Hoofdportaal:Kunst/20e eeuw/Dada-tournee

Dada-tournee

Bronnen bij de Dada-tournee, een reeks dadaïstische voorstellingen door kunstenaars Theo van Doesburg, Kurt Schwitters, Nelly van Moorsel en Vilmos Huszár van 10 januari-14 februari 1923 op verschillende locaties in Nederland.

Primaire literatuur

• Wat is dada???????? (1923).
  Brochure met de lezing ‘Dadasofie’ van Theo van Doesburg
• ‘Karakteristiek van het Dadaïsme’ (1923).
  Tweede lezing van Theo van Doesburg
• ‘Dadaismus in Holland’ (januari 1923).
  Terugblik op de Dada-tournee door Kurt Schwitters
• ‘Dadaïsme’ (3 februari 1923).
  Artikel van Van Doesburg in Het Vaderland
• ‘Elke burger is een klein Landru [...]’ (15 februari 1923).
  Vier aforismen van Van Doesburg geciteerd in het verslag van de Dada-avond in Leiden op 14 februari 1923
• ‘Das Schiffchen: Dada Nachrichten’ (april 1923).
  Satirische terugblik van Schwitters en Van Doesburg op de Dada-avond in Den Haag op 10 januari 1923
• ‘Huszar's beeldend tooneel. (Ingezonden)’ (23 februari 1923).
  Ingezonden brief van Van Doesburg n.a.v. een verslag in Het Vaderland
• ‘Bericht Mouvement Dada’ (1923).
  Satarische terugblik op de Dada-tournee

Programma’s

• 
  Algemeen programma.
• 
  Programma Dada-avond Den Haag, 10 januari 1923.
• 
  Programma Dada-avond Haarlem, 12 januari 1923.
• 
  Programma Moderne klavieravond door Nelly van Doesburg, 4 april 1923.

Secundaire literatuur

Algemeen

• Anoniem (2 februari 1923) ‘Dada’, Het Centrum, [p. 3].
• Anoniem en Charivarius (8 februari 1923) ‘Dadaïstische spijkers’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
• Anoniem (12 februari 1923) ‘Theater Soesman’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 1].
• Anoniem (29 maart 1923) ‘Perkara ketjil’, Sumatra-bode, 1e blad, [p. 1].
• Charivarius (27 januari 1923) ‘Serenade’, De Amsterdammer, nr. 2379, p. 2.
  Aankondigingen en recensies:
  • Anoniem (27 januari 1923) ‘Weekbladen’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1-2.
• Engelman, Jan (15 november 1949) ‘Revolutie en experiment. Nooit veroudert de behoefte van de artistieke jeugd om opstand te plegen. Belijdenissen in het blad „Cobra”’, De Tijd, p. 3.
• v. Z. (3 februari 1923) ‘Haagsche brieven’, Onze Eilanden, eerste blad, [p. 1].

Dada-avond Den Haag, 27 december 1922 (geannuleerd)

• Anoniem (20 december 1922) ‘In den Haagschen Kunstkring [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1.
• L.W. (28 december 1922) ‘Dadaïsme’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 1.

Dada-avond Den Haag, 10 januari 1923

• Anoniem (9 januari 1923) ‘De dadaïst Kurt Schwitters uit Hannover [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 4.
• Anoniem (11 januari 1923) ‘Dada. Haagsche Kunstkring’, Het Vaderland, 54e jaargang, Ochtendblad, [p. 1].
• Anoniem (11 januari 1923) ‘Da-da in „de Haagsche Kunstkring”’, Haagsche Courant, derde blad, p. 2.
• Anoniem (11 januari 1923) ‘De triomf van da-da’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
• Anoniem (11 januari 1923) ‘Haagsche Kunstkring. Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 10, Avondblad A, p. 1.
• Anoniem (11 januari 1923) ‘Wat is Dada!’, Rotterdamsch Nieuwsblad, vierde blad, [p. 1].
• Anoniem (12 januari 1923) ‘De dadaïsten in den Haagschen Kunstkring’, De Maasbode, Avondblad, derde blad, [p. 1].
• Anoniem (13 januari 1923) ‘Dada’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Tweede Blad, [p. 1].
• Demavas (17 januari 1923) ‘Uit deftige oorden’, Nieuwsblad van het Noorden, Derde Blad, [p. 1].
• Ω (19 januari 1923) ‘Kunst in Den Haag’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 10.
• Anoniem (17 februari 1923) ‘Een dolle avond in den Haagschen Kunstkring’, Bataviaasch Nieuwsblad, vierde blad, [p. 1].

