Hoofdportaal:Kunst/20e eeuw/De Stijl

De Stijl

Het schilderij Rastercompositie 9 door Piet Mondriaan

Bronnen bij kunstbeweging De Stijl.

Algemeen

Primaire literatuur - Manifesten - Programma's

Primaire literatuur

• De Stijl (1917-1932)

Overige primaire literatuur

• Doesburg, Theo van (1917) De nieuwe beweging in de schilderkunst, Delft: J. Waltman Jr.
• Doesburg, Theo van (1919) Drie voordrachten over de nieuwe beeldende kunst, Amsterdam: Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur.
• Doesburg, Theo van (januari 1919) ‘Grondbegrippen der nieuwe beeldende kunst’, Tijdschrift voor Wijsbegeerte, jrg. 13, nr. 1, p. 30-49.
• Doesburg, Theo van (april 1919) ‘Grondbegrippen der nieuwe beeldende kunst’, Tijdschrift voor Wijsbegeerte, jrg. 13, nr. 2, p. 169-188.
• Doesburg, Theo van (25 augustus 1919) ‘Van „natuur” tot „kompositie”. Aanteekeningen bij de ontwikkeling van een abstracte schilderij’, De Hollandsche Revue, jrg. 24, nr. 8, p. 470-476.
  Recensies:
  • Anoniem (1 september 1919) ‘De Hollandsche Revue’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 7.
• Doesburg, Theo van (1920) Klassiek-Barok-Modern, Antwerpen: De Sikkel, Amsterdam: Em. Querido.
  Recensies:
  • Anoniem (25 juli 1921) ‘Boekenschouw’, Rotterdamsch Nieuwsblad, derde blad, [p. 1-2].
  • Anoniem (11 augustus 1921) ‘Nieuwe uitgaven’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Derde Blad, [p. 2].
• Doesburg, Théo van (1923) ‘Nieuwe Beelding. Stellingen’, in: J.P. Berdenis van Berlekom, Théo van Doesburg en Kurt Schwitters, Derde Huishoudelijke Vergadering op Maandag 22 Januari 1923, des avonds acht uur, in de Bibliotheek der Societeit „Phoenix”, Delft: Delftsche Studenten Debating-Club, [p. 1-2].
• Doesburg, Théo van (17 februari 1923) 'De invloed van de Stijlbeweging in Duitschland', Bouwkundig Weekblad, jrg. 44, nr. 7, p. 80-84.
  Recensies:
  • Gw. (3 maart 1923) ‘De Stijl-beweging in Duitschland’, Bouwkundig Weekblad, jrg. 44, nr. 9, p. 103.
• Doesburg, Théo van (17 mei 1924) 'De nieuwe architectuur', Bouwkundig weekblad, jrg. 45, nr. 20 (17 mei 1924), p. 200-204.
• Mondrian, P. (1920 [eigenlijk 1921]) Le Néo-Plasticisme. Principe général de l'équivalence plastique, Parijs: Editions de l'Effort moderne, Léonce Rosenberg.
  Recensies:
  • Anoniem (11 augustus 1921) ‘Nieuwe uitgaven’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Derde Blad, [p. 2].
• Mondrian, P. (januari 1922) ‘Het Neo-Plasticisme (de Nieuwe Beelding) en zijn (hare) realiseering in de muziek [1]’, De Stijl, jrg. 5, nr. 1, p. 1-7.
• Mondrian, P. (februari 1922) ‘Het Neo-Plasticisme (de Nieuwe Beelding) en zijn (hare) realiseering in de muziek [2]’, De Stijl, jrg. 5, nr. 2, p. 17-23.
• Mondrian, P. (maart 1922) ‘De realiseering van het Neo-Plasticisme in verre toekomst en in de huidige architectuur [1]’, De Stijl, jrg. 5, nr. 3, p. 41-47.
• Mondrian, P. (mei 1922) ‘De realiseering van het Neo-Plasticisme in verre toekomst en in de huidige architectuur [2]’, De Stijl, jrg. 5, nr. 5, p. 65-71.
• Mondrian, Piet (1945) Plastic art and pure plastic art 1937 and other essays, 1941-1943, New York: Wittenborn and Company.

Advertentie uit het Nieuwsblad voor den Boekhandel, 13 november 1917.

Advertentie uit Valori Plastici, januari-februari 1920.

