Hoofdportaal:Kunst/20e eeuw/Dada-tournee

	Dada-tournee
	Bronnen bij de Dada-tournee, een reeks dadaïstische voorstellingen door kunstenaars Theo van Doesburg, Kurt Schwitters, Nelly van Moorsel en Vilmos Huszár van 10 januari-14 februari 1923 op verschillende locaties in Nederland.

Primaire literatuur

Wat is dada???????? (1923).
Brochure met de lezing ‘Dadasofie’ van Theo van Doesburg
‘Karakteristiek van het Dadaïsme’ (1923).
Tweede lezing van Theo van Doesburg
‘Dadaismus in Holland’ (januari 1923).
Terugblik op de Dada-tournee door Kurt Schwitters
‘Dadaïsme’ (3 februari 1923).
Artikel van Van Doesburg in Het Vaderland
‘Elke burger is een klein Landru [...]’ (15 februari 1923).
Vier aforismen van Van Doesburg geciteerd in het verslag van de Dada-avond in Leiden op 14 februari 1923
‘Das Schiffchen: Dada Nachrichten’ (april 1923).
Satirische terugblik van Schwitters en Van Doesburg op de Dada-avond in Den Haag op 10 januari 1923
‘Huszar's beeldend tooneel. (Ingezonden)’ (23 februari 1923).
Ingezonden brief van Van Doesburg n.a.v. een verslag in Het Vaderland
‘Bericht Mouvement Dada’ (1923).
Satarische terugblik op de Dada-tournee

Programma’s

Algemeen programma.
Programma Dada-avond Den Haag, 10 januari 1923.
Programma Dada-avond Haarlem, 12 januari 1923.
Programma Moderne klavieravond door Nelly van Doesburg, 4 april 1923.

Secundaire literatuur

Algemeen

Anoniem (2 februari 1923) ‘Dada’, Het Centrum, [p. 3].
Anoniem en Charivarius (8 februari 1923) ‘Dadaïstische spijkers’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
Anoniem (12 februari 1923) ‘Theater Soesman’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 1].
Anoniem (29 maart 1923) ‘Perkara ketjil’, Sumatra-bode, 1e blad, [p. 1].
Charivarius (27 januari 1923) ‘Serenade’, De Amsterdammer, nr. 2379, p. 2.
Aankondigingen en recensies:
- Anoniem (27 januari 1923) ‘Weekbladen’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1-2.
Engelman, Jan (15 november 1949) ‘Revolutie en experiment. Nooit veroudert de behoefte van de artistieke jeugd om opstand te plegen. Belijdenissen in het blad „Cobra”’, De Tijd, p. 3.
v. Z. (3 februari 1923) ‘Haagsche brieven’, Onze Eilanden, eerste blad, [p. 1].

Dada-avond Den Haag, 27 december 1922 (geannuleerd)

Anoniem (20 december 1922) ‘In den Haagschen Kunstkring [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B, p. 1.
L.W. (28 december 1922) ‘Dadaïsme’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 1.

Dada-avond Den Haag, 10 januari 1923

Anoniem (9 januari 1923) ‘De dadaïst Kurt Schwitters uit Hannover [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 4.
Anoniem (11 januari 1923) ‘Dada. Haagsche Kunstkring’, Het Vaderland, 54e jaargang, Ochtendblad, [p. 1].
Anoniem (11 januari 1923) ‘Da-da in „de Haagsche Kunstkring”’, Haagsche Courant, derde blad, p. 2.
Anoniem (11 januari 1923) ‘De triomf van da-da’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
Anoniem (11 januari 1923) ‘Haagsche Kunstkring. Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 10, Avondblad A, p. 1.
Anoniem (11 januari 1923) ‘Wat is Dada!’, Rotterdamsch Nieuwsblad, vierde blad, [p. 1].
Anoniem (12 januari 1923) ‘De dadaïsten in den Haagschen Kunstkring’, De Maasbode, Avondblad, derde blad, [p. 1].
Anoniem (13 januari 1923) ‘Dada’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Tweede Blad, [p. 1].
Demavas (17 januari 1923) ‘Uit deftige oorden’, Nieuwsblad van het Noorden, Derde Blad, [p. 1].
Ω (19 januari 1923) ‘Kunst in Den Haag’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 10.
Anoniem (17 februari 1923) ‘Een dolle avond in den Haagschen Kunstkring’, Bataviaasch Nieuwsblad, vierde blad, [p. 1].

