden verloopt, dan zal zij mislukken, en in bloed verstikt worden.
Het voorbeeld der Russische Maximalisten toont aan, wat een duidelijk, vóór de Revolutie vastgesteld program vermag.
Het toont echter ook, wat er gebeurt, als de buitenlandsche revolutionairen niet gelijktijdig en met hetzelfde program opstaan.
Het program moet zijn alleen-revolutionair. Dat wil zeggen, het moet alleen eischen, voorwaarden inhouden, die de Revolutie mogelijk maken.
Het moet dus weglaten alle eischen van enkel hervormenden aard, als de achturendag, de arbeidswetgeving, etc. Het moet dus ook weglaten al die mooie dingen die eerst na de overwinning uitgevoerd kunnen worden, als gelijk onderwijs aan allen, verbinding van productieven arbeid met onderwijs, regeling van het woningvraagstuk, enz., kortom, alle bijzonderheden der wetgeving.
[ 69 ]Want het program moet zoo eenvoudig mogelijk zijn, opdat alle arbeiders het kunnen begrijpen, als uitsluitend de Revolutie ten doel hebbend, opdat het de arbeiders aller landen vereenige voor de Revolutie.
Het program moet verder van dien aard zijn, dat alle Socialisten zich erop vereenigen kunnen. Ook daarom moeten bijzonderheden over wetgeving weggelaten worden, die al naar de ontwikkeling der verschillende landen verschillend kunnen zijn.
Ten slotte is het noodzakelijk dat het alleen de werkelijk revolutionairen vereenigt, en alle niet werkelijk revolutionairen door zijn inhoud alleen reeds uitsluit.
Aan al deze eischen beantwoordt dit program.
Tenslotte hebben wij nog een opmerking te maken, die van het allerhoogste belang is voor het Proletariaat.
Het Proletariaat moet bedenken, dat na den oorlog de staking, zelfs de algemeene staking, niet alles bereiken kan, omdat er door het ontbreken van kapitaal, grondstoffen, en machines, slechts weinig vraag naar arbeid zal zijn.
Wanneer het Proletariaat echter ontwapend is, zal de heerschende klasse het zoo ontzettend knevelen, de nood, de honger, de werkeloosheid, zullen het zoozeer doen lijden, dat het zal moeten overgaan tot opstanden. Dan zal er een vreeselijk bloedbad onder de proletariërs worden aangericht, want de heerschende klassen zullen troepen onder de wapens houden uit de contra-revolutionaire klassen. Dan zal het Proletariaat waarschijnlijk neergeslagen worden.
Wanneer daarentegen het Proletariaat zijn eischen vóór de demobilisatie stelt, de eischen van dit, of van een ander dergelijk program, dan zal de heerschende klasse voor de overmacht van het Proletariaat en de met hen verbonden elementen wijken, en zal zonder bloedvergieten aan de eischen worden toegegeven.
Ook daarom moet het revolutionaire Proletariaat zoo snel mogelijk, d.w.z. onmiddelijk, een program vaststellen.
Wij meenen, dat een dergelijk revolutionnair program van nu af aan het strijdprogram aller partijen worden moet. Dat het, maar dan natuurlijk zeer uitgebreid, het Erfurter program vervangen moet.
[ 70 ]Wij geven dit program en zijn toelichting natuurlijk slechts als voorstellen.
Het is de zaak van de nieuwe Internationale het program zelf vast te stellen, en onmiddelijk te publiceeren.
Daartoe roepen wij de revolutionairen van alle landen, de nieuwe Internationale op.
Zoo staat dan, behalve de noodzakelijkheid, ook de mogelijkheid van de West-Europeesche, en daarmede van de Wereldrevolutie vast.
Een machtig Proletariaat, machtig door zijn aantal en door zijn organisatie, is aanwezig, en zijn hulptroepen zijn aanwezig.
En er is een maatschappij, rijp voor het Socialisme, die reeds tot het Staatsocialisme overging.
En de weg naar die Maatschappij, het program van actie, is duidelijk voor het Proletariaat.
De vereeniging van beide, de beheersching van de maatschappij door het Proletariaat, is mogelijk. Het Socialisme schittert in de naaste toekomst.
De vraag is: Zal het Proletariaat de lichamelijke en de geestelijke kracht hebben om het Groot-Kapitaal aller Staten, het Wereld-Imperialisme te overwinnen.
Opdat nu het West-Europeesche Proletariaat door het voorbeeld, dat het russische Proletariaat het reeds heeft gegeven, zijn weg zie, zullen wij nu de russische Revolutie behandelen.