Manifest I

• Theo van Doesburg, Robt. van 't Hoff, Vilmos Huszar, Antony Kok, Piet Mondriaan, G. Vantongerloo, Jan Wils (november 1918) ‘Manifest I van „De Stijl”, 1918’, De Stijl, jrg. 2, nr. 1, p. 2-3.
• Doesburg, Theo van (22 oktober 1918) Brief aan Jacobus Johannes Pieter Oud. Den Haag, RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Archief van Theo en Nelly van Doesburg (0408 / 146).
• [Doesburg, Theo van] (februari 1920) ‘Rondblik’, De Stijl, jrg. 3, nr. 4, p. 24-28 [eigenlijk 36-40].
• [Doesburg, Theo van] (april 1921) ’Rondblik’, De Stijl, jrg. 4, nr. 4, p. 56-63, met name 58-63.
• Mondriaan, Piet (ca. 1 juli 1918) Brief aan Theo van Doesburg en Lena Milius. Den Haag, RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Archief Theo en Nelly van Doesburg (0408/135).
• Mondriaan, Piet (9 juli 1918) Brief aan Theo van Doesburg en Lena Milius, Den Haag, RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Archief van Theo en Nelly van Doesburg (0408 / 135).
• Redactie (november 1919) 'Overzichtelijke beschouwing bij de intrede van den derden jaargang', De Stijl, jrg. 3, nr. 1, p. 1-5.

Manifest II

• Theo van Doesburg, Piet Mondriaan en Antony Kok (april 1920) ‘Manifest II van „De Stijl” 1920. De literatuur’, De Stijl, jrg. 3, nr. 6, p. 49-50. Zie Digital Dada Library.

Manifest III

• De Stijl (augustus 1921) 'Manifest III. Tot een nieuwe wereldbeelding', De Stijl, jrg. 4, nr. 8, p. 125-126.

Heruitgave van De Stijl

• Anoniem (27 april 1968) ‘Heruitgave De Stijl 1917 - 1932’, Friese Koerier, p. 15.
• Anoniem (5 oktober 1968) ‘Heruitgave van kunstenaarsblad ‘De Stijl’ uit twintiger jaren’, Leeuwarder Courant, p. 35.
• Anoniem (22 oktober 1968) ‘’De Stijl’ komt weer uit. Rob van Gennep en Bert Bakker zien herdruk als ’een hoogtepunt’’, Trouw, [p. 2].

Bibliografieën - Bronnenonderzoek

• Anoniem (7 juni 1962) ‘Nadere studie van dr. H. L. Jaffé over de „Stijl”-groep’, De Tijd, p. 4.
• Anoniem (7 juni 1962) ‘Z.W.O.-studie voor bewerking stijlgroep-correspondentie’, Het Parool, p. 13.

Inleidingen - Hand- en leerboeken

• Blotkamp, Carel et al. (1982) De beginjaren van De Stijl 1917-1922, Utrecht: Reflex, ISBN 9063220782.
  Aankondigingen en recensies:
  • Klaas Grasdijk (10 december 1982) ‘De beginjaren van De Stijl 1917-1922’, Nederlands Dagblad, p. 7.
• Huebner, Friedrich Markus (februari 1921) ‘Die holländische „Styl”gruppe’, Feuer. Monatsschrift für Kunst und künstlerische Kultur, nr. 2, p. 267-278.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (19 mei 1921) ‘Holland’s kunst’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1.
• Jaffé, Hans Ludwig (1956) De Stijl, 1917-1931. The Dutch contribution to modern art [diss.], Amsterdam: Meulenhoff. Zie dbnl.
• Overy, Paul (2000) De Stijl, London: Thames and Hudson, ISBN 0-500-20240-0.

Musea - Tentoonstellingen

Tentoonstellingen

1923

• Les Architect du Groupe "de Styl", Galerie L'Effort Moderne, Parijs, 15 oktober-15 november 1923.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (4 oktober 1923) ‘Onder auspiciën van „De Stijl” […]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad A, p. 1.
  • Theo van Doesburg (17 mei 1924) 'Architectuur-diagnose (naar aanleiding der architectuur-tentoonstelling van de "Stijlgroep" in de Galerie Rosenberg te Parijs)', Architectura, jrg. 28, nr. 15, p. 61-63.

1924

• Architecture et arts qui s'y rattachent, École Spéciale d'Architecture, Parijs, 22 maart-30 april 1924.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (17 maart 1924) ‘Op de tentoonstelling van moderne architectuur te Parijs […]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad C, p. 2.
  • Anoniem (28 maart 1924) ‘Naar een nieuwen bouwstijl’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad, B, p. 1.
  • De ongerechte (29 maart 1924) ‘Holland op zijn rechtst’, Architectura, jrg. 28, nr. 10, p. 41-42.
  • Anoniem (5 april 1924) ‘Hollandsche architectuur te Parijs. De groep „De Stijl”. — Boulevard Raspail 254’, De Telegraaf, Ochtendblad, eerste blad, p. 2.

1951

• De Stijl, Stedelijk Museum, Amsterdam, 6 juli-25 september 1951.
  Aankondigingen en recensies:
  • Jan Engelman (21 juli 1951) ‘Tentoonstelling van „De Stijl”’, De Tijd, p. 3.

1968

• De Stijl. A Camden Festival exhibition, The Camden Arts Centre, Londen, 23 februari-24 maart 1968.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (20 maart 1968) ‘Eerste expositie over „De Stijl” in Londen’, Limburgsch Dagblad, p. 11.

1977

• De Stijl, Israel Museum, Jeruzalem, 29 maart-5 juni 1977.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (15 april 1977) ‘Expositie De Stijl-groep in Israel Museum’, Nieuw Israelitisch Weekblad, jrg. 112, nr. 31, p. 11.

1982

• De Stijl, 1917-1931, Stedelijk Museum, Amsterdam, Kröller-Müller Museum, Otterlo, 6 augustus 1982-4 oktober 1982.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (26 juli 1982) ‘In Stedelijk en Kröller-Müller: Twee tentoonstellingen over De Stijl 1917-1931’, Het Vrije Volk, p. 4.
  • Anoniem (6 augustus 1982) ‘Breed overzicht van De Stijl. In Amsterdam en Otterlo’, Trouw, p. 4.
  • Anoniem (6 augustus 1982) ‘Overzicht van De Stijl in twee musea’, De Telegraaf, p. T13.
  • Eric Bos (6 augustus 1982) ‘De Stijl: de utopie als bouwsteen’, Nieuwsblad van het Noorden, p. 17.
  • Anoniem (9 augustus 1982) ‘Veel belangstelling bij opening De Stijl’, NRC Handelsblad, p. 6.
  • Maarten Kloos (13 augustus 1982) ‘De Stijl: aantrekkelijk voor kunsthistorici maar ook ’n heel moeilijk te beschrijven fenomeen’, De Volkskrant, kunst & cultuur, p. 9-10.
  • Gert Staal (13 augustus 1982) ‘Een fantastisch mengsel van een stel individuen die van kunst en leven ’n geheel wilden maken’, De Volkskrant, kunst & cultuur, p. 9-10.
  • Maarten Jager (18 augustus 1982) ‘De elementaire zienswijze van „De Stijl”’, De Telegraaf, p. T2.
  • Peter Karstkarel (19 augustus 1982) ‘De Stijl als historisch kleinood’, Trouw, p. 11.
  • K. Schippers (20 augustus 1982) ‘De Stijl & Madame Blavatsky’, NRC Handelsblad, cultureel supplement, p. 3.
  • Inge Kalmann (3 september 1982) ‘Stijlbeweging vormde baanbrekende vernieuwing’, Nieuw Israelitisch Weekblad, jrg. 117, nr. 49, p. 11.

1983

• De Nieuwe Beelding in de architectuur. De Stijl, Haags Gemeentemuseum, Den Haag, 1 april-17 juli 1983, geen cat.
  Aankondigingen en recensies:
  • Betty van Garrel (1 april 1983) ‘De kruisridder Theo van Doesburg’, NRC Handelsblad, cultureel supplement, p. 6.
  • Peter Karstkarel (14 april 1983) ‘De artistieke guerilla van Theo van Doesburg’, Trouw, p. 9.
  • Corine Solinger (16 april 1983) ‘Theo van Doesburg, hoofdpersoon van twee tentoonstellingen in het Haags Gemeentemuseum’, Nederlands Dagblad, p. 9.
  • Anoniem (13 mei 1983) ‘„Het Nieuwe Bouwen” in Amsterdam, Den Haag en Otterlo’, De Telegraaf, p. 15.
  • Rob van Bijl (7 juni 1983) ‘Theo van Doesburg en De Stijl’, De Waarheid, [p. 5].