Dada-avond Haarlem, 11 januari 1923

Anoniem (10 januari 1923) ‘De heeren [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant. 10 januari Avondblad A, p. 1.
Anoniem (13 januari 1923) ‘Dadaïsme’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 12, Avondblad B, p. 1.

Dada-avond Amsterdam, 16 januari 1923 (geannuleerd)

Anoniem (16 januari 1923) ‘Dada-avond’, De Telegraaf, Ochtendblad, p. 6.
Anoniem (16 januari 1923) ‘Agenda’, Het Volk, eerste blad, [p. 3].

Dada-avond Amsterdam, 19 januari 1923

Anoniem (18 januari 1923) ‘De Vereeniging voor Beeldende Kunstenaren „De Onafhankelijken” [...]’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 3.
Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada-avond’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 19, Ochtendblad B, p. 3.
Anoniem (20 januari 1923) ‘Da-da te Amsterdam’, Haagsche Courant, vierde blad, [p. 1].
Anoniem (20 januari 1923) ‘Nieuwe triomfen van Da-da’, Voorwaarts, derde blad, [p. 1].
Anoniem (20 januari 1923) ‘Wat is Dada?’, De Standaard, Tweede Blad, [p. 3].
Observator (23 januari 1923) ‘Van IJ en Amstel. LXVIII’, De Gooi- en Eemlander, [p. 1].
Anoniem (24 januari 1923) ‘Uitvallen van een Amsterdammer. Dada’, De Maasbode, Avondblad, p. 2.
Wagenaar Jr. (27 januari 1923) ‘De Amsterdamsche week. (Nieuwe reeks.) XVI’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Vierde Blad, [p. 1].
S. (10 maart 1923) ‘Dada’, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië, Vierde Blad, [p. 1].

Voordracht door Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923

Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada komt ook hier!’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, Vierde Blad, [p. 3].
Anoniem (23 januari 1923) ‘Kurt Schwitters in het Luxor-theater’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 1].
Een lid van den Kunstkring en Herman Moerkerk (25 januari 1923) ‘Ingezonden stukken’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 3].
Anoniem (26 januari 1923) ‘De Dada-avond in het Luxor-theater’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 2].
Frits Kleinbloesem (26 januari 1923) ‘Dada’, Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, eerste blad, [p. 3].

Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923

Anoniem (20 januari 1923) ‘Dada-middag in Diligentia’, Haagsche Courant, vierde blad, p. 2.
Anoniem (29 januari 1923) ‘Een Dada-matinée’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 9.
Anoniem (29 januari 1923) ‘Nog een Dada-middag’, Haagsche Courant, tweede blad, [p. 1].
H.B. (29 januari 1923) ‘Diligentia. Dada’, Het Vaderland, Avondblad B, p. 2.
Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad B, p. 2.

Dada-avond Utrecht, 29 januari 1923

Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 80e jaargang, nummer 29, Avondblad B, p. 1.
Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada’, Het Vaderland, 55e jaargang, Avondblad A, p. 2.
Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, De Telegraaf, Ochtendblad, p. 6.
Anoniem (30 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, Voorwaarts, tweede blad, [p. 2].
Anoniem (31 januari 1923) ‘Dada in Utrecht’, Provinciale Drentsche en Asser Courant, eerste blad, [p. 2].

Dada-avond Rotterdam, 31 januari 1923

Anoniem (28 januari 1923) ‘Letteren en kunst. Dada-avond’, De Maasbode, Ochtendblad, tweede blad, p. 2.
Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada’, Nieuwe Rotterdamsche Courant, Ochtendblad A, p. 1.
Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada in Rotterdam’, De Maasbode, Ochtendblad, eerste blad, p. 2.
Anoniem (1 februari 1923) ‘Dada-avond in den Doelesalon’, Rotterdamsch Nieuwsblad, derde blad, [p. 1].