- ↑ En toch door economische oorzaken: door de „overproductie" aan kapitaal, die alle staten dwingt tot uitvoer van kapitaal, tot koloniale politiek, tot Imperialisme, en die ze zoodoende in oorlog brengen.
- ↑ Dit is gedaan door de „Zimmerwalders" in Stockholm, in 1917.
- ↑ En toch, als het gewapende Engelsche Proletariaat wilde, als het als één man opstond tot de Revolutie, dan zou zij nòg in Engeland mogelijk zijn zonder langen zwaren strijd. De Engelsche regeering heeft met traditioneel vooruitzicht en met de traditioneele zucht naar compromissen, alle mannelijke inwoners vanaf het 21ste, alle soldaten en matrozen vanaf het 19de, en alle vrouwen vanaf het 30ste levensjaar het stemrecht gegeven. De laatste, voor de vrouwen onrechtvaardige maatregel ware licht te veranderen, en dan stond aan een werkelijk Revolutionaire Socialistische Engelsche Partij de weg vrij om het enorm talrijke Engelsche Proletariaat op een revolutionair programma te vereenigen, de massa der kleine burgers te winnen, en, daar de boeren weinig macht hebben, (jaren geleden reeds was niet meer dan een tiende der Engelsche bevolking werkzaam in den landbouw) de kapitalistische klassen zonder zwaren strijd te overwinnen. In Engeland, waar men niet om de theorie, maar alleen om de praktijk geeft, en waar de toestand nu geheel wijst op het Socialisme als de eenige practische oplossing der sociale kwesties, want productie en distributie zoo technisch schitterend geregeld is en waar men zelfs al tot de verdeeling van den grond is gekomen, hangt nu alles af van een werkelijk revolutionaire partij, zij het dan ook een kleine, en van haar program en van de leiding.—Dit laatste, maar op andere wijze, is het geval in Duitschland, in de Vereenigde Staten, ja, in ieder kapitalistisch ontwikkeld land.—
Voor de jeugd ontsluit zich een wereld, zooals nog nimmer sedert het bestaan van het menschengeslacht. - ↑ Om dezen dan later met de volmaking van het Socialisme en Communisme langzamerhand te doen verdwijnen.
- ↑ Door het Taylor-systeem bijv.
- ↑ Onder de Staatssocialistische Maatschappij verstaat men de Maatschappij, waarin de Staat vele bedrijven voor de Kapitalisten beheerscht, regelt en controleert, en in vele of alle andere bedrijven de Kapitalisten door wetten en voorschriften tegen de Arbeiders ondersteunt.
Het onderscheid tusschen het Staatssocialisme en het proletarische Socialisme is dus, dat het eerste de Kapitalisten almachtig en de Arbeiders tot slaven maakt, en dat het tweede de Arbeiders almachtig maakt en de geheele Menschheid bevrijdt. - ↑ Dit is het wat Hindenburg eigenlijk meende, toen hij in een proclamatie tot de arbeiders zeide: „Denkt niet aan datgene, wat na den oorlog komt". Hij wilde zeggen: „Wacht zoolang met denken, tot ik de handen vrij heb om u te bestrijden".
- ↑ In het vierde hoofdstuk zullen wij de Russische Revolutie en de van haar sterk verschillende voorwaarden der West-Europeesche Revolutie uitvoerig behandelen.
- ↑ Nooit hadden de theoriën van Marx, die over de Meerwaarde, den Klassenstrijd, en het historisch Materialisme een grootere beteekenis voor het Proletariaat, dan nu, nu het, gesteund op hem, de eindoverwinning nadert.
- ↑ Door de oorlogswinsten en oorlogsleeningen is gedurende den oorlog de concentratie en de macht van het Grootkapitaal nog enorm toegenomen. Daardoor is de noodzakelijkheid om het Grootkapitaal te onteigenen voor de geheele maatschappij nog dringender.
- ↑ Over de taktiek die het Wereldproletariaat hierbij volgen moet, spreken wij in het vierde hoofdstuk, waar wij de russische Revolutie behandelen.
- ↑ De grootste vijand van het Wereld-Proletariaat zijn nu en worden altijd meer de Vereenigde Staten. Daar ligt nu het grootste gevaar.
- ↑ Op veel punten is dit Program gelijk aan datgene dat door de Sociaaldemocratische Partij in Holland aan de conferentie in Kiental is voorgelegd, als grondslag voor de internationale actie.
Door het voorbeeld der russische revolutie geleerd, hebben wij vele der voornaamste punten veranderd of toegevoegd.