Dada-avond Haarlem, 11 januari 1923

• Anoniem (10 januari 1923) ‘De heeren [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant. 10 januari Avondblad A, p. 1.
• Anoniem (13 januari 1923) ‘Dadaïsme’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 12, Avondblad B, p. 1.

Dada-avond Amsterdam, 16 januari 1923 (geannuleerd)

• Anoniem (16 januari 1923) ‘Dada-avond’, De Telegraaf, Ochtendblad, p. 6.
• Anoniem (16 januari 1923) ‘Agenda’, Het Volk, eerste blad, [p. 3].

Dada-avond Amsterdam, 19 januari 1923

• Anoniem (18 januari 1923) ‘De Vereeniging voor Beeldende Kunstenaren „De Onafhankelijken” [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 3.
• Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada-avond’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 19, Ochtendblad B, p. 3.
• Anoniem (20 januari 1923) ‘Da-da te Amsterdam’, Haagsche Courant, vierde blad, [p. 1].
• Anoniem (20 januari 1923) ‘Nieuwe triomfen van Da-da’, Voorwaarts, derde blad, [p. 1].
• Anoniem (20 januari 1923) ‘Wat is Dada?’, De Standaard, Tweede Blad, [p. 3].
• Observator (23 januari 1923) ‘Van IJ en Amstel. LXVIII’, De Gooi- en Eemlander, [p. 1].
• Anoniem (24 januari 1923) ‘Uitvallen van een Amsterdammer. Dada’, De Maasbode, Avondblad, p. 2.
• Wagenaar Jr. (27 januari 1923) ‘De Amsterdamsche week. (Nieuwe reeks.) XVI’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Vierde Blad, [p. 1].
• S. (10 maart 1923) ‘Dada’, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië, Vierde Blad, [p. 1].

Voordracht door Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923

• Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada komt ook hier!’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, Vierde Blad, [p. 3].
• Anoniem (23 januari 1923) ‘Kurt Schwitters in het Luxor-theater’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 1].
• Een lid van den Kunstkring en Herman Moerkerk (25 januari 1923) ‘Ingezonden stukken’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 3].
• Anoniem (26 januari 1923) ‘De Dada-avond in het Luxor-theater’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 2].
• Frits Kleinbloesem (26 januari 1923) ‘Dada’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 3].

Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923

• Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada-middag in Diligentia’, Haagsche Courant, vierde blad, p. 2.
• Anoniem (29 januari 1923) ‘Een Dada-matinée’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 9.
• Anoniem (29 januari 1923) ‘Nog een Dada-middag’, Haagsche Courant, tweede blad, [p. 1].
• H.B. (29 januari 1923) ‘Diligentia. Dada’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
• Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 2.

Dada-avond Utrecht, 29 januari 1923

• Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 29, Avondblad B, p. 1.
• Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Het Vaderland, 55e jaargang, Avondblad A, p. 2.
• Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, De Telegraaf, Ochtendblad, p. 6.
• Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
• Anoniem (31 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, Provinciale Drentsche en Asser Courant, eerste blad, [p. 2].

Dada-avond Rotterdam, 31 januari 1923

• Anoniem (28 januari 1923) ‘Letteren en kunst. Dada-avond’, De Maasbode, Ochtendblad, tweede blad, p. 2.
• Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad A, p. 1.
• Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada in Rotterdam’, De Maasbode, Ochtendblad, eerste blad, p. 2.
• Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada-avond in den Doelesalon’, Rotterdamsch Nieuwsblad, derde blad, [p. 1].