Dada-avond Den Haag, 3 februari 1923

Anoniem (29 januari 1923) ‘Dada-avond’, Haagsche Courant, derde blad, [p. 1].
Anoniem (4 februari 1923) ‘Dada in Diligentia’, Het Vaderland, Ochtendblad, [p. 1].
Pim Pernel (4 februari 1923) ‘Dadaïstische gedaas’, Het Vaderland, Ochtendblad B, p. 1-2.

Dada-avond Bussum, 8 februari 1923 (geannuleerd)

Anoniem (5 februari 1923) ‘Groote Dada-avond’, De Gooi- en Eemlander, [p. 1].
Anoniem (9 februari 1923) ‘De Dadaïsten te Bussum da-da!’, Algemeen Handelsblad, Avondblad, p. 2.

Dada-avond Utrecht, 9 februari 1923 (geannuleerd)

Anoniem (10 februari 1923) ‘Ook daar de aardigheid d'r af’, Algemeen Handelsblad, Ochtendblad, p. 6.
S. (31 maart 1923) ‘Gesprekken van den Dag’, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië, Vijfde Blad, [p. 1].

Dada-avond Leiden, 14 februari 1923

Anoniem (5 februari 1923) ‘Da-da’, De Leidsche Courant, Tweede Blad, [p. 2].
Anoniem (15 februari 1923) ‘Dada-avond’, De Leidsche Courant, [eerste blad, p. 1].
Anoniem (15 februari 1923) ‘Dada-avond’, Leidsch Dagblad, eerste blad, [p. 1-2].

Moderne soirée Den Haag, 12 maart 1923

Anoniem (9 maart 1923) ‘Moderne kunst’, Haagsche Courant, eerste blad, [p. 2].
Anoniem (13 maart 1923) ‘Moderne kunst’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 3.

Moderne klavieravond, Den Haag, 4 april 1923

K. (5 april 1923) ‘Moderne klavieravond van Pétro van Doesburg’, Het Vaderland, Ochtendblad, p. 3.

Lezing Wat wil het dadaïsme? door Theo van Doesburg Den Haag, 28 maart 1923

Anoniem (29 maart 1923) ‘De jonge anarchisten krijgen Dada’, Het Vaderland, Ochtendblad, [p. 1].

Posters en advertenties

Advertentie Dada-avond Amsterdam, 19 januari 1923.
Advertentie voordracht Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923.
Advertentie voordracht Kurt Schwitters 's-Hertogenbosch, 25 januari 1923.
Poster Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
Advertentie Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
Advertentie Dada-matinee Den Haag, 28 januari 1923.
Advertentie Dada-avond Den Haag, 3 februari 1923.
Advertentie Dada-avond Rotterdam 6 februari 1923.
Advertentie Dada-Avond Leiden, 14 februari 1923.
Advertentie lezing Wat wil het dadaïsme? door Theo van Doesburg, 28 maart 1923.
Advertentie Dada-avond Kurt Schwitters Drachten, 13 april 1923.

Terugblikken

Anoniem (11 maart 1931) ‘Theo van Doesburg. †’, Eindhovensch Dagblad, Tweede Blad, [p. 3].
Anoniem (21 januari 1940) ‘De geschiedenis van den Haagschen Kunstkring’, Het Vaderland, Avondblad C, p. 1.
Vermelding van ‘Dadaïstische avonden’ in een historisch overzicht van de Haagsche Kunstkring
Rudi Boltendal (25 mei 1974) ‘En as hja yn de poede seach–Dada in Drachten’, Leeuwarder Courant, [p. 35].
W. de Graaf (1987) In Haarlem snoot ik mijn neus zei Schwitters me. Dada in de Spaarnestad. Een reconstructie, Haarlem: Peetoom, ISBN 9071976041.
Niels Bokhove, Mark van Gend (2013) Utrecht dada, Utrecht: Ver. Oud-Utrecht, ISBN 9789071108334.