Kunstverzamelen - Kunsthandel - Kunstvervalsing

Veilingen

• Anoniem (20 mei 1987) ‘Van der Leck topper op veiling 'De Stijl'’, Trouw, p. 22.

Werken

Architectuur

• Moorsel Pz., C.M. van (16 november 1940) ‘De Nederlandsche bouwkunst. V. Hoe eigen traditie en zede overboord gingen’, De weg. Weekblad van Nationaal Front, jrg. 1, nr. 29, p. 13.
• Vriend, J.J. ([1935]) Nieuwere architectuur. Beknopt overzicht van de historische ontwikkeling van de bouwkunst, Amsterdam: Kosmos.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (13 augustus 1935) ‘Nieuwe uitgaven’, Het Vaderland, Avondblad [C, p. 4].

Interieurontwerpen

Verbouwing Aubette in Straatsburg

• Anoniem (4 januari 1927) ‘Een opdracht aan Theo van Doesburg’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
• Anoniem (23 februari 1928) ‘De „Stijl”-groep’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1.
• Jan Donia (17 januari 1986) ‘Heimwee naar Klompé’, Het Vrije Volk, p. 13.
• Maarten Jager (15 april 1994) ‘Café Aubette weer uniek visitekaartje’, De Telegraaf, p. T18.
• Frank Kessel (15 april 1994) ‘’Aubette’ wordt nagebouwd in Amsterdam’, De Telegraaf, p. T18.
• Judith Matthijssen-Simons (26 juni 1992) ‘Van Doesburg’, NRC Handelsblad, cultureel supplement, p. 2.

Letterkunde

• Oversteegen, J.J. (1969) Vorm of vent, Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep. Zie dbnl.

Bijzondere onderwerpen

De Stijl en Valori Plastici

• [Doesburg, Theo van] (17 maart 1919) ‘Op initiatief van Mario Broglio […]’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 6.
• [Doesburg, Theo van] (24 april 1919) ‘Valori Plastici-De Stijl’, De Nieuwe Courant, Avondblad, [p. 1].

De Stijl in Weimar

• Peter Röhl (september 1921) ‘Die Ausmalung des Residenz-Theaters in Weimar’, De Stijl, jrg. 4, nr. 9, p. 143-144.
• Peter Roehl (1927 [eigenlijk 1928]) ‘Das Beginn und die Entwicklung des Stil's 1921 in Weimar’, De Stijl, jrg. 7, nr. 79/84, p. 103-104.
• Anoniem (7 september 1921) ‘Men meldt ons uit Weimar: [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad D, p. 3.
• Ed Wingen (28 december 1968) ‘Theo v. Doesburg en het Bauhaus’, De Telegraaf, p. 13.

De Stijl en de Wereldtentoonstelling van 1925 in Parijs

• Anoniem (26 maart 1924) ‘Nederland en de Fransche expositie van 1925’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 2.
• Anoniem (7 september 1924) ‘Moderne kunst’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 3.
• Anoniem (20 december 1924) ‘De Stijl en de „1925” te Parijs’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
• Theo van Doesburg (23 mei 1925) ‘Een protest van De Stijl op de Exp. des Arts Decoratives te Parijs’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
• Anoniem (4 augustus 1925) ‘De expositie te Parijs. Pro en Contra het Hollandsche Paviljoen. Een Enquête’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
• Theo van Doesburg (1924-1925) ‘Het fiasco van Holland op de expositie te Parijs in 1925’, De Stijl, jrg. 6, nr. 10-11, p. 156-159.

De Stijl in Japan

• Anoniem (5 februari 1929) ‘„De Stijl” in Japan’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1.

Herdenkingen - Jubilea

10-jarig jubileum

• P. (22 februari 1928) ‘10 jaar Stijl’, Het Vaderland, 66e jaargang, Avondblad C, p. 2.

50-jarig jubileum

• Anoniem (24 juni 1967) ‘„De Stijl”. Nieuwe fase in beeldende kunst en architectuur’, Leeuwarder Courant, p. 16.

75-jarig jubileum

• Anoniem (23 december 1992) ‘'De Stijl' in Leiden’, NRC Handelsblad, beeldende kunst/podium, p. 5.