Dada-avond Den Haag, 3 februari 1923

• Anoniem (29 januari 1923) ‘Dada-avond’, Haagsche Courant, derde blad, [p. 1].
• Anoniem (4 februari 1923) ‘Dada in Diligentia’, Het Vaderland, Ochtendblad, [p. 1].
• Pim Pernel (4 februari 1923) ‘Dadaïstische gedaas’, Het Vaderland, Ochtendblad B, p. 1-2.

Dada-avond Bussum, 8 februari 1923 (geannuleerd)

• Anoniem (5 februari 1923) ‘Groote Dada-avond’, De Gooi- en Eemlander, [p. 1].
• Anoniem (9 februari 1923) ‘De Dadaïsten te Bussum da-da!’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 2.

Dada-avond Utrecht, 9 februari 1923 (geannuleerd)

• Anoniem (10 februari 1923) ‘Ook daar de aardigheid d'r af’, Algemeen Handelsblad, Ochtendblad, p. 6.
• S. (31 maart 1923) ‘Gesprekken van den Dag’, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië, Vijfde Blad, [p. 1].

Dada-avond Leiden, 14 februari 1923

• Anoniem (5 februari 1923) ‘Da-da’, De Leidsche Courant, Tweede Blad, [p. 2].
• Anoniem (15 februari 1923) ‘Dada-avond’, De Leidsche Courant, [eerste blad, p. 1].
• Anoniem (15 februari 1923) ‘Dada-avond’, Leidsch Dagblad, eerste blad, [p. 1-2].

Moderne soirée Den Haag, 12 maart 1923

• Anoniem (9 maart 1923) ‘Moderne kunst’, Haagsche Courant, eerste blad, [p. 2].
• Anoniem (13 maart 1923) ‘Moderne kunst’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 3.

Moderne klavieravond, Den Haag, 4 april 1923

• K. (5 april 1923) ‘Moderne klavieravond van Pétro van Doesburg’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 3.

Lezing Wat wil het dadaïsme? door Theo van Doesburg Den Haag, 28 maart 1923

• Anoniem (29 maart 1923) ‘De jonge anarchisten krijgen Dada’, Het Vaderland, Ochtendblad, [p. 1].

Posters en advertenties

• 
  Advertentie Dada-avond Amsterdam, 19 januari 1923.
• 
  Advertentie voordracht Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923.
• 
  Advertentie voordracht Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923.
• 
  Poster Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
• 
  Advertentie Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
• 
  Advertentie Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
• 
  Advertentie Dada-avond Den Haag, 3 februari 1923.
• 
  Advertentie Dada-avond Rotterdam 6 februari 1923.
• 
  Advertentie Dada-Avond Leiden, 14 februari 1923.
• 
  Advertentie lezing Wat wil het dadaïsme? door Theo van Doesburg, 28 maart 1923.
• 
  Advertentie Dada-avond Kurt Schwitters Drachten, 13 april 1923.

Terugblikken

• Anoniem (11 maart 1931) ‘Theo van Doesburg. †’, Eindhovensch Dagblad, Tweede Blad, [p. 3].
• Anoniem (21 januari 1940) ‘De geschiedenis van den Haagschen Kunstkring’, Het Vaderland, Avondblad C, p. 1.
  Vermelding van ‘Dadaïstische avonden’ in een historisch overzicht van de Haagsche Kunstkring
• Rudi Boltendal (25 mei 1974) ‘En as hja yn de poede seach–Dada in Drachten’, Leeuwarder Courant, [p. 35].
• W. de Graaf (1987) In Haarlem snoot ik mijn neus zei Schwitters me. Dada in de Spaarnestad. Een reconstructie, Haarlem: Peetoom, ISBN 9071976041.
• Niels Bokhove, Mark van Gend (2013) Utrecht dada, Utrecht: Ver. Oud-Utrecht, ISBN 9789071